معاون اقتصادی وزارت امورخارجه گفت: اساس کار ما دیپلماسی انرژی نفت و گاز، آب و برق، ترانزیت، کالا و تجارت و همکاری‌های دانشگاهی و ورزشی می‌باشد و اسنادی که در سفر رئیس جمهور ترکمنستان به ایران امضا شد تقویت این روابط است.
مهدی صفری با حضور در برنامه گفتگوی ویژه خبری درباره میزان مناسبات تجاری ایران با ترکمنستان در سفر رئیس جمهور این کشور به ایران افزود: ارتباط کشورمان با ترکمنستان تنها در بخش تجاری نیست بلکه در دیپلماسی انرژی ازجمله آب و برق، ارتباطات بسیار خوبی داریم.
وی با اشاره به این که ترکمنستان در ورودی آسیای میانه قرار دارد، ادامه داد: گیت ورودی ما به ازبکستان، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان و روسیه امکان شکل گیری دارد، ارتباطات ترانزیتی ما، سوآپ انرژی و تبادل برق کشورمان با ترکمنستان بسیار با اهمیت است، البته ارتباط تجاری هم طی ده ماه گذشته بیش از ۱۷۰ درصد تقویت شده است.
آقای صفری با بیان این که در چند سال گذشته ارتباط تجاری ما با ترکمنستان به حد بسیار پایینی به میزان ۲۰۰ میلیون دلار رسیده بود گفت: حدود شش سال پیش ارتباطات اقتصادی و تجاری ما با ترکمنستان حدود شش میلیارد دلار بود که سه و دو دهم میلیارد دلار به نفع ترکمنستان به خاطر گاز و دو و هشت دهم میلیارد دلار هم به نفع ایران بود.
وی افزود: از ده ماه گذشته رشد بسیار خوبی در بخش تجاری با ترکمنستان داریم و احساس می‌کنم امسال ارتباطات تجاری ما با این کشور به بیش از یک میلیارد دلار برسد.
معاون اقتصادی وزارت امورخارجه درباره سوآپ گازی بین ایران و ترکمنستان گفت: در حال حاضر ارتباط گازی و سوآپ گازی با آذربایجان و ارمنستان داریم که حق ترانزیت می‌گیریم و در مواقع ضروری امکان استفاده از این سوآپ گازی را داریم.
آقای صفری ادامه داد: در کنار گاز، تبادل دیپلماسی برق با ترکمنستان داریم، چون ظرفیت بالایی در زمینه برق دارند و ایران برق را به خصوص در تابستان از این کشور می‌گیرد و در صورتی که در زمستان هم با کمبود برق مواجه باشیم با استفاده از این تبادل انرژی برقی می‌توانیم مقداری از مسائل برق خودمان را در منطقه تأمین کنیم.
وی گفت: به دلیل شیوع کرونا مرز اینچه برون و باجگیران بسته شده بود، ولی طی شش ماه گذشته مرز اینچه برون، باجگیران و سرخس باز شد و این شرایط به تجار ما در بخش خصوصی برای تبادل تجاری کمک کرد.
آقای صفری افزود: در یک بازه زمانی در مقابل گازی که از ترکمنستان می‌گرفتیم صادرات کالا داشتیم و این شرایط در زمینه صادرات بخش خصوصی مؤثر بود، امکاناتی برای بخش خصوصی در موضوع ترانزیت ایجاد شد و امروز به امضا رسید، البته این توافقات را داشتیم و فقط در جهت بروز رسانی و تقویت آن انجام شد.
وی اشاره‌ای به سفر رئیس جمهور تاجیکستان در ۲۰ روز گذشته به کشورمان کرد و ادامه داد: ایران در هفت ماه گذشته رشد ۵۰۰ درصدی تجاری با تاجیکستان داشته است و یکی از مشکلاتی که اکنون با تاجیکستان داریم ارتباطات حمل و نقل به خصوص راه آهن است، که در این زمینه کمبود واگن وجود دارد تا کالا‌هایی که اغلب برای بخش خصوصی می‌باشد را منتقل کند.
