شنیدن یکی از مهمترین ورودی‌های اداراکات و فهم و علم در انسان است که با تقویت یافتن، طهارت پیدا کردن و امنیت دار شدن میتواند فرد را به قطع به هدایت راهنمایی کند و متقابلا با اهمال در تقویت آن و آلوده سازی وناامن کردن آن زندگی انسان را محلی برای جولان شیاطین میسازد. کتاب حاضر کوششی در بیان اهمیت شنیدن و اهتمام در تقویت، طهارت و امنیت یافتن آن برای سنین نوجوانی و جوانی است که توسط آقای احمدرضا اخوت و خانم شهربانو کندی به رشته تحریر در آمده است.
تاملی در مقدمه کتاب
شاید شنیدن اولین کاری باشد که انسان در زندگی دنیا تجربه اش میکند و نیز آخرین چیزی باشد که در دنیا از دستش میدهد. شنیدن نه تنها راه ارتباط انسان با جهان پیرامون بلکه راه ارتباط او با خودش نیز هست. در واقع شنیدن، مسیری است برای شکل گیری هر علمی در درون انسان و راهی است که همه حقایق به انسان انتقال مییابد و حفظ و تثبیت میشود. ارتباطات و تعاملات انسان با دیگران از طریق گفت و شنود برقرار میشود و از آن مهم‌تر ارتباط انسان با خداوند از طریق دریافت نجوا‌های درونی از جانب او و نیز بیان دعا و سؤال اتفاق میافتد.
ارتباط شنیدن با کلام و گزاره‌ها سبب شده تا این توان قرابت بسیار نزدیکی با عقل پیدا کند به نحوی که رجوع به عقل و نیز انتقال از عقل به سایر مؤلفه‌های ساختار وجودی بدون وساطت شنیدن امکانپذیر نباشد. ارتباط شنیدن با دیدن و نیز ارتباط آن با تعاملات و داد و ستد‌ها سبب شده تا این توان با تفکر انسان نیز مرتبط باشد به نحوی که اگر شنیدن از توان‌های انسان حذف شود، توان تفکر نیز از او سلب میگردد.
موقعیت بسیار مهم و کلیدی شنیدن در انسان سبب شده تا هم تحولات و هم واپسگرایی‌های او وابسته به وساطت این توان باشد.
با مختصر تأملی میتوان به خوبی فهمید در صورت اختلال در این توان انحرافات فراوانی در زندگی انسان به وجود میآید، تکثیر میشود و انتقال مییابد. با توصیفاتی که گفته شد یکی از مهمترین وظایف در حوزه تعلیم و تزکیه بالا بردن توانایی شنیدن و نیز جلوگیری از اختلال‌های مربوط به این توان است. شناخت قوانین مربوط به شنیدن و نیز یادگرفتن مهارت‌های مربوط به ارتقای این توان، هم برای خود و هم برای دیگران آثار ارزشمندی را به دنبال دارد. این موضوع میتواند حتی از قبل از تولد فرزندان مورد توجه قرار گیرد و تا بالاترین سنین نیز آموزش داده شود. گویی کیفیت حیات انسان به نوعی در گرو این حس است. نکته قابل تأمل دیگر اینکه ارتباط عمیق شنیدن و دیدن منجر شده بین این دو توان داد و ستدی دائمی به وجود آید و از همین طریق هر یک بر دیگری تأثیر مثبت یا منفی داشته باشد. بدین ترتیب تقویت توان شنیدن منجر به تقویت توان مشاهده و تقویت توان مشاهده موجب تقویت توان شنیدن میگردد. این موضوع را میتوان یکی از اصول مهم در شناخت و ارتقای توان شنیدن تلقی کرد و بر اساس آن مهارت‌ها دیدن را برای شنیدن و بالعکس استفاده نمود. توان شنیدن و دیدن مانند شب و روز در زندگی انسان نقش ایفا میکنند و فقدان یکی موجب فقدان دیگری میشود و هر دو با هم یک روز کامل را میسازند. توان شنیدن بسیار با شب و توان دیدن با روز ارتباط دارد و تقویت این دو به معنای تقویت شبدار و روزدار بودن و بهره مندی از عطایای این دو زمان است. این کتاب قابل استفاده برای عموم افراد، در سطوح و سنین مختلف میباشد. از استفاده‌های دیگر این کتاب، برای مربیان حوزه تعلیم و تزکیه است که میتوانند با استفاده از این مباحث برای ارتقای سطح شنوایی نوجوانان تلاش کنند.
