/انتظارات جامعه علمی و دانشگاهی از دولت آینده/
معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی با تاکید بر ضرورت احترام به نهاد علم توسط دولت آینده، گفت: با نهادینه شدن فرهنگ نقد و مناظره، سره از ناسره و بیان عوام‌پسندانه از بیان عالمانه و محققانه تفکیک می‌شود و جامعه خود را به راحتی اسیر شعارهای عوام‌گرایانه نخواهد کرد.
به گزارش خبرگزاری دانا دکتر سعید پورعلی در این رابطه اظهار کرد: بعد از ابلاغ ماموریت‌های هفت‌گانه از ستاد راهبری اجرای نقشه جامع علمی کشور، جهاد دانشگاهی به معاونت‌های مختلف ماموریت داد که حسب درخواست ستاد، نقشه راه ماموریت‌های محول شده را تعریف و به ستاد اجرایی‌سازی تقدیم کند.
معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی افزود: در حوزه فرهنگی سه ماموریت شامل "مشارکت در تعمیق و گسترش فرهنگ اسلامی ایرانی در دانشگاه‌ها"، "مشارکت در ترویج و تعمیق و ارتقای کرسی‌های نظریه‌پردازی و نقد و مناظره" و "مشارکت در نهادینه‌سازی گفتمان علم در جامعه" به معاونت فرهنگی واگذار شد.
وی ادامه داد: برای اینکه بتوانیم نقشه راه این سه ماموریت را پیشنهاد کنیم نزدیک به 20 جلسه را با اعضای هیات علمی، خبرگان دانشگاهی، معاونین فرهنگی جهاد و رؤسای سازمان‌ها و مراکز برگزار و نقطه نظرات را استماع کردیم و در نهایت سه تیم ماموریت یافتند تا نقشه راه ماموریت‌های سه‌گانه را تدوین و پیشنهاد کنند.
پورعلی با بیان اینکه در خود سند پیش‌بینی شده بود که ظرف 6 ماه جهاد نقشه راه ماموریت‌های خود را به ستاد ارائه کند، گفت: این نقشه راه‌ها را اواخر اسفند ماه آماده کردیم و برای بحث ماموریت‌های فرهنگی جهاد حدود 5 جلسه با ستاد برگزار کردیم و پیشنهادات ما در نقشه راه چه به لحاظ راهبرد و چه به لحاظ برنامه مورد تصویب قرار گرفت. هم‌اکنون نیز در مقطع تدوین چارچوب‌های برنامه‌ای ریزتر برای اجرا در طول 5 سال آینده هستیم.
معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی افزود: از تیمی که باید نقشه راه را بررسی می‌کرد، مصوبه نیز گرفته شده و آنها هم در این مصوبه اعلام کردند که هم راهبردها و هم اقدامات و هم برنامه‌ها مورد تصویب قرار گرفته است.
وی در ادامه با اشاره به ترویج و تعمیق کرسی‌های نظریه‌پردازی و تقویت روحیه نقدپذیری، گفت: در جهاد دانشگاهی یک تقسیم کار درون دستگاهی را انجام دادیم و قرار شد همکاران در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی در بحث ترویج و تعمیق کرسی‌های نظریه‌پردازی اهتمام ورزند و معاونت فرهنگی نیز در بحث برگزاری برنامه‌های نقد و مناظره اقدامات خود را انجام دهد.
پورعلی ادامه داد: یکی از مهم‌ترین اقداماتی که در این راستا در جامعه دانشگاهی توسط معاونت فرهنگی انجام شد، برگزاری مسابقات ملی مناظره دانشجویان بود که ششمین دوره این مسابقات در مرحله استانی در حال برگزاری است.
معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی افزود: در 31 استان کشور دانشجویان مرحله اول را برگزار کردند و گام دوم مسابقات به صورت منطقه‌ای بوده که در شهریور ماه برگزار می‌شود و در نهایت هم در پاییز میزبان تیم‌های برگزیده خواهیم بود.
وی با بیان اینکه میزان استقبال دانشجویان از برنامه‌های مربوط به نقد و مناظره نشان بازتاب خوب این برنامه در جامعه دانشگاهی داشته است، اظهار کرد: هم شاهد حضور گسترده‌تر استان‌های کشور و هم شاهد حضور گسترده‌تر تیم‌های دانشجویی در این مسابقات هستیم.
پورعلی تاکید کرد: به نظر می‌رسد جامعه دانشجویی کشور به فضایی نیاز دارد تا بتواند با آرامش و به دور از هیجان و احساسات کاذب نقطه نظرات خود را پیرامون مسائل و مشکلات مهم کشور بیان کند و با دقت بیشتری فرایند سیاست‌گذاری را دنبال کند.
معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی با بیان اینکه فضای این مشارکت را باید آماده کنیم، گفت: این مساله مطالبه ملی و دانشجویی است و بر این اساس باید طراحی‌های لازم برای بحث مشارکت اتفاق افتد.