معاون اقتصادی وزارت امورخارجه گفت: تفاهمنامه‌ای که امروز در بخش ترانزیت به امضا رسید در جهت حمل کالا‌هایی که ما توان ارسال به کشور‌های آسیای مرکزی بخصوص تاجیکستان، ازبکستان و قرقیزستان را نداشتیم، است.
آقای صفری تصریح کرد: در بخش قزاقستان وضع ارتباطی ترانزیتی بهتری داریم و به زودی رئیس جمهور قزاقستان به ایران خواهد آمد و تفاهمنامه‌های بسیار خوبی در بخش ترانزیت خواهیم داشت.
وی با اشاره به این که در این سفر همکاری سه جانبه ایران، ترکمنستان و قزاقستان در جهت ترانزیت کالا انجام شد، افزود: بیشترین کالا‌های آسیای مرکزی بخصوص قزاقستان و شاید بار‌هایی که از چین می‌آمد از طریق اکتائو قزاقستان به باکو می‌رفت، که اکنون با حرکتی که طی این هفت ماهه انجام شد ارتباط قزاقستان، ترکمنستان و ایران و جنوب کشورمان در جهت کالا، کریدور شمال به جنوب که همواره بین هند، ایران و روسیه در نظر داریم در صورتی که این کریدور شمال به جنوب می‌تواند از کشور‌های آسیا به سمت ایران، آسیای مرکزی، قفقاز و روسیه باشد، این کریدور الآن با امکانات موجود در چند ماه گذشته تقویت شده است و شاید به زودی این ظرفیت از ۱۵ میلیون تن به ۳۰ میلیون تن برسد.
آقای صفری درباره چالش‌های بازرگانان در تجارت با ترکمنستان هم گفت: یکی از دغدغه ها، ویزا است، اما در کنار آن بستن مرز‌ها به دلیل شیوع کرونا بود، در شش ماه گذشته دو مرز گشایش پیدا کرد و تسهیلات بیشتری در صدور ویزا ایجاد شد و با مذاکرات دائمی که با ترکمنستانی‌ها بخصوص در بخش تجاری داریم، قول دادند برای دریافت ویزا برای تجار ایرانی تسهیلات بیشتری ایجاد کنند و احساس می‌شود امسال به خاطر تسهیلات ایجاد شده رشد بیشتری داشته باشیم.
وی با اشاره به این که بالاترین میزان ارتباط تجاری ایران با ترکمنستان شش و دو دهم میلیارد دلار بود، افزود: نکته اینجاست که از این میزان سه و دو دهم میلیارد دلار برای طرف ترکمنستانی برای گاز بود و دو و هشت دهم میلیارد دلار از طرف ایران در جهت صادرات کالا، مصالح و صدور خدمات مهندسی بود.
معاون اقتصادی وزارت امورخارجه ادامه داد: اگر روند ارتباطی را با ترکمنستان ادامه می‌دادیم و ارتباط گازی که به دلیل اختلافات به وجود آمده بود را نداشتیم، میزان تجارت بین دو کشور به حدود هشت میلیارد دلار می‌رسید و این میزان برای ما بخصوص برای استان‌های مرزی مانند گلستان، مازندران و خراسان شمالی و رضوی فضای بسیار خوبی در جهت ایجاد شغل و صادرات ایجاد می‌کرد، ولی به دلیل قطع گاز و اختلافات ایجاد شده این شرایط فراهم نشد، اما در دولت سیزدهم بلافاصله این ارتباط برقرار شد و این روند مثبتی خواهد بود.
آقای صفری عنوان کرد: مشکل ویزا با کشور ترکمنستان هم با مذاکراتی که با وزارت خارجه این کشور داشتیم تسهیل می‌شود.
