حواشی ایجاد شده در حادثه" پلاسکو" و پس از آن در زلزله اخیر کرمانشاه موجب شد این سئوال به اذهان متبادر شود که مراکز آموزش عالی تا چه اندازه مسئله "مدیریت بحران و رفتارهای پسا بحران" را در برنامه‌های آموزشی خود جای داده‌اند و آموزشهای ارائه شده در سیستم آموزش عالی تا چه اندازه نیازهای جامعه را پاسخ می‌دهد.
به گزارش خبرگزاری دانا از ایسنا، موضوع مدیریت بحران و اهمیت آن در جامعه بعد از وقوع حادثه "پلاسکو" و حواشی که ایجاد شد بصورت جدی مورد توجه محافل مختلف و تاثیرگذار جامعه بخصوص دانشگاهها، مراکز علمی و آموزشی به عنوان مراکزی که می‌توانند نقش تعیین کننده‌ای در آموزش" مدیریت رفتارهای پسا بحران" ایفا کنند، قرار گرفت و اهمیت آن به مراتب در زلزله کرمانشاه بیشتر و بیشتر نمایان شد، موضوعی که در اکثر دانشگاهها و مراکز آموزشی معتبر دنیا نیز مورد غفلت واقع نشده و این مراکز اقدامات گسترده‌ای را برای برنامه‌ریزی و مدیریت بحران در محدوده‌های خود آغاز کرده و دارای سازمان‌ها و برنامه‌های آموزشی مشخصی در این زمینه هستند.
این در حالی است که به گفته کارشناسان ایران کشوری بحران خیز است و مسئله " آموزش مدیریت رفتارهای پسا بحران" بصورت کاملا پراکنده و جزیره‌ای در دانشگاهها و مراکز آکادمی جامعه مورد توجه قرار گرفته و این مراکز چارت و واحدی درسی اجباری با این عنوان در برنامه‌های درسی خود ندارند تا فارغ التحصیلان در مواقع بحران شیوه‌های مواجهه، مدیریت و به حداقل رساندن هزینه‌ها را آموزش ببینند. بنابراین و با توجه به قرار گرفتن کشور درکانون انواع بحران‌های طبیعی و غیرطبیعی انتظار می‌رود دانشگاهها بصورت کاملا علمی و جدی به این موضوع بپردازند. در همین رابطه کارشناسان و مسئولان آموزش عالی طی گفت و گوهایی با ایسنا دیدگاه‌ها و اظهارنظرهای خود را در خصوص این موضوع در میان گذاشتند.
ضرورت توجه به نیازهای جامعه در برنامه‌های آموزشی دانشگاهها
در همین راستا مقصود فراستخواه عضو موسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی در خصوص ضرورت اضافه شدن واحد" مدیریت رفتارهای پسا بحران" به دروس دانشگاهی اظهارکرد: رشته‌های دانشگاهی باید از نیازهای واقعی جامعه نشأت گرفته باشند و این نیازها باید توسط خود دانشگاهیان از طریق ارتباط بیشتر با جامعه و درگیر بودن با نیازهای آن به وجود بیاید.
وی همچنین با اشاره به اینکه اضافه شدن درس مدیریت پسا بحران به واحدهای دانشگاهی در همه دروس موضوع قابل بررسی است، گفت: این مساله نیازمند برنامه درسی است که برنامه ریزی آن جزو اختیارات دانشگاهها و دپارتمان‌های دانشگاهی می باشد. اگر چه دپارتمان‌های دانشگاهی نیز می‌توانند از طریق تعامل با جامعه این درس را به عنوان نیازهای جدید و میان رشته‌ای تعریف کنند و از این طریق پاسخگویی اجتماعی موثرتری داشته باشند.
فراستخواه ادامه داد: جامعه ایران جامعه‌ای است که مخاطرات و ریسک فاکتورهای زیادی همچون سیل، زلزله و بحران های طبیعی دیگر آن را تهدید می کند در این راستا از آن جایی که باید توسعه مبتنی بر دانش باشد بنابراین باید دانش لازم برای مواجهه با این مخاطرات اجتماعی در کشور وجود داشته باشد.
