تقی حسن زاده، پایگاه خبری دانا، سرویس استانها، امروزه صنعت توریسم یکی از موثرترین صنایعی است که علاوه بر منفعت اقتصادی در بسیاری از زمینه های دیگر نیز نقش اساسی ایفا می کند، متاسفانه کشورمان با وجود قابلیت های بسیار آنگونه که باید و شاید نتوانسته سهمی از گردشگری کسب کند.
استان زنجان و به ویژه شهر زنجان نیز از این قاعده مستثنی نیست و با داشتن ظرفیت های گسترده گردشگری هنوز در ابتدای راه بهره برداری از این توانمندی بالقوه قرار دارد.
هم اکنون در استان بیش از ۲ هزار اثر تاریخی شناسایی شده که ۹۱۴ مورد آن با ساز و کارهای لازم در فهرست ملی و جهانی به ثبت رسیده است و چهار کلاس آثار طبیعی، منقول، غیر منقول و میراث ناملموس را شامل می شود.
در طرح نوروزی استقبال از گردشگران در سال گذشته از ۲۶ اسفند ۱۴۰۰ تا ۱۳ فروردین ماه جاری، ۷۹ هزار و ۸۳۳ نفر از جاذبه های تاریخی، فرهنگی و گردشگری استان بازدید کردند که از این تعداد ۱۰۳ نفر را بازدیدکنندگان خارجی و ۷۹ هزار و ۷۳۰ نفر را نیز گردشگران داخلی تشکیل می دادند که در مقایسه با استان های همجوار سهم اندکی از گردشگران است.
هرچند مسوولان امر در مناسبت های مختلف به ویژه هفته های منتهی به عید نوروز تلاش می کنند با اتخاذ تمهیداتی حضور گردشگران داخلی و خارجی را در سراسر استان هموار کنند اما تاکنون در این زمینه موفقیت چندانی به دست نیامده و همواره زنجان به عنوان یک استان معبر گردشگری و نه مقصد مطرح بوده است.
حال باید پرسید چرا استان زنجان با داشتن آثار تاریخی منحصر به فرد و بکر همانند گنبد جهانی سلطانیه یا غار کتله خور نتوانسته به عنوان یک استان مقصد گردشگری در کشور معرفی شود؟ به عبارتی دیگر مشکل و گره کار کجاست که بسیاری از مسافران و گردشگران تمایل چندانی به حضور در استان زنجان ندارند؟
فقدان زیرساخت‌ها عامل تضعیف صنعت گردشگری زنجان
برخی از شهروندان زنجانی معتقدند با وجود کارهایی که از سوی دستگاه‌های متولی امر انجام گرفته اما نبود مراکز تفریحی و اقامتی دلچسب موجب شده مردم دیگر استانهای کشور علاقه‌ای به حضور در زنجان نداشته باشند.
حسن رحیمی ۳۵ ساله از جمله شهروندانی زنجانی است، او نیز با اشاره به مشکلات متعدد در خصوص علل حضور نیافتن گردشگران در استان، می گوید: اقصی نقاط زنجان جاذبه های متعدد و متنوعی را در خود جای داده است اما متاسفانه نبود زیرساخت های لازم موجب شده مسافران رغبتی برای حضور در استان نداشته باشند.
وی اضافه می کند: باید توجه داشت گردشگری استان زنجان تنها محدود به شهر زنجان نیست و باید به سایر شهرستان های استان نیز به صورت عادلانه در تامین زیرساخت های گردشگری توجه کرد، به عنوان مثال مسیر قیدار به گرماب یا مسیر معبد داش کَسَن (معبد اژدها) در سلطانیه همچنان خاکی است و همین مسائل در توسعه گردشگری تاثیر منفی دارد.
به گفته این شهروند، راه‌های دسترسی مناسب، تقویت زیرساخت ها و افزایش امکانات رفاهی از جمله مسائل مهمی است که باید از سوی متولیان امر مورد توجه قرار گیرد و تحقق این مهم نیز در گرو برنامه ریزی منسجم و هدف دار است.