وی درباره موضوع بلوکه شدن پول‌های تجار در ترکمنستان گفت: پول‌های بلوکه شده در مقابل تهاتری بود که بین وزارت نفت و ترکمنستان توافق شده بود یعنی ما در مقابل گازی که از ترکمنستان می‌گیریم به آن‌ها کالا بدهیم که تجار ایرانی بر مبنای این توافق، کالا‌های خودشان را به طرف ترکمنستانی تحویل دادند، اما زمانی که ارتباط گازی قطع شد ترکمنستان طلبکار بود و پول تجار بلوکه شد، که در دولت سیزدهم این موضوع حل شد و در چند ماه گذشته بیشتر پول‌های بلوکه شده تجار پرداخت و روز به روز تسهیل می‌شود.
آقای صفری ادامه داد: ارتباط با ترکمنستان برای ایران بدلیل صدور خدمات مهندسی ایران، ایجاد طرح ها، جاده سازی، ساختمان سازی، کارخانه سیمان و کارخانه‌های مختلف که ایران در این کشور انجام داده است دارای منافع می‌باشد.
وی افزود: در سفر اخیری که به ترکمنستان داشتیم با بخش کارفرمایان این کشور توافق کردیم تا در تکنولوژی‌های نو و دانش بنیان کارخانه‌های مشترک احداث شود و نیاز‌های ترکمنستان را تأمین کند، البته در کنار آن تولید اضافه را به کشور‌های همسایه خودشان صادر کنند، با این سیاست تجارت و اقتصاد ما در ترکمنستان دارای پایداری می‌شود و همچنین طرف ترکمنستانی احساس آرامش در جهت تدارک نیاز‌های خودشان به خصوص در تکنولوژی‌های نو خواهد داشت.
معاون اقتصادی وزارت امورخارجه درباره بیشترین تبادل تجاری بین ایران و ترکمنستان گفت: در زمینه تجاری بیشتر مصالح ساختمانی، دو طرح جاده و اتوبان سازی ۳۰۰ و ۴۰۰ میلیون دلاری است که در گذشته داشتیم و در حال احیای آن هستیم.
صفری افزود: یک پیشنهاد هم وزیر نیرو به طرف ترکمنستانی داشت مبنی بر این که ما یک نیروگاه به صورت مشترک احداث کنیم و گاز از ترکمنستان تأمین شود و تجهیزات هم از طرف ایران؛ بنابراین توافقی بین وزیر نیروی کشورمان با وزیر انرژی ترکمنستان در تاجیکستان به شکل نسبی انجام شد. در صورتی که این توافق انجام شود برق تولیدی نیروگاه را هر دو کشور استفاده می‌کنند و امکان صادرات برق وجود خواهد داشت. حتی ایران این توان را دارد که کل برق تولیدی نیروگاه را مصرف و مازاد آن را صادر کند.
وی با اشاره به این که تجارت، موقت است، اما صدور خدمات مهندسی، ساخت کارخانه، جاده و ساختمان سازی و نیروگاه سازی یک کار پیوسته است، گفت: بیشترین تمرکز ما نه فقط در ترکمنستان بلکه در کشور‌های آسیای مرکزی، قفقاز و کشور‌های همسایه است، به عنوان نمونه، اکنون در تاجیکستان و ازبکستان طرح‌های خوبی گرفتیم و در قزاقستان با سفر رئیس جمهور کشورشان به ایران این زمینه‌ها وجود خواهد داشت؛ چون ما به راحتی توان ساخت کارخانه فولاد با ظرفیت بالا را داریم و کشور‌های منطقه به این موضوع آگاه هستند، و این در تصور ما قرار دارد که با قزاقستان به دلیل این که از لحاظ منابع معدنی و سنگ آهن غنی هستند این طرح‌ها را توسعه دهیم.
آقای صفری تصریح کرد: ما در معادن کشور‌ها کار می‌کنیم تا در قدم اول در کنار استخراج معادن، کنستانتره در کشور مبدأ تولید و بعد در کشور خودمان به محصول نهایی برسانیم و دوباره به کشور مبدأ برگردانیم، البته این اتفاق در حال انجام است.