عضو موسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی ادامه داد: اگر دانشگاهها استقلال داشته باشند و دپارتمان‌های دانشگاهی نیز استقلال علمی خاص خود را حفظ کنند می‌توانند این آزادی عمل را داشته باشند که با نهادهای اجتماعی تعامل کنند و برنامه‌ریزی‌های جدید در قالب های جدید درسی داشته باشند چراکه این نهادها بهتر می‌توانند نیازهای اجتماعی را پی‌جویی کنند.
به گفته وی، به نظر می‌رسد موضوع اضافه شدن درس مدیریت پسا بحران باید به دپارتمان‌های تخصصی دانشگاهی واگذار شود و این موضوع در این دپارتمان‌ها مورد بحث قرار گیرد تا پاسخگویی اجتماعی دانشگاه به این نیاز اجتماعی افزایش یابد.
میزان آمادگی نهادهای دانشگاهی برای مواجهه با بحران‌ها
دکتر سید کاظم اکرمی رییس اسبق دانشگاه خوارزمی نیز در گفت و گو با ایسنا در خصوص اضافه شدن درس مدیریت پسابحران در قالب دو واحد به دروس دانشگاهی اظهار کرد: این مساله بسیار مناسب است اما نیازمند این است که برای این کار برنامه درسی و کتابی فراهم شود و بدون برنامه ریزی نمی‌توان این کار را انجام داد.
وی با اشاره به اینکه کشور ایران کشوری بلاخیز است و کشور در بخش های جنوبی با بحران سیل رو به رو بوده و در برخی مناطق با بحران آب وهوا مواجه است و همچنین مناطق زلزله‌خیز زیادی دارد، گفت: این مسائل بحران‌هایی است که دانشگاهها باید نقش مناسبی در زمان وقوع آن بازی کنند و این نیازمند آمادگی کامل نهادهای دانشگاهی است.
رییس اسبق دانشگاه خوارزمی با بیان اینکه در هدف‌های دانشگاه علاوه بر پژوهش، آموزش و کارآفرینی، امروزه توسعه اقتصادی و اجتماعی نیز مطرح است افزود: برای توسعه اقتصادی و اجتماعی یکی از مسائل همین بحران‌ها هستند که باید دیده شده و مورد بررسی قرار گیرند و در مورد آن اطلاعات منظم و سیستماتیک تهیه شود.
رییس اسبق دانشگاه خوارزمی با بیان اینکه رشته مدیریت پسا بحران برای ورود به دروس دانشگاهی باید مورد بررسی قرار گیرد و متناسب هر رشته به دروس اضافه شود گفت: شاید بتوان این رشته را به صورت در هم تنیده در برخی دروس وارد کرد.
مسئولیت دانشگاهها فراتر از چند واحد درسی مدیریت بحران است
همچنین دکتر حسین سلیمی رییس دانشگاه علامه طباطبایی در گفتوگو با ایسنا نقش دانشگاهها برای مواجه شدن با بحران را موثر ارزیابی کرد و افزود: دانشگاهها برای جاری‌کردن فرهنگ «چگونه برخوردکردن در مواقع بروز بحران و همچنین بعد از بحران» مسؤولیت جدی در جامعه دارند و این فرهنگ را فقط از طریق اضافه‌کردن واحد درسی در چارت دانشگاهی نمی‌توان در رفتار دانشجویان و سایر افراد جامعه جاری و ساری کرد.
وی در ادامه تصریح کرد: اگر بخواهیم آموزش مدیریت رفتارهای پسابحران را فقط در تصویب کردن یک یا چند واحد درسی خلاصه کنیم، نتیجه‌ای که به دنبال آن هستیم، به دست نخواهد آمد چرا که در حال حاضر دانش‌آموزان و دانشجویان در دوران مدرسه تا دانشگاه زمان‌های بسیار زیادی را برای آموزش «زبان انگلیسی» صرف می‌کنند، اما در نهایت این زبان برای جامعه علمی ما بیگانه است، بنابراین لزوماً گنجاندن یک واحد درسی به عنوان «آموزش مدیریت رفتارهای پسابحران» در دانشگاهها نمی‌تواند در نهادینه‌کردن و فرهنگ‌سازی آن رفتار کمک کند.