وی در ادامه با اشاره به دیگر اقدامات انجام شده در بحث ترویج و تعمیق نقد و مناظره، اظهار کرد: طراحی دوره‌های آموزشی کارگاه‌های انتقادی و برگزاری کارگاه‌های یک روزه شیوه تفکر انتقادی، تالیف و ترجمه کتاب در این زمینه و تهیه فیلم‌های آموزشی جزو مواردی است که تلاش کردیم از آن طریق، جامعه دانشجویی را وارد فضای نقد و مناظره روشمند کنیم.
با نهادینه شدن فرهنگ نقد و مناظره، جامعه اسیر شعارهای عوام‌گرایانه نمی‌شود
پورعلی با بیان اینکه اگر ما زمینه نقد و مناظره را توسعه ندهیم، بحث نظریه‌پردازی نیز منتفی می‌شود، ادامه داد: هر اندازه فضای نقد و مناظره به صورت روشمند و با استفاده ازتجربیات موجود در جهان گسترش یابد، فضا برای نظریه‌پردازی نیز فراهم می‌شود.
معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی گفت: اگر مناظره‌ها و نقدها درطول سال اتفاق افتد و دستگاه‌ها به ویژه دستگاه‌های آموزشی و فرهنگی خود را ملزم بدانند که فضای نقد و مناظره را فراهم کنند، جامعه از التهاب‌های موردی و موضعی دور خواهد شد.
وی ادامه داد: زیرا زمانی که نقد و مناظره به عنوان یک فرهنگ، نهادینه و آموزش داده شود، سره از ناسره و بیان عوام پسندانه از بیان عالمانه و محققانه تفکیک پیدا می‌کند و جامعه خود را به راحتی اسیر شعارهای عوام‌گرایانه نخواهد کرد.
پورعلی تصریح کرد: برای حفظ ثبات عقلانی، منطقی و عاطفی در جامعه باید بتوانیم فرهنگ نقد و مناظره و نقدپذیری را در جامعه تقویت کنیم.
ارتقای اثربخشی علم در گرو استقلال این نهاد است
معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی همچنین در خصوص نهادینه سازی گفتمان علم در جامعه با بیان اینکه نهاد علم نهادی است که منطق خاص خود را دارد، اظهار کرد: اگر به منطق نهاد علم توجه کنیم و منطق سایر نهادها همچون نهاد سیاست و اقتصاد را وارد این نهاد نکنیم، یکی ازمهم‌ترین اقدامات را برای ارتقای اثربخشی و کارآمدی نهاد علم انجام داده‌ایم.
وی ادامه داد: نهاد علم یک نظام دلالت‌گر است که هم آموختنی و هم اکتسابی و قابل انتقال است و ضوابط و هنجارهای خاص خود را دارد که این ضوابط مرز نهاد علم را از سایر نهادها تفکیک می‌کند.
پورعلی تصریح کرد: اگر ما به ارزش‌ها، هنجارها، قیود و ضوابط نهاد علم پایبند باشیم، به ارزش‌های مشترک و هنجارهایی که از تاریخ علم و دانشگاه و تجربیات دیگر می‌تواند منشایی از یک سبک زندگی، حفظ هویت، اخلاق، منش و کنش انسان دانشگاهی شود، دست می‌یابیم.
وی با بیان اینکه این فرهنگ در فضای معنایی و نمادین خود قواعد و الگوهای اجتماعی و تعاملی متمایزی را فریاد می‌زند و پرورش می‌دهد، اظهار کرد: به عنوان نمونه بحث پذیرش دانشجو، بازنگری متون، انتخاب عناوین پژوهشی، ضوابط و معیارهای پذیرش دانشجو در تحصیلات تکمیلی و فارغ‌التحصیل شدن دارای ضوابطی است که منبعث از ارزش‌های نهاد علم و دانشگاهی است که همین فرهنگ بر کنش‌های دانشگاهی و اهل علم نظارت و کنترل نامرئی خود را اعمال می‌کند.
معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی گفت: میدان علم و نهاد دانشگاه فارغ از محیط اجتماعی پیرامون و هنجارهای حاکم بر محیط، دارای مجموعه متمایزی از هنجارها و آداب نهادینه‌شده و الزام‌آور است که از حیث اخلاقی و هنجاری خود را بر دانشمندان اعمال می‌کند و اقتدار و مشروعیت دارد.
پورعلی ادامه داد: الزامات نهادی و هنجاری علم در قالب نسخه‌هایی است که امور مجاز را از غیرمجاز به اندیشمندان بیان می‌کند و هر کسی خود را به این ارزش‌ها و هنجارهای میدان علم نزدیک‌تر کند، از مشروعیت و مقبولیت بیشتری برخوردار می‌شود.
وی تاکید کرد: برجسته‌سازی این گفتمان، ایجاد فضای مشارکت برای اعضای هیات علمی که درگیر میدان علم هستند، احترام به ضوابط و هنجارهای این نهاد، دموکراتیک کردن فضای دانشگاه، به رسمیت شناختن استقلال دانشگاه‌ها، به رسمیت شناختن آزادی دانشگاه‌ها برای پژوهش و آموزش و مهم‌تر از همه برخورد تعاملی نهاد دانشگاه در ایران با نهاد دانشگاه در عرصه بین‌الملل همچون داد و ستد استاد و دانشجو و رفت و آمد محققان و پژوهشگران می‌تواند این گفتمان را برجسته کند.