وی در پاسخ به پرسشی مبنی بر این که ۱۳ سند همکاری که امضا شد درباره چه موضوعاتی است؟ گفت: این سند‌ها در بخش انرژی، سوآپ انرژی، برق، ترانزیت و مسائل تجاری می‌باشد، یکی از تفاهمنامه‌هایی که بین ایران و ترکمنستان امضا شد، درباره ترانزیت چندجانبه بین قزاقستان، ترکمنستان، ایران به کریدور شمال به جنوب بود.
معاون اقتصادی وزارت امورخارجه افزود: اساس کار ما دیپلماسی انرژی نفت و گاز، دیپلماسی انرژی آب و برق، دیپلماسی ترانزیت و دیپلماسی کالا و تجارت و همکاری‌های دانشگاهی و ورزشی می‌باشد و اسنادی که در سفر رئیس جمهور ترکمنستان به ایران امضا شد تقویت این روابط است.
آقای صفری با اشاره به این که در چند سال گذشته روزانه هشت هزار بشکه از طرف ترکمنستان سوآپ نفت داشتیم ادامه داد: به زودی این سوآپ نه فقط با ترکمنستان بلکه با کشور‌های همسایه، سواحل دریای خزر بخصوص با شرق دریای خزر شکل می‌گیرد و اجرایی خواهد شد، چون این سوآپ از لحاظ اقتصادی به نفع ما می‌باشد.
وی تصریح کرد: رئیس جمهور امسال در اولین جلسه هیأت دولت تأکید کرد که کمیسیون‌های مشترک با توان بالا اجرایی شود که وزارت خارجه، مسئول این کار است.
آقای صفری افزود: در مدت دو تا سه ماهه امسال بیش از ۱۰ کمیسیون مشترک و تا پایان شهریور بیش از ۲۲ کمیسیون مشترک برگزار خواهیم کرد، اخیراً کمیسیون مشترک غنا و نیجریه برگزار شد، به زودی کمیسیون مشترک پاکستان برگزار می‌شود، البته کمیسیون مشترک ترکمنستان، باکو، عمان و قطر برگزار شده است.
وی ادامه داد: در کنار کمیسیون‌های مشترک، کمیته‌های زیرمجموعه این کمیسیون را داریم.
معاون اقتصادی وزارت امورخارجه گفت: در سال گذشته ۱۲ کمیسیون مشترک داشتیم، اما طی سه ماهه امسال ۱۲ کمیسیون و تا آخر ماه به ۲۰ و تا پایان سال به ۴۰ کمیسیون مشترک خواهیم رسید.
آقای صفری درباره امضای سند همکاری ۲۰ ساله بین ایران و ترکمنستان افزود: سند‌های درازمدت، جامع است و نقشه راه ۲۰ ساله کشور و اینکه در چه زمینه‌هایی می‌توانیم همکاری‌های خودمان را به طور پایدار تثبیت کنیم نشان می‌دهد.
وی تصریح کرد: این سند بسیار مهم است و حتی به کشور ونزوئلا هم پیشنهاد شد و مورد موافقت قرار گرفت.
آقای صفری عنوان کرد: یکی از سیاست‌های دولت سیزدهم در جهت قرارداد‌های جامع دراز مدت ۲۰ و ۲۵ ساله می‌باشد که مورد موافقت طرف ترکمنستانی قرار گرفت و احتمالاً به زودی امضا خواهد شد.
وی گفت: نقشه راه ما در زمینه‌های مختلف بخصوص بخش اقتصادی شامل تجاری، دیپلماسی انرژی، دیپلماسی آب و برق و ترانزیت، همچنین تعرفه‌ها می‌باشد، و چون ترکمنستان جزو کشور‌های اکو می‌باشد وارد منطقه تجارت آزاد اوراسیا می‌شویم.
معاون اقتصادی وزارت امورخارجه افزود: ما با کشور ترکمنستان هیچ اختلاف نقطه مرزی نداریم.
