در زندگی مشترک زوجین، هنگامی که با مشکلات در رابطه خود مواجه می‌شوند، بدون اینکه از راه‌های منطقی برای حل آنها استفاده کنند، به دنبال راه‌حل‌های غیرمستقیم می‌گردند. این راه‌حل‌های غیرمستقیم و هیجان‌انگیز ممکن است رابطه را بهبود ندهند و به جای آن، باعث ایجاد شکاف‌های عمیق دیگری در رابطه شوند. بنابراین، باید بدانید که برای ترمیم و بازسازی یک رابطه در زندگیتان، نیاز به هوشمندی بالا از طرف هر دو نفر است.
با توجه به این موضوع، چندین الگوی رفتاری مخرب که تأثیر قابل توجهی در زندگی دارند، در اختیار شما قرار می‌گیرد. اما با کنار گذاشتن این الگوها و انتخاب راه‌حل‌های صحیح و درست، می‌توانید به یک زندگی و رابطه سالم دست یابید.
الگوهای ارتباطی مخرب که بیشترین فشار روانی را در روابط زناشویی ایجاد می‌کنند، به شرح زیر است:
۱. کناره‌گیری و سلطه‌پذیری
گاهی زوجین در گذر زمان، ارتباطات و گفتگوهای خود را به سمت محدود و مختصر سوق می‌دهند. از کلمات بسیار کوتاهی مانند "چیزی نیاز داری؟" و "چطوری" در گفتگوهایشان استفاده می‌کنند. افرادی که در این الگو قرار دارند، کناره‌گیر و سلطه‌پذیر هستند، به سرعت عصبانی می‌شوند و با دشواری احساسات خود را بروز می‌دهند. این نوع رابطه برای ترمیم نیازمند زمان است.
۲. الگوی کنترل‌گر
در این الگوی مخرب، افراد بیش از حد صحبت می‌کنند و طرف مقابل را سوال پرسیده ولی همیشه وسط حرف‌های طرف مقابل را قطع می‌کنند و سعی می‌کنند موضوع صحبت را به جاهای غیرمرتبط سوق دهند.
۳. طرز تفکر صفر و یکی
در این الگو، یکی از زوجین همه رویدادهای زندگی را سفید یا سیاه می‌بیند و هیچ حالت وسطی را قبول نمی‌کند. اگر هرچیزی در یک موقعیت عالی نباشد، آن را اشتباه و بد و حتی شکست می‌داند. در این الگو، فرد با احتمال بالا در انتخاب احساس رضایت که باید با آن حس خوبی پیدا کند به مشکل بر می‌خورد.
۴. انتقاد یا دفاعی
در این نوع الگو، زوجین قادر به پذیرش اشتباهات خود نیستند و هر انتقادی را تکذیب می‌کنند. آنها هیچ انعطافی درباره عقاید سرسخت خود ندارند و به طور مداوم طرف مقابل را سرزنش می‌کنند. این نوع رابطه با تنش و ناتوانی در برقراری ارتباط سالم همراه است و زوجین همیشه در حال جدال و اختلاف هستند.
بزرگنمایی اتفاقات
وقتی زن یا مرد تمام اتفاقاتی که در اطرافشان رخ می‌دهد را بزرگ و منفی تصور می‌کنند، باعث می‌شود که همه جوانب مثبت و خوب زندگی را نادیده بگیرند و بی ارزش بدانند.
تعمیم و نسبت دادن
اگر شما خودتان عادت دارید که در مواقع ناخوشایند و ناامیدی اخم کنید و سگرمه‌هایتان در هم برود، این رفتار را به دیگران نسبت ندهید. به عنوان مثال، وقتی شما اخمی را در فردی می‌بینید، فقط فرض نکنید که او مشکلی دارد یا ناراحت است. این امکان وجود دارد که طرف مقابل شما زمانی که اخم می‌کند، در واقع به نظر برسد. بنابراین، اشتباه نکنید که تمام رفتارهایی که شما انجام می‌دهید، باید به همان معنا تفسیر شوند توسط دیگران.