احداث تله‌کابین، ضرورت اصلی توسعه گردشگری استان
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی زنجان با بیان اینکه این استان با وجود ظرفیت‌ها و جاذبه‌های طبیعی و تاریخی از صنعت گردشگری سهم بسیار اندکی دارد، گفت: زنجان بناهای منحصر به فردی از قبیل رختشویخانه و قیدار نبی دارد که باید از آنها به نحو مطلوب برای جذب گردشگران استفاده شود.
وی اضافه کرد:۱۰ استان ایران فاصله یک تا چهار ساعته با زنجان دارد و در واقع بیش از ۵۰ درصد جمعیت ایران پیرامون این استان زندگی می کنند و درباره علت اینکه چرا زنجان نتوانسته است سهم مناسبتری در جذب گردشگر داشته باشد، باید بررسی های بیشتری صورت گیرد. زنجان بناهای منحصر به فردی از قبیل رختشویخانه و قیدار نبی دارد که باید از آنها به نحو مطلوب برای جذب گردشگران استفاده شود.
صفوی با اشاره به نزدیک شدن به نوروز به عنوان یکی از میراث های جهانی ایرانیان و افزایش سفرهای نوروزی، افزود: طی ۱۰ ماهه امسال بیش از ۷۰ هزار مسافر به استان وارد شدند اما با این حال از صنعت گردشگری، سهم بسیار اندکی داریم.
وی با بیان اینکه کشورمان ۱۱ شهر جهانی صنایع دستی دارد که زنجان نیز به شهر جهانی ملیله مشهور است، اضافه کرد: ۲۶ پایگاه جهانی در ۳۱ استان کشور واقع شده و هفتمین پایگاه آن به عنوان گنبد سلطانیه در زنجان قرار دارد که از جمله سالمترین بناهای تاریخی جهان به شمار می رود.
این مسوول ادامه داد:به دلیل ارتباط تنگاتنگ صنایع‌دستی با صنعت توریسم، توجه به حوزه صنایع دستی استان نیز می‌تواند برای جذب گردشگران به کشور سودمند باشد و باید به این حوزه توجه کرد.
وی احداث تله‌کابین را در معدن انگوران، ضرورت اصلی برای توسعه گردشگری استان عنوان کرد و اظهار داشت: همچنین کمبود موزه‌ها موجب شده تا در معرفی آثار ثبت شده در فهرست آثار ملی و جهانی خوب عمل نکنیم درحالیکه می‌توانیم سه موزه بزرگ صنایع‌دستی را در استان ایجاد کنیم.
صفوی با بیان اینکه در ۶ ماهه گذشه تلاش کردیم با برگزاری رویدادهای مختلف سهمی در توسعه گردشگری استان داشته باشیم، خاطر نشان کرد:۲ رویداد ملی "جشنواره ملی آش ایرانی» و «نمایشگاه ملی صنایع دستی» با حضور ۳۱ استان در مهر امسال به میزبانی استان برگزار شد.
ماندگاری گردشگر در گرو ایجاد امکانات لازم
یکی از قطب های مهم گردشگری استان، شهرستان سلطانیه است که آثار متعددی تاریخی به ویژه گنبد جهانی سلطانیه را در خود جای داده است و هر رهگذری را به خود جذب می کند.
فرماندار این شهرستان معتقد است: این شهر رتبه اول گردشگری استان را دارد به طوری که در عید نوروز امسال با توجه به بلیت های فروخته شده، گنبد سلطانیه در رده اول بازدیدها قرار داشت.
محمدرضا براتی افزود: به رغم این موضوع در جذب گردشگر در مقایسه با استان های همجوار مانند قزوین و همدان سهم ناچیزی داریم و در مقایسه با استانهای دیگر هم بسیار ضعیف هستیم و آنگونه که باید و شاید اقدامات لازم برای ارتقای جاذبه های گردشگری و جذب بیشتر مسافران به ویژه در سلطانیه انجام نگرفته است.
وی، یکی از علل مهم جذب نشدن گردشگران را موضوع تبلیغات عنوان کرد و گفت: در پایتخت کشور تورهای گردشگری زیادی شکل گرفته و مسافران به مقصدهای تعیین شده گردشگری در سایر نقاط کشور رهسپار می شوند اما متاسفانه ما نتوانسته ایم چنین تبلیغات کافی داشته باشیم و ظرفیت‌های گردشگری استان را به صورت بنر و تبلیغات در دیدگان پایتخت نشینان قرار دهیم.