آقای صفری ادامه داد: کشور هند روی چابهار خیلی حساب کرد البته اجلاسی با کشور‌های آسیای مرکزی داشتند و به زودی یک جلسه با حضور ایران، هند و ازبکستان درباره کریدور شمال- جنوب خواهیم داشت و بعد از آن هم با قرقیزستان و تاجیکستان انجام می‌شود؛ یعنی کار سه جانبه و چند جانبه نشانه اهمیت دادن هندی‌ها به تجارت خودشان، آسیای مرکزی، قفقاز و اروپا از طریق ترکیه است.
وی درباره قرنطینه کالا در ترکمنستان گفت: نمی‌گویم این موضوع صد درصد رفع شد، ولی نسبت به چند ماه گذشته آسان‌تر شده است. همچنین مرز باجگیران در حال حاضر باز شد، این مرز جزو یکی از ورودی – خروجی‌های ما با ترکمنستان شده است.
آقای صفری تصریح کرد: امیدواریم در چند ماه آینده مشکل قرنطینه کالا در ترکمنستان صد درصد رفع شود.
وی افزود: تمرکز کار ما با کشور‌های همسایه است و در این هفت ماه ثابت شد ارتباطات خوبی با آسیای مرکزی و قفقاز داشتیم و ارتقای تجاری ما با این کشور‌ها در زمینه‌های تجارت، صدور خدمات مهندسی، ترانزیت و سوآپ انرژی رشد خوبی داشته است.
آقای محسن پاک آئین کارشناس اوراسیا در ارتباط تصویری با برنامه گفتگوی ویژه خبری درباره چالش‌ها و راهکار‌های توسعه مناسبات بین ایران و ترکمنستان و کشور‌های همسایه افزود: سیاست همسایگی ایران در دوره دولت سیزدهم به یک راهبرد تبدیل شد.
وی ادامه داد: در ارتباط با ترکمنستان در حوزه‌های مختلف اقتصادی و در جهت مقاوم سازی اقتصاد در سه بخش مشخص امکان تقویت آن وجود دارد، البته ترکمنستان به دنبال اقتصاد مقاومتی می‌باشد.
پاک آئین با بیان این که حمل و نقل، اولین بخش با اهمیت برای ترکمنستان است، گفت: ترکمنستان یک کشور محصور در خشکی است و از مسیر جاده‌ای و ریلی می‌تواند از مسیر ایران به دریای عمان و خلیج فارس و از مسیر ترکیه به اروپا متصل شود. ایران هم از مسیر ترکمنستان می‌تواند به ازبکستان، تاجیکستان، قزاقستان و قرقیزستان متصل شود بنابراین اهمیت همکاری‌ها در حوزه حمل و نقل مهم است.
وی گفت: با توجه به این که دو کشور در حوزه دریای خزر هستند، حمل و نقل دریایی هم به ارتباط دو کشور برای تقویت مناسبات تجاری کمک خواهد کرد.
آقای علی چگینی سفیر ایران در هند در ارتباط تلفنی با برنامه گفتگوی ویژه خبری گفت: هند ایران را به عنوان دروازه طلایی خود به آسیای مرکزی، روسیه، قفقاز و حتی اروپا می‌داند، همچنین ایران دروازه طلایی برای رسیدن به شبه قاره هند و کشور‌های بعد از هند به سمت جنوب شرق آسیا به واسطه ارزان ترین، کوتاه ترین، امن‌ترین و با صرفه‌ترین مسیر است.
وی ادامه داد: یکی از بزرگترین موفقیت‌های ایران در بخش اقتصادی، استفاده از موقعیت جغرافیایی است.
آقای چگینی افزود: اخیراً نخست وزیر هند یک اجلاس با سران کشور‌های آسیای مرکزی درباره چابهار برگزار کرد، چون بسیار با اهمیت است بنابراین بایستی در کشور این ظرفیت‌ها را به فعل برسانیم.