مربیان و والدینی که میخواهند از این کتاب برای ارتقای سطح شنوایی نوجوانان استفاده کنند بایستی به نکات زیرتوجه داشته باشند:
- آیات و روایاتی که در کتاب آمده جهت بهره مندی بیشتر مربیان است و لازم نیست به نوجوانان انتقال یابد.
- حکایت‌های کوتاه و مختصری که در کتاب آمده به عنوان نمونه ذکر شده و مربی میتواند از نظایر دیگری نیز استفاده کند.
- تمرین‌هایی که در کتاب آمده به عنوان نمونه هایی از تمرین‌هایی است که مربی میتواند به بهانه‌های مختلف در حالات و زمان‌هایی که الزام میداند به نوجوانان پیشنهاد دهد. در این صورت پیشنهاد میشود مربی فهرستی از تمرین‌ها را در اختیار داشته باشد و به تناسب نیازی که احساس میکند، در مواقف مختلف حتی غیر کلاس آن‌ها را به نوجوانان معرفی کند.
- از آنجایی که کتاب مهارتی است به تعریف سمع و مطالب عمیق در این رابطه اشاره نشده و مطالب بنیادی در کتاب دیگری در نظر گرفته شده است. آنچه از شنیدن در این کتاب در نظر گرفته شده همان معنای عرفی آن است و به ارتقای آن با علم و طهارت میپردازد.
- با توجه به وسعت این بحث در آیات و روایات، آنچه در این کتاب ذکر شده، تنها گوش‌های از مطالب مهارتی پیرامون شنیدن است و این مبحث میتواند به اشکال مختلف دیگری نیز بیان گردد.
- درس‌های کتاب در دوازده عنوان تنظیم شده است و هر یک میتواند به صورت پیوسته و یا به صورت مجزا به نوجوانان ارائه گردد.
- حسن مطالب مطرح شده انسجام آن‌ها در عین جدا بودنشان است که دست مربیان را برای نوع ارائه مطالب باز میگذارد. به گونه ای که حتی میتوانند مطالب را به شیوه‌های مهارتی و یا تمرین و مسابقه در کلاس و یا اردو و مراسم مطرح نمایند.
عناوین دروس مطرح شده در این کتاب عبارتند از ؛
عناوینی که در هر درس انتخاب شده است میتواند بهانه‌هایی برای گفت و شنود‌های والدین و مربیان با نوجوانان باشد.
در پایان امید است این پژوهش با بضاعت ناچیزی که دارد بتواند محققین محترم و نیز مربیان گرامی کودک و نوجوان را به اهمیت این موضوع در تعلیم و تزکیه متوجه ساخته و منشأ آثار فراوان دیگری در این زمینه شود.
درس اول: درک بهتر از شنیدن
درس دوم: شنیدن و فهمیدن
درس سوم: مراتب فهم در شنیدن
درس چهارم: شنیدن و فهم گزاره‌ها
درس پنجم: انواع شنیدن
درس ششم: خوب شنیدن
درس هفتم: خواندن و شنیدن
درس هشتم: دیدن و شنیدن
درس نهم: شنیدن و ذکر
درس دهم: شنیدن و قرائت
درس یازدهم: طهارت شنیدن
درس دوازدهم: امنیت شنیدن
