آیت الله محقق داماد:
آیت الله سید مصطفی محقق داماد در خصوص راه های رشد فلسفه اسلامی در دوره معاصر گفت: در صورتی که دانشمندان متفکر بتوانند فلسفه اسلامی را با مسایل امروز جهان مواجه کنند و از درون نظام های فلسفی به سوالاتی که دنیای علم مطرح کرده است پاسخ بگویند فلسفه اسلامی رشد خواهد کرد.
آیت الله محقق داماد استاد دانشگاه شهید بهشتی در گفت وگویی با خبرگزاری مهر درباره دلایل اوج گیری فلسفه اسلامی سخن گفت و با بیان یک مساله راهبردی نسبت به آینده فلسفه جهت نیل به مقاصد آتی فلسفه اسلامی ایده ای جدید داد. این گفت و گو در گروه راهبردخبرگزاری دانا باز نشر می شود:
چالش فلسفی باعث رشد آن می شود
آیت الله محقق داماد درباره دوران رشد یا فراز فلسفه اسلامی گفت: دوره هایی که فلسفه با چالش های معادل روبه رو می شد، دوران رشد آن به شمار می آید. از جمله می توان به مناظره میان افکار و نقدهای غزالی و پاسخ های فلاسفه اسلامی اشاره کرد که اولین گام های رشد فلسفه اسلامی را فراهم کرد.
استاد مدرسه عالی شهید مطهری با اشاره به اینکه در قرن ششم و هفتم هجری مواجهه فلسفه اسلامی با سوالات متکلمین از عوامل تاثیر گذار در رشد آن بود، گفت: امام فخر رازی فقیه متکلمی است و بیشترین موضع او کلامی است؛ درعین حال افکار ابن سینا، افکاری عقلانی است. از همین رو امام فخر رازی افکار ابن سینا را بسیار مورد انتقاد قرار می داد، تا جایی که امام فخر رازی از موضع متکلمین شرحی برای نقد افکار ابن سینا به نگارش درآورد.
وی افزود: خواجه طوسی در اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم تمام افکار امام فخر رازی را مورد بررسی قرار داد و به نفع ابن سینا موضع گرفت و بر این اساس شرح اشاراتی نوشت. این ناخن زدن ها که امام فخر رازی از موضع کلامی داشتند و از سوی دیگر پاسخ های خواجه طوسی فلسفه را اوج داد. جالب این است که در همین زمینه قطب الدین رازی به عنوان نفر سوم میان امام فخر رازی و خواجه طوسی داوری کرد و کتابی به نام المحاکمات را به تحریر درآورد.
مکتب تفکیک از موضع کلامی به جنگ فلسفه رفته است
استاد دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی عامل دیگری که منجر به اوج فلسفه اسلامی می شود را مکتب تفکیک عنوان کرد و گفت: مکتب تفکیک از موضع کلامی به جنگ فلسفه رفته است. این اندیشه که در مکتب فکری مشهد ایجاد شده با تفکر عقلانی فلسفه ستیز می کند. امروز دانشمندان متفکر در این زمینه در حال بحث و گفت و گو با این تفکر هستند که انجام این روش به خودی خود منجر به اوج گرفتن فلسفه خواهد شد.
این استاد حوزه و دانشگاه درباره فراز و فرود فلسفه اسلامی در دوران معاصر گفت: در قرن معاصر فلسفه اسلامی با مسایلی مانند مسایل کلامی مواجه نیست. در این دوره فلسفه اسلامی با سوالاتی مواجه است که علم پژوهی برای او ایجاد کرده است. اگر دانشمندانی که در این مسیر گام برمی دارند بتوانند فلسفه اسلامی را با مسائلی که جهان مطرح کرده است مواجه کنند و بتواند از درون نظام های فلسفی مثل مشاء، اشراق یا حکمت متعالیه به سوالاتی که دنیای علم مطرح کرده پاسخ بگویند فلسفه اسلامی رشد خواهد کرد.
اغلب متکلمین سبب رشد فلسفه اسلامی شدند
عضو فرهنگستان علوم ایران با بیان اینکه در گذشته، اغلب متکلمین سبب رشد فلسفه اسلامی شدند و در دوران معاصر، مسایل جامعه شناسی، انسان شناسی و از همه مهمتر دنیایی که مدل تجربی آن را مطرح کرده ، سبب فراز فلسفه شده است، درباره موقعیت فلسفه اسلامی در قرن معاصر گفت: در این دوره نیز فلسفه اسلامی به اوج خود خواهد رسید مشروط به اینکه افراد فلسفی موفق شوند مسائلی که در جهان علم مطرح می شود را با نظام هایی که در فلسفه مطرح است مقابله دهند و از درون آنها پاسخ خود را بگیرند. به عنوان مثال دنیای علم امروز، توحید را زیرسوال می برد. اگر اساتید فلسفه بتوانند با آن سوالات روبه رو شده و بر اساس موازین فلسفه اسلامی به آن پاسخ بدهند، فلسفه اوج می گیرد در غیر این صورت حتماً رکود خواهد کرد. در واقع فلسفه مثل آبی است که اگر در جایی بماند و راکد شود غیرقابل استفاده می شود و اگر آن آب حرکت داشته باشد اوج خواهد گرفت.
وی با بیان اینکه فلسفه اسلامی هرگاه با مساله ای روبرو شد، اوج گرفت و در صورت نبود مساله، دوران رکود و فرود خود را سپری می کرد، گفت: اوج فلسفه اسلامی زمانی است که با مساله روبرو بوده و با افکار مختلف مواجه شده و زمان رکود فلسفه اسلامی زمانی است که درجا زده و با هیچ مسئله جدیدی روبرو نشده است.
