دانشآموزان و نوجوانان، هیجانات و سلایق گوناگونی دارند و هر یک از دریچه خود به جهان پیرامون می‌نگرند و بر اساس همان دیدگاه می‌بایست برای اوقات فراغت خود برنامه ریزی مناسب داشته باشند تا زمینه‌ساز رسیدن به اهدافشان شوند.
به گزارش پایگاه خبری دانا برخی از صاحب‌نظران معتقدند موضوع اوقات فراغت از دیرباز و از زمان آغاز زندگی اجتماعی بشر وجود داشته است. اما برخی دیگر معتقدند تمدن صنعتی موجب موضوعیت پیدا کردن این امر شده است. در نظر ارسطو فلسفه زندگی چگونگی کسب سعادت و خوشبختی است.
بر اساس مطالعاتی که از سوی دانشمندان انجام شده است، تفریح و شادی در زندگی می‌تواند موجب افزایش طول عمر انسان شود و این آمار، خود نشان‌دهنده میزان تاثیر مثبت شادابی و وقت‌‌گذاری برای خود در اوقات فراغت است. تعطیلات تابستان یکی از طلایی‌ترین فرصت‌ها برای دانشآموزان تمامی مقاطع تحصیلی است که علاوه بر تفریح و استراحت به یادگیری بپردازند.
برنامه‌ریزی برای استفاده مناسب از فصل تابستان و غنی‌سازی اوقات فراغت دانشآموزان، مورد تاکید سند تحول بنیادین است. در همین زمینه کانون‌های فرهنگی تربیتی و پایگاه‌های اوقات فراغت در تابستان، محل شناسایی توانمندی‌های دانشآموزان و بستری مناسب برای رشد آنها است و به همین منظور ۲۵ هزار پایگاه تابستانی مورد تایید وزارت آموزش و پرورش در سطح کشور فعالیت می‌کنند. در پایگاه‌های اوقات فراغت چندین رشته مهارتی و حرفه‌ای برای پر کردن اوقات فراغت دانشآموزان در نظر گرفته شده است و امسال برنامه های اوقات فراغت با محوریت مهارت‌های کارگاهی و فعالیت‌های اردویی پیش می‌رود.
اکثر برنامه‌ها و فعالیت‌های پایگاه‌های تابستانه رایگان است اما برخی از فعالیت‌ها به دلیل اینکه رویکردشان مهارتی و حرفه‌ای است و احتیاج به ابزار و مربی متخصص دارد، هزینه و شهریه دریافت می‌کنند اما سقفی برای آنها وجود دارد و نظارت بر این هزینه‌ها از طریق شورای اوقات فراغت استان- که مدیر کل استان رئیس آن است- انجام می‌شود.
در پایگاه‌های اوقات فراغت که تحت عنوان طرح هفت‌سنگ در پایگاه اوقات فراغت سازمان دانش آموزی اجرا شده است به مهارت‌هایی پرداخته شود که در پایگاه‌های دیگر به آن کمتر پرداخته می‌شود. از جمله آنها می‌توان به آموزش بقا در طبیعت و آن چه در حوزه مهارت‌های ده‌گانه زندگی مورد نیاز است، اشاره کرد.
اوقات فرغت، یکی از عوامل موثر در رشد و پیشرفت دانشآموزان است
محمدحسین پورثانی، سرپرست اداره کل فرهنگی هنری، اردوها و فضای پرورشی در گفت‌وگو با پانا اظهار کرده بود: «باید در بحث اوقات فراغت بستر عادلانه‌ای فراهم شود تا همه متولیان اوقات فراغت بتوانند به جمعیت انبوه ۱۶ میلیونی دانشآموزان در سراسر کشور دسترسی داشته باشند و بتوانند خدمات و پایگاه‌های خود را عرضه کنند که این قابلیت در بستر سامانه نورینو و پایگاه‌های اوقات فراغت فراهم شده است.»
وی ضمن اشاره به توانمندی‌های نسل جوان و نوجوان عنوان کرد: «اوقات فراغت یکی از عوامل مؤثر در رشد و پیشرفت دانشآموزان است. اوقات فراغت به ساعاتی از شبانه روز گفته می‌شود که دانشآموزان و نوجوانان، فارغ از تمامی فعالیت‌ها و مسئولیت‌ها با اختیار خود انتخاب می‌کنند و بنا به اجبار یا اکراه نیست. با توجه به اینکه هر یک از نوجوانان در این ساعات به علاقه‌مندی‌های خود می‌پردازند، حتما در آن فضا رشد خواهند کرد.»
پورثانی ضمن اینکه یکی از عوامل موفقیت دانشآموزان در دروس و فرائض الهی خود را داشتن ذهن و روحی آرام دانست، عنوان کرد: « نیاز به رفع برخی هیجانات و مدیریت فعالیت‌ها در نوجوانان وجود دارد که به طور مستقیم در فعالیت‌های دیگر آن نوجوان مؤثر است. همچنین استفاده بهینه از اوقات فراغت و برنامه‌ریزی صحیح برای استفاده از آن در رشد و تعالی دانشآموزان نقش بسیار مثبتی را ایفا می‌کند.»
همچنین اصغر باقرزاده، معاون پرورشی و فرهنگی وزارت آموزش و پرورش در گفت‌وگویی که تیرماه امسال با پانا داشت، گفت حدود ۷۶۰ هزار دانش‌آموز در مجموعه پایگاه‌های اوقات فراغت تابستانه و در چندین رشته ثبت‌نام کرده‌اند. به بیانی دیگر می‌توان گفت حدود ۳ میلیون نفر-رشته در این پایگاه‌ها ثبت‌نام داشته‌ایم و همانطور که پیش‌بینی شده بود استقبال کم‌نظیری از پایگاه‌های تابستانه به عمل آمد.
در همین زمینه شبکه شاد نیز پویش «تابستان من» را با هدف تربیت دانشآموزان برای فراگیری مهارت‌های کاربردی متنوع و مورد نیاز کشور و همچنین همراهی و ایجاد اوقات فراغت جذاب و مفید برای دانشآموزان برگزار می‌کند. بخش تابستان من در شبکه شاد به منظور فراهم کردن محیط‌های متنوع یادگیری جهت تعامل خلاق، هدفمند و فعال دانشآموزان ارائه محتوای متناسب با نیازهای حال و آینده، گسترش وتنوع دادن به ِحَرف و مهارت‌های مورد نیاز جامعه، منطبق با اهداف ساحت‌های شش‌گانۀ سند تحول آموزش و پرورش طراحی شده است و تمام اهداف مذکور را پوشش می‌دهد.
دانشآموزان با استفاده مناسب از اوقات فراغت آینده خود را تضمین کرده و حتی می‌توانند در سطح کلان استانی و کشوری نیز اثرگذار باشند؛ زیرا دانش‌آموزی که در تابستان هنر یا حرفه‌ای را به خوبی یاد گرفته می‌تواند از آن مهارت در خصوص تحقق‌بخشی به اهداف خود کند. باید از فرصت‌های زندگی مخصوصا در سنین نوجوانی و جوانی استفاده کرد که مطمئنا هرچه در این سن کاشته شود، در آینده برداشت خواهد شد. پس با کاشت علم و دانش و یادگیری حرفه‌های مختلف، می‌توان ایرانی قوی ساخت.به