مقایسه کردن
یک عامل مهم که تأثیر بسیار مخربی در رابطه دارد، مقایسه کردن همسر با دیگران و بیان خصوصیات دیگری است. می‌توان گفت که این رفتار، یکی از آسیب‌زا ترین رفتارها در روابط است و بسیار در مقالات مورد بررسی قرار گرفته است.
می‌توان دو جنبه را برای مقایسه کردن تصور کرد. یکی از آنها مقایسه همسرمان با شخصی دیگر و دیگری مقایسه خودمان با دیگر افراد است. در هر دو حالت، به دلیل بی‌اثر بودن این رفتار، نتیجه مطلوبی حاصل نخواهید کرد، زیرا بهترین راه برای ایجاد یک رابطه سالم قبول کردن همسر بدون قید و شرط است.
انکار مسئولیت اعمال و افکار شخصی
یکی از دلایلی که باعث می‌شود زوجین در ارتباط و زندگی مشترک خود صلح آمیز فاصله بگیرند، عدم پذیرش مسئولیت برای رفتارها و اقدامات خودشان است. در این موارد، اغلب جملاتی مانند "تو باعث رفتارهای من شدی" یا "تو من را به انجام این رفتارها تحریک کردی" شنیده می‌شود. در بعضی موارد، زوجین از برخوردهای فیزیکی یا شفاهی نیز استفاده می‌کنند و حق خود را به خود می‌دهند و مدعی می‌شوند که "رفتارهای خشم‌آلود من بر اثر رفتارهای تند توست". اما اگر به صورت واقع‌بینانه در زندگی واقعی فکر کنیم، متوجه می‌شویم که در یک زندگی مشترک، باید مسئولیت اقدامات خود را بپذیریم و اگر کار یا رفتار ناشایستی از سوی ما رخ داد، باید آن را قبول کرده و از توجیه ناپایدار آن خودداری کنیم.
اگر زن و شوهر در یک زندگی مشترک راه‌های ارتباط سازنده و موثری را نادیده بگیرند، نمی‌توانند به سمت بهبود زندگی خود قدم بردارند. در نتیجه، مدیریت زندگی از دست آنها خارج می‌شود و به اقدامات ناشایست دست می‌زنند. در این حالت، هر یک از طرفین دیگری را به عنوان علت این رفتار می‌بینند و به همین دلیل، مسئولیت اقدامات خود را پذیرفته و قبول نمی‌کنند. عدم پذیرش مسئولیت موجب می‌شود که ارتباط متقابل با صلح و دوستی از بین برود و روابط زوجین با تنش و ناهماهنگی مواجه شود.
برای جلوگیری از درگیری با سبک‌های مخرب، دو ابزار قدرتمند ضروری هستند. این دو ابزار عبارتند از:
۱- گوش دادن:
زمانی که درگیر احساسات و افکار خود هستیم، ممکن است نتوانیم به آنچه طرف مقابل می‌گوید گوش دهیم. هنگامی که با همسرتان به گفتگو نشستید، به او فرصت و اجازه دهید تا صحبت‌های خود را به طور کامل بیان کند. سپس، پیش از اینکه به او پاسخ دهید، برداشت خود از صحبت‌های او را برایش بازگو کنید و از او بخواهید تایید یا تصحیح کند. وقتی مطمئن شدید که حرف‌های او را درک کرده‌اید، نوبت شماست که شروع به صحبت کنید.
۲- بیان صریح احساسات:
با استفاده از ضمیر من، به صورت مستقیم و صریح احساسات خود را بیان کنید و از سرزنش کردن همسرتان خودداری کنید. سعی کنید احساس‌تان را با استفاده از جملات مستقیم مانند "من ناراحت هستم" بیان کنید تا واکنش آشتی‌جویانه و همدلانه همسرتان را فراهم کنید.
هر گفت‌وگو باید به صورت برد- برد باشد، به طوری که منافع هر دو طرف مدنظر قرار بگیرد. مذاکره یکی از ابزارهای مشترکی است که هر فرد برای حفظ رابطه از آن استفاده می‌کند. باید بدانید که این گذشتن از سهم خود به خاطر دستیابی به هدفی خوب و مفید است و در این راستا، به جای از دست دادن چیزهای خوب، دیگر برنده‌هایی خواهید داشت.