فرماندار سلطانیه با تاکید بر اینکه این اقدامات برای افزایش سهم گردشگری زنجان کافی نیست و باید مسوولان تورهای گردشگری استان تعامل بیشتری با تورهای گردشگری سایر استان ها داشته باشند، ادامه داد: انجام این کارها به نوبه خود به معرفی ظرفیت های بی بدیل گردشکری استان منجر می شود و حضور گردشگران را در استان به ویژه در مناسبت های مختلف عید نوروز و تابستان افزایش می دهد.
برای افزایش سهم گردشگری زنجان باید مدیران تورهای گردشگری استان تعامل بیشتری با تورهای گردشگری سایر استان ها داشته باشنداین مسوول با بیان اینکه سلطانیه زنجان برای افزایش ظرفیت گردشگری اقداماتی را در دستور کار قرار داده است، اظهار کرد: با تدابیر انجام گرفته، امسال نیز ظرفیت مسافرپذیری شهرستان افزایش یافته است و در دهه فجر امسال سه مجموعه بوم گردی در شهرستان افتتاح شد و تعداد مراکز بوم گردی سلطانیه به پنج مورد رسید.
وی با بیان اینکه برای افزایش ماندگاری گردشگر در این استان به ویژه شهرستان باید امکانات لازم را مهیا کرد، اضافه کرد: راه اندازی مجموعه های بوم گردی در این شهرستان به ویژه در روستاها با هدف ماندگاری بیش از پیش گردشگران است و امیدواریم این مهم همچنان در شهرستان تداوم داشته باشد.
براتی از دیگر اقدامات انجام گرفته در راستای جذب گردشگر را موضوع ارگ گنبد جهانی سلطانیه عنوان کرد و افزود: ارگ سلطانیه در کنار گنبد جهانی سلطانیه، مغفول واقع شده که با پیگیری های میراث فرهنگی استان طرحی با نظر کارشناسان استانی در حال تهیه است که ارگ سلطانیه نیز همردیف گنبد معرفی شود.
وی افزود: این موضوع به این معنی است وقتی گردشگری برای بازدید گنبد سفر می کند، مدتی را هم در ارگ برای گشت و گذار مشغول باشد و این اقدام به نوبه خود در جذب گردشگر اثرگذاری لازم را دارد اما نکته مهم و اقدام عملی اساسی، انجام دادن تبلیغات کافی است.
براتی خاطر نشان کرد: به تازگی میراث فرهنگی استان زنجان جلساتی را با استانی های دیگر برگزار کرده که از حیث آماری یک دوم جمعیت کشورمان در استانهای همجوار قرار دارد و اگر بتوانیم بخشی را به سمت سلطانیه جذب و هدایت کنیم می توانیم به رونق روز افزون گردشگری شهرستان امیدوار بود.
وی با بیان اینکه به تازگی نیز مسوولان شورا و شهرداری استان های شمالغرب برای حضور در این استان دعوت شده بودند، اضافه کرد: درصدد این هستیم با دعوت از مسوولان شهری و شهرداری این استان ها و انعقاد تفاهم نامه هایی سلطانیه را بیش از گذشته معرفی کنیم.
فرماندار سلطانیه با تاکید بر نقش رسانه های استان در تبلیغات جاذبه های گردشگری استان، یادآوری کرد: تبلیغات صرفا نباید برای معرفی آثار تاریخی باشد بلکه توانمندی های شهری و روستاهای شاخص مانند روستای تاریخی ویر باید تبلیغ و معرفی شود که در ترغیب توریسم موثر است.
وی خاطرنشان کرد: نوروز ۱۴۰۲ با ماه مبارک رمضان مصادف شده است که با اتخاذ تمهیداتی می توان امکانات لازم را برای گردشگران نوروزی مهیا کرد تا با سفر به مناطق مختلف استان، مبلغ خوبی برای دیگران باشند.
باور نداشتن مسوولان به موضوع مهم صنعت گردشگری
راهنمایان گردشگری سهم بسزایی در جذب گروه‌های هدف خود دارند و تلاش می کنند با بهره گیری از معلومات و دانش خود در این زمینه نقش آفرینی کنند که این مهم در استان زنجان نیز نمود بیشتری دارد.
