به گزارش گروه ایرانشناسی خبرگزاری دانا(دانا خبر)، با غ ایرانی یکی از شاهکارهای هنری ایرانیان است که ریشه در اساطیر و ادبیات ایران باستان دارد و نشان دهنده توانایی‌های معماری، ابتکارات مهندسی و هنر مردم این مرز و بوم است.
مجموعا دوازده باغ در میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده‌اند که از این تعداد نه باغ ایرانی در ایران و دو باغ در هند و یک باغ در پاکستان ثبت جهانی شده اند. پاسارگاد، ارم، چهل ستون، شازده، فین، پهلوان پور، دولت آباد، اکبریه و عباس آباد باغ های ایرانی هستند که جهانی شدند و ما در این گزارش سعی داریم با این باغ ها بیشتر آشنا شویم تا شاید انگیزه ای باشد تا در سفرهایمان این بهشت های زمینی را مقصد قرار دهیم و از ذوق و هنر ایرانی لذت ببریم.
باغ پاسارگاد
باغ پاسارگاد ریشه باغ های ایرانی است و خلق باغ ایرانی که تاریخ آن به زمان هخامنشیان برمی‌گردد، در پاسارگاد اتفاق افتاده است. در زمان ساخت این باغ، کوروش دستور داده بود که باغ پاسارگاد چگونه ایجاد شود و درخت ها نیز به چه شکل کاشته شوند، یعنی هندسی سازی باغ و شکل و شمایل آن از نگاهی که کوروش به باغ ایرانی داشته گرفته شده است. آثاری در تخت جمشید پیدا شده‌اند که نشان می‌دهند، احتمالا باغ جلوی صفه قرار داشته و سپس در دوره ساسانیان باغ‌ها در جلوی کاخ‌ها و معابد شکل گرفتند و این موضوع در دوره اسلامی نیز ادامه می‌یابد که الگوی تمام این‌ها باغ پاسارگاد بوده است.
باغ ارم شیراز
باغ ارم یک باغ ایرانی تاریخی در شهر شیراز محسوب است که شامل چند بنای تاریخی و باغ گیاه‌شناسی است . باغ ارم شیراز به عنوان مکانی دیدنی و تفریحی مورد بازدید گردشگران قرار می‌گیرد. شیوه معماری عمارت باغ ارم که در دوره پادشاهی ناصرالدین شاه قاجار بنا گردیده با ویژگی هایی که دارد همچون سایر بناهای همانند آن دوره پیروی از اسلوب معماری زندیه و صفویه است.
باغ چهل ستون اصفهان
باغ چهلستون اصفهان، نمونه‌ای از یک باغ سلطنتی از دوره صفوی است. باغ چهلستون درون بافت شهری اصفهان و در غرب خیابان چهار باغ پایین واقع شده است. شهرت چهل ستون به کوشک مرکزی آن است و نام مجموعه از این عمارت گرفته شده است.
باغ در بستر شهری و در میان سایر باغ‌ها شکل گرفته و به گونه‌ای استقرار یافته که امکان دسترسی به آن از سایر باغ ها میسر بوده است. مجموعه ای از این باغ ها که در امتداد چهارباغ شکل گرفته بودند یکی از شالوده‌های اصفهان عصر صفوی را شکل می‌دادند و نقش باغ چهلستون از این جنبه ممتاز است که حلقه پیوند دهنده این شالوده و شالودة دیگری شهری یعنی مجموعة نقش جهان بوده است.
باغ شازده کرمان
باغ شازده یکی از زیباترین باغ های تاریخی ایران محسوب می‌شود. این باغ در حدود چهار کیلومتری شهر ماهان و حوالی شهر کرمان و در دامنه کوه‌های تیگران واقع شده و مربوط به اواخر دوره قاجاریه است.
کوشک یا همان عمارت‌های آن بسیار زیباست و به صورت دو آشکوبه ساخته شده است و سر در آن از معماری خیلی زیبایی برخوردار است که آن را از سایر باغ‌های ایرانی متمایز و ممتاز می‌سازد. فواره‌های آن چشم هر بیننده‌ای را نوازش می‌دهد. این فواره‌ها که در طول باغ قرار دارند زیباترین فواره باغ‌های ایرانی هستند.
باغ فین کاشان
باغ فین کاشان نمونه ستودنی باغ های اصیل ایرانی است که به خاطر طراوت و آب و هوای فرح بخشش؛ همچنین همجواری با حمام فین (قتلگاه امیر کبیر) و چشمه سلیمانیه تمام مشخصات و جنبه های مختلف باغ های ایرانی در آن جمع شده است.
وجود درختان سرو و کهنسال که ساختمان های زیبای باغ را زیر سایه خود پناه داده اند و حوضچه ها و جوی هایی که از زیر آنها می گذرد ،صحنه ای رویایی در ذهن آدمی به یادگار می گذارد .
