به گزارش گروه ایرانشناسی خبرگزاری دانا(دانا خبر)، صد و سی هشتمین شب از شب های مجله بخارا به ادوارد یاکوب پولاک اختصاص داشت که غروب 12 آبان ماه 1392 با همکاری موسسه فرهنگی هنری ملت، دایرةالعمارف بزرگ اسلامی، بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار، گنجینه پژوهشی ایرج افشار و انجمن فرهنگی اتریش برگزار شد.
علی دهباشی در آغاز این مراسم به رونمایی از کتاب «نامههای و گزارشهای پزشکی پولاک» که به همت کیکاووس جهانداری و افسانه جلیل زاده از آلمانی به فارسی ترجمه و تصحیح شده است، در این برنامه اشاره کرد و با نقل بخشی از مقدمه این کتاب به نقل از جهانداری در معرفی پولاک، گفت: ادوارد پولاک در سال 1818 متولد شد و در هشتم اکتبر 1892 در وین درگذشت. دکتر پولاک از 1851 تا 1860 در ایران زندگی کرد و از سال 1855 به بعد طبیب مخصوص ناصرالدین شاه بود و در سال 1882 هم به ایران سفر کرد و به خصوص به مطالعه و تحقیق در منطقه الوند پرداخت و بعدها نیز در وین به تدریس زبان فارسی مشغول شد.
در ادامه گزیدهای از اظهارات مطرح شده در این نشست را میخوانید:
گابریله یوئن، نماینده سفارت اتریش
- موضوع اصلی کتاب حاضر ادوارد یاکوب پولاک پزشک و شخصیتی است که تجربه‌های چندین ساله او در این کشور تاثیر فراوانی بر رشد دانش بین اتریش در عصر امپراتوری‌هابسبورگ و ایران داشته است. از دیگر سو او به عنوان نماینده مدرسه پزشکی وین به بنیانگذاری پزشکی مدرن در ایران یاری رساند. پولاک با دانش خود از ایران به همکارانش در وین نیز یاری رساند. او در مقام پزشک مخصوص ناصرالدین شاه قاجار از اعتبار و نفوذ زیادی برخوردار و پس از بازگشت به اتریش شخصیت اصلی در انتقال علوم بین وین و تهران بود.
رضا عطاریان، دندانپزشک و پژوهشگر
- ورود علوم جدید به ایران و تاسیس مدرسه دارالفنون در سال 1851 میلادی (1230 شمسی) بالطبع تالیف کتاب‌های درسی در هر یک از زمینه‌های مورد تدریس در آن مدرسه را در پی داشت. مولفان این کتاب‌ها یعنی معلمان و مترجمان مدرسه دارالفنون ناگزیر بودند که برای بیان مفاهیم علمی و تخصصی جدید و تفهیم و تفاهم آن‌ها از معادل‌های مناسب فارسی در برابر اصطلاحات فرانسه که زبان علمی آن روزگار بود، استفاده کنند. بدین ترتیب، اولین نشانه‌های شکل گیری یک زبان تخصصی برای بیان مفاهیم موجود در علوم و فنون جدید در زبان فارسی، پدیدار گشت. در حوزه واژه گزینی و اصطلاح شناسی نوین پزشکی، دکتر یاکوب ادوارد پولاک اتریشی و دکتر یوهان لوییس شلیمر هلندی، نقشی بنیادین داشتند.
- شلیمر پولاک را بنیان‌گذار سنت تدریس پزشکی اروپایی به زبان فارسی و پیشگام در راه ایجاد زبان علمی بومی در ایران می‌داند و در مقدمه فرهنگش می‌گوید: بخش تشریح این کتاب کاملا مدیون تحقیقات ارزنده و تلاش خستگی ناپذیر استاد سابق دارالفنون دکتر یاکوب ادوارد پولاک اهل وین است. پولاک به جای مجبور کردن دانشجویان پزشکی در آموزش زبان فرانسه برای استفاده از کلاس‌های پزشکی به این زبان، خود به آموختن زبان فارسی پرداخت تا بتواند درس‌های خود را به زبان مادری دانشجویان ارایه دهد. جانشینان او نیز خواه نا خواه مجبور شدند راه بنیان گذار تدریس پزشکی اروپایی به زبان فارسی را ادامه دهند.
- جایگاه پزشکی در مقایسه با سایر رشته‌های دارالفنون قدری متمایز بود، چرا که در کنار پزشکی اروپایی، طب سنتی و یا به تعبیری طب کلاسیک ایرانی ـ اسلامی نیز به دانشجویان تعلیم داده می‌شد. لذا دانشجویان با واژگان و اصطلاحات دو نظام مختلف اصطلاح‌شناختی مواجه بودند که در پاره‌ای از موارد با یکدیگر هم‌پوشانی داشتند. پولاک به‌خوبی به این امر واقف بود و لازم می‌دید که پیش از واژه‌گزینی و واژه‌سازی برای اصطلاحات فرانسه نخست کتاب‌های فارسی طب قدیم را مطالعه کرده و تا حد امکان از واژه‌ها و اصطلاحات موجود آن‌ها برای بیان مفاهیم مشترک با طب جدید استفاده کند تا از واژه‌گزینی‌های غیر ضروری و تشتت اصطلاحات جلوگیری شود.