رییس هیات مدیره انجمن حرفه ای راهنمایان گردشگری استان زنجان به علل جذب نشدن گردشگران به این استان اشاره کرد و گفت: فقدان اطلاع رسانی کافی به صورت دیداری و شنیداری در مورد جاذبه های تاریخی و طبیعی استان موجب شده سهم کمتری در جذب گردشگر داشته باشیم که نسبت به استانهای دیگر همانند یزد مشهودتر است.
سهند سعیدی افزود: از طرفی نه تنها مردم، بلکه مسوولان این استان هم هنوز به این باور نرسیده اند که گردشگری تا چه میزان در ابعاد مختلف تاثیرگذار است، هرچند دستگاه‌های دولتی در خصوص گردشگری سخنان یا مطالبی را مطرح می کنند اما هنوز به آن باور ندارند.
وی با تاکید بر اینکه تحقق این مساله از سوی مسوولان می تواند تاثیرات مثبتی را به دنبال داشته باشد، اظهار کرد: به عنوان مثال مسئولان استان اردبیل به باور لازم درباره گردشگری رسیده اند و اقدامات آنها موجب شده علاقه‌مندان علاوه بر فصل تابستان در فصل زمستان نیز به این خطه سفر کنند.
سعیدی افزود: اگر مردم استان به این باور برسند که گردشگری چه آثار خوبی دارد، آن وقت می توان به توسعه گردشگری امیدوار بود، خوشبختانه به تازگی هشتگی از سوی اداره کل میراث فرهنگی استان مطرح شد مبنی بر اینکه " زنجان را به زنجانیان بشناسانیم "که حرفی منطقی و صحیح است.
رییس هیات مدیره انجمن حرفه ای راهنمایان گردشگری استان زنجان با بیان اینکه تحقق همین هشتگ و از طرفی تبلیغات کافی می تواند اثرگذاری لازم را داشته باشد، ادامه داد: در زمان حاضر با توجه به گسترش اطلاعات و وجود گوشی های هوشمند، عموم مردم با مطالب متعددی سر و کار دارند و هر زنجانی می تواند با تبلیغات خود سهمی در جذب گردشگری استان داشته باشد.
وی با بیان اینکه به جز تبلیغات در رسانه ها باید معرفی استان در شهرهای دیگر نیز انجام شود، اظهار کرد: خوشبختانه تبلیغات گردشگری استان در سایر شهرها نمود دارد که به مرور زمان نتیجه خواهد داد و به توسعه و رونق گردشگری استان زنجان کمک خواهد کرد.
سعیدی با تاکید بر اینکه باید در عمل نتیجه فعالیت ها و تلاش های متولیان حوزه گردشگری را برای ارتقای سهم استان از این بخش مشاهده کرد، افزود: متاسفانه مدت زمان اقامت گردشگران در استان زنجان پایین و به عبارتی گذرا است که این میزان سال گذشته ۱۲ ساعت بود و در عید نوروز امسال به ۳۶ ساعت رسید، با این حال هنوز با حد مطلوب فاصله داریم و باید تلاش بیشتری کرد تا همین مقدار کنونی را حفظ کنیم. مدت زمان اقامت گردشگران در استان در سال گذشته ۱۲ ساعت بود که در عید نوروز امسال به ۳۶ ساعت رسید و باید این مقدار را حفظ کنیم.
وی با بیان اینکه این استان به لحاظ جاذبه های تاریخی و طبیعی بسیار غنی است اما در معرفی آنها دچار عقب ماندگی هایی هستیم، خاطرنشان کرد: تبلیغات گسترده در شبکه های اجتماعی و دیگر موارد را باید مد نظر قرار داد، نکته مهم اینکه جذب گردشگر زمان بر است و نباید توقع داشت این مهم در مدت کوتاهی رخ دهد.
سعیدی گفت: زنجان در تمامی بخش های گردشگری حتی مذهبی، روستاگردی و فرهنگ های جوامع حرفی برای گفتن دارد و می توان از آنها بهره برداری مطلوب را داشت اما متاسفانه مغفول واقع شده است.