"احترام به نهاد علم" مطالبه دانشگاهیان از دولت آینده است
معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی با اشاره به مطالبات دانشگاهیان از دولت آینده، اظهار کرد: مطالبه دانشگاه از دولت آینده احترام به نهاد علم و به رسمیت شناختن ارزش‌ها و هنجارها و قواعد علم است.
وی ادامه داد: همچنین دولت باید مدیریت ومقدرات دانشگاه را بر اساس همین هنجارها و ارزش‌ها نظم ببخشد و دانشگاهیان را در فرایند سیاست‌گذاری مشارکت بیشتری دهند.
پورعلی با بیان اینکه ما بدون توجه به مبانی نظری نمی‌توانیم اقداماتمان را طراحی کنیم، گفت: دانشگاه می‌تواند این مبانی نظری را برای تصمیم‌سازی به خوبی تقویت و از هدررفت منابع جلوگیری واز اعمال و اصلاح سیاست‌ها با قدرت و قاطعیت حمایت کند.
معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی افزود: همچنین دانشگاه می‌تواند از طریق نقد سیاست‌ها مسیر اجرای سیاست‌ها را هموارتر کند. از طرفی حضور دانشگاهیان می‌تواند در توجیه و به خدمت گرفتن افکار عمومی و به خدمت گرفتن نظریه به عنوان نیروی اجتماعی هزینه اجرای سیاست‌ها را کاهش دهد و سیاست‌ها را کارآمدتر و موثرتر کند.
وی افزود: دولت آینده اگر بخواهد به بحث کارآمدی و مشروعیت توجه کند و این مساله را ارتقا بخشد باید توجه به دانشگاه، توجه به فضای نقد و مناظره، توجه به بکارگیری دانشگاهیان و ایجاد فضای مشارکتی که دانشگاهیان بتوانند سخن خود را در خصوص مسائل مهم کشور بیان کنند و به گوش تصمیم گیران کشور برسانند را در دستور کار قرار دهد.
بهره‌مندی دولت یازدهم از ظرفیت‌های دانشگاه
پورعلی با بیان اینکه در وضعیت فعلی و با سیاست‌های دولت یازدهم، وضعیت دانشگاه‌ها به سمتی رفته که ارتباط بیشتری با عرصه سیاست‌گذاری کشور دارند، گفت: در برخی از موضوعات این اندیشه بود که دانشگاهیان در فرایندهای شناسایی مسائل، حضور جدی‌تری داشته باشند که البته تمهیدات خوبی نیز در این راستا اندیشیده شد.
معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی افزود: در استان‌ها با حضور دانشگاهیان و با محوریت دانشگاهیان اقدامات موثری انجام شد، همچنین تهیه گزارش‌های ملی همچون گزارش ملی پلاسکو و استفاده از نقطه نظرات دانشگاهیان در قالب مشاوره‌ها در تیم‌های مذاکره‌کنندگان بین‌المللی، افزایش فعالیت کانون‌های فرهنگی هنری دانشگاه، انجمن‌های علمی و تا حدود بسیار زیادی به کار گرفتن توان دانشگاه در اتخاذ سیاست‌ها در حوزه‌های اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی نشان می‌دهد که دولت یازدهم تلاش داشت از ظرفیت دانشگاه استفاده بیشتری کند.
وی یادآور شد: اما با توجه به ظرفیت بزرگ دانشگاه این تلاش‌ها نباید ما را راضی کند، چراکه همچنان راه‌های نرفته زیادی وجود دارد، مهم این است که اراده استفاده از این موضوع در دولت وجود داشته باشد، البته خود دانشگاهیان هم در این راستا باید اهتمام جدی‌تری داشته باشند و گام‌های بلندی بردارند.
پورعلی تصریح کرد: حضور در عرصه عمومی و فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی یکی از مهم‌ترین مطالبات مهم از دانشگاهیان است، چراکه دانشگاهیان نباید خود را محدود به محیط دانشگاه کنند، بلکه دانشگاه باید در مسائل مهم کشور نقطه نظرات خود را بیان کند.
معاون فرهنگی جهاد دانشگاهی با بیان اینکه دولت و دانشگاه مجموعه‌ای هستند که باید با هم حرکت کنند و دست در دست هم بگذارند، گفت: هر دو نهاد باید تمایل برقراری ارتباط با یکدیگر را داشته باشند و دانشگاه باید به مسائل اساسی‌تر کشور بپردازد، درواقع دانشگاه باید حضور جدی در مساله‌یابی، مساله‌شناسی و حل مسائل کشور داشته باشد.
وی تاکید کرد: وضعیت فعلی وضعیت خوبی است، اما با آرمان‌ها و ایده‌آل‌ها فاصله دارد.
