خودتحقیری به عنوان یک اختلال روانی، به وضعیتی اشاره دارد که فرد مبتلا به آن همواره خودش را قبول نمی‌کند و به طور مداوم خود را با دیگران مقایسه می‌کند و نتیجه می‌گیرد که از همه پایین‌تر است.
دلایل این بیماری رنج‌بار را می‌توان در دوران کودکی فرد جستجو کرد. برخوردهای ناصحیح، قضاوت‌های بی‌اساس و غیرمنطقی می‌توانند بذر خودتحقیری را در ذهن کودک کاشته و رشد آن را تسریع کنند. علاوه بر این، دلایل دیگری برای بروز خودتحقیری وجود دارد که در این متن به آنها اشاره می‌شود:
تعریف خودتحقیری چیست؟
خودتحقیری به عنوان یک اختلال، در سراسر جوامع دیده می شود. در این وضعیت، فرد خودش و توانایی‌هایش را کمتر از حقیقت قبول می‌کند و تلاش می‌کند دستاوردهای خود را نادیده بگیرد.
ریشه‌های خودتحقیری
خودتحقیری به دلیل عوامل مختلفی ایجاد می‌شود که در ادامه به مهمترین آنها اشاره می‌کنم:
- تعارض درونی: خودتحقیری در اثر تعارض درونی در فرد رخ می‌دهد. به عنوان مثال، فردی که مکرراً شکست می‌خورد و اعتقادی به خودش ندارد یا راضی نیست، به این نتیجه می‌رسد که توانایی ندارد.
- مقایسه خود با دیگران: در برخی موارد، فرد با مقایسه خود با دیگران، به ویژه در شبکه‌های اجتماعی، به این نتیجه می‌رسد که دیگران از او برترند. این نوع مقایسه‌ها ممکن است فرد را به خودتحقیری سوق دهد، در حالی که در شبکه‌های اجتماعی، صرفاً تصاویر ایده‌آل و بی‌نقص افراد را مشاهده می‌کنیم.
- عقده حقارت: عقده حقارت و خودکم‌بینی می‌تواند منشأ مشکلاتی از جمله خودتحقیری باشد. فردی که این عقده را دارد، احساس ناکامی درونی دارد و به طور مداوم خودش را بی‌ارزش می‌داند. این احساسات منفی می‌تواند منجر به افسردگی و حس کینه نسبت به افراد موفق شود.
4. کمبود عزت نفس: خودکم‌بینی، اعتماد به نفس و عزت نفس را کاهش می دهد. فردی که عزت نفس دارد، خودش را در هر شرایطی ارزشمند می‌بیند و فردی که اعتماد به نفس دارد، با داشتن تصویر مثبتی از خود و با اطمینان درباره موفقیت‌هایش، از نظر دیگران تحت تأثیر نمی‌افتد.
اما فردی که خودتحقیری دارد، تصویر ضعیفی از خود دارد و همیشه از نقاط ضعف خودش شکایت می‌کند و نمی‌تواند رابطه‌ای صمیمی برقرار کند.
روش‌های پیشگیری از خودتحقیری
برای پیشگیری از خودتحقیری، می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید:
۱. تهیه دفتر افتخار: یک دفتر افتخار برای خود تهیه کنید و در آن تمام دستاوردهای کوچک و بزرگ خود را یادداشت کنید. این شامل موفقیت‌ها، تلاش‌ها و انجام دادن کارهایی است که برایتان مهم بوده‌اند. با نگاه به این دفتر، به یاد خواهید آورد که قادر به انجام کارهای بزرگی هستید و ارزشمندید.
۲. تمرینات افزایش عزت نفس: هر روز تمریناتی را برای افزایش و تقویت عزت نفس خود انجام دهید. می‌توانید از تمرینات تأمل، تمرینات جسمانی، خواندن کتاب‌ها و منابعی که به افزایش عزت نفس کمک می‌کنند، استفاده کنید. این تمرینات به شما کمک می‌کنند تا باورهای مثبت درباره خودتان را تقویت کنید و از خودتان بهتر ارزیابی کنید.
۳. دقت در معاشرت‌ها: در معاشرت با دیگران، به دقت به خودتان و رفتارتان توجه کنید. قدردانی از خودتان و قبول وجودتان مهم است. از خودتان برای بیان نظرات و احساساتتان اطمینان کنید و خود را به خوبی به دیگران بیان کنید. همچنین، از برقراری روابط سالم و معنادار با افراد مثبت و حمایت کننده استفاده کنید.
۴. اهمیت دادن به رشد شخصی: به رشد و توسعه خود اهمیت بدهید. با خواندن کتاب‌ها، حضور در دوره‌های آموزشی، اکتساب مهارت‌های جدید و پیشرفت در زمینه‌های مورد علاقه خود، احساس رشد و پیشرفت خواهید کرد. این باعث افزایش اعتماد به نفس و ارزشگذاری به خودتان می‌شود.
۵. جلوگیری از مقایسه: هرگز خود را با دیگران مقایسه نکنید. هر فرد منحصر به فرد است و دارای نقاط قوت و ضعف خود است. به جای مقایسه خود با دیگران، تمرکز خود را بر روی رشد و پیشرفت شخصی خودتان قرار دهید.
در پایان، برای درمان خودتحقیری، بهترین راهکار این است که از کمک یک مشاور با تجربه استفاده کنید. یک مشاور می‌تواند در شناسایی علت های خودتحقیری و درمان آن به شما کمک کند.