یکی از زیباییهای منحصر به فرد این باغ ، فواره ها و جوی های آب روان و حوضچه های زیبایی است که در فواصل معین توسط غیاث الدین جمشیدی (ریاضیدان قرن نهم) طراحی شده اند.
باغ پهلوان پور
باغ پهلوان پور مربوط به اواخر دوره قاجار است و در مهریز، محله مزویر آباد واقع شده است.
باغ پهلوان پور مهریز به دلیل روان بودن آب از داخل آن از گذشته دارای جاذبه خاصی بوده است. دو طرف جوی اصلی باغ پهلوان پور درختان تنومند و سالخورده چنار قرار دارند. درختان مثمر باغ نیز شامل انار، بادام و خرمالو است و کاشت این درختان با توجه به گرمای زیاد استان یزد نمایانگر آب و هوای متفاوت نسبتا خنک این منطقه است.
باغ پهلوان پور از لحاظ معماری نمایانگر تغییرات سبک باغسازی کهن ایرانی به سمت و سوی باغسازی رایج امروزی است. این باغ شامل یک مجموعه ورودی، ساختمان کوشک یا شربتخانه، بنای زمستانخانه، بنای سرایداری، حمام و آشپزخانه است. سبک معماری آن ترکیبی از معماری کوشکی و حیاط مرکزی است که کوشک اصلی در مرکز آکس اصلی باغ قرار دارد، مسیر عبوری آب در باغ نیز از این محور است. علاوه بر این محور اصلی آب در دو محور دیگر نیز جریان دارد که باغ آرایی حول این دو محور به وجهی زیبا صورت گرفته است، به این معنا که درختان نظام ساز باغ در حاشیه این دو خیابان کاشته شده اند.
باغ دولت آباد
باغ دولت آباد یزد در اواخر دوره افشاریه و درسال 1160 ه.ق توسط محمد تقی خان معروف به (خان بزرگ) که وی سرسلسله خاندان خوانین یزد بود احداث شده است.
این مجموعه شامل عمارت سردر، ساختمان هشتی و بادگیر، عمارت بهشت آیین و تالار آینه، عمارت تهرانی، آب انبار دو دهانه و باغ ناصر است. فضای سبز باغ درختان میوه مانند انگور و سرو و کاج داشته و همچنین گل های محمدی و سرخ نیز در باغ دیده می‌شوند.
در داخل بنا اتاق های متعددی قرار دارد که در اکثر این اتاق ها حوضی قرار گرفته و درهای یکی از اتاق ها که رو به حیاط و باغ باز می شود، با شیشه های رنگارنگ با طرح های زیبا مزین شده که در هنگام وجود خورشید و پرآب بودن حوض منظره زیبایی از نقاط رنگی منعکس شده را بر روی حوض مرمرین به نمایش می گذارد. در یکی دیگر اتاق‌ها بادگیر معروف دولت آباد قرار دارد که با ارتفاع زمین ۳۳ متر از زمین بلندترین بادگیر از نوع خود بوده و به خوبی کولر می‌تواند خنکی ساختمان را تامین کند.
باغ اکبریه بیرجند
عمارت و باغ اکبریه، یکی از بناهای تاریخی شهر بیرجند است. این بنا در دوره قاجاریه و توسط شوکت الملک در دو طبقه ساخته شده‌است.
این بنا شامل تالار آیینه، گنبد کلاه فرنگی، تزئینات مقرنس لانه زنبوری و رسمی بندی که صرفا جهت پذیرایی از نمایندگان سیاسی داخلی و خارجی مورد استفاده قرار می گرفته است.
باغ اکبریه با وسعتی حدود چهل و پنج هزار مترمربع در بستری کوهستانی واقع شده و متشکل از 2 بناست که ساختمان قدیمی تر متعلق به حشمتالدوله، پدر ابراهیم شوکت الملک است که تاریخ احداث آن به اواخر دوره زندیه و اوایل دوره قاجاریه برمی گردد. بنای دیگری که در این مجموعه واقع شده، ساختمان تشریفات است که توسط شوکت الملک بنیان شده است. این باغ به عنوان محل سکونت، پذیرایی و انجام امور دیوانی مورد استفاده قرار می‌گرفت، به طوری که در لهجه محلی به کلاته سرکار امیر شهرت یافته بود.
باغ عباس آباد
مجموعه تاریخی عباس‌آباد از آثار تاریخی استان مازندران است. مجموعه باغ‌های عباس آباد در ۹ کیلومتری شهرستان بهشهر و در دامنه رشته کوه‌های البرز و در میان جنگل‌های انبوه قرار گرفته و از جمله مهم‌ترین و بزرگترین باغ‌های تاریخی ایران است.
مجموعه مذکور شامل سد، بنای مرکز مخزن سد، حمام، باغ، محوطه گلباغ (ایستگاه توزیع آب)، محور آبرسانی به طول 600 متر، دو برج آجری به فاصله 186 متری از باغ و همچنین با فاصله 156 متری از یکدیگر است .