رییس دانشگاه علامه طباطبایی همچنین تاکید کرد: ما در جامعه دانشگاهی نیازمند این هستیم که «آموزش مدیریت رفتارهای پسابحران» را در نوع تربیت دانشجویان در دانشگاهها نهادینه‌سازی کنیم، چراکه دانشگاه یک محیط تربیتی است، جایی نیست که فقط دانشجو در آن محل تعدادی جزوه و کتاب حفظ کند، بلکه محلی است که دانشجویان نحوه جامعه‌پذیری را می‌آموزند؛ اینکه چگونه باید قواعد انسانی و دینی زندگی اجتماعی را یاد بگیرند.
وی ادامه داد: «آموزش مدیریت رفتارهای پسابحران» در همه اقدامات دانشگاه اعم از فرهنگی، آموزشی و پژوهشی باید جاری و ساری باشد تا دانشجویان یاد بگیرند هر فردی از اعضای یک جامعه چه مسؤولیتی در هنگام بروز یک بحران دارد.
به گفته دکتر سلیمی، مسئولیتی که دانشگاهها می‌توانند در بروز چنین بحران‌هایی ایفا کنند، این است که استادان، دانشجویان و کانون‌های فرهنگی باید به بررسی و موشکافی این نوع مسائل و حوادث در دانشگاهها بپردازند. آنها می‌توانند سلسله نشست‌هایی را با موضوعات «رفتارهای اجتماعی در زمان بروز بحران‌های طبیعی و غیرطبیعی» برگزار کنند. نقشی که این نوع فعالیت‌های دانشجویی در شکل‌گیری فرهنگ می‌تواند ایفا کند، گنجاندن لزوماً یک واحد درسی به تنهایی نمی‌تواند مؤثر باشد.
دکتر سلیمی گفت: علاوه بر سلسله‌نشست‌های فوق به نظر می‌آید وجود رشته‌هایی با عنوان «مدیریت بحران اجتماعی» یا «مدیریت سوانح طبیعی و غیرطبیعی» در دانشگاهها بسیار کم است. این در حالی است که جامعه ما هم از لحاظ طبیعی با بحران‌هایی نظیر سیل و زلزله و هم از لحاظ غیرطبیعی با بحران‌های اجتماعی بسیاری نظیر حاشیه‌نشینی مواجه است؛ بنابراین راه‌اندازی رشته‌هایی با این عناوین در این دانشگاهها بسیار ضروری به نظر می‌رسد.
ضرورت قرار گرفتن طرح دوفوریتی آموزشهای مدیریت پسابحران در دستور کار وزارت علوم
دکتر اکبر نصراللهی مدیر گروه ارتباطات دانشگاه آزاد واحد تهران شمال در گفتوگو با ایسنا تصریح کرد: از حدود 40 بحران در دنیا، بیش از 30 بحران در ایران از جمله سیل، ریزگردها، بارش برف، توفان، آلودگی هوا در ماه‌ها و هفته‌های اخیر، تجربه شده است که باعث آسیب به جان و مال مردم شده، بنابراین ضروری است تا دانشگاهیان و متولیان امور آموزشی هم، به نحوی دغدغه آموزش و مداخله برای مدیریت و پیشگیری بحران را داشته باشند.
مدیر گروه ارتباطات دانشگاه آزاد واحد تهران شمال نگاه و رویکرد بخشی، مقطعی و رویدادی و توصیفی از بحران را از مشکلات مدیران بحران در کشور دانست و گفت: این نوع نگاه و رویکرد موجب شده است مسؤولان، مردم، رسانه‌ها و دانشگاهیان فقط زمانی عمق بحران‌ها را حس کنند که اتفاق می‌افتند، در حالی‌که مدیریت بحران، طیفی از اقدامات و تدابیری است که قبل، حین و بعد از حادثه را دربر می‌گیرد، بنابراین اگر مسئولان نسبت به بحران حساس باشند و در این زمینه آموزشهای لازم را ارائه دهند، تا مقدار زیادی از وقوع بسیاری از بحران‌ها پیشگیری می‌شود و یا پیامدهای منفی آن به حداقل می‌رسد.
وی افزود: در حال حاضر دانشگاهیان، مرجع و رهبران افکار هستند و در تحقیقات سال‌های اخیر که در بین مردم انجام شده است، نشان داده شده که دانشگاهیان بیشترین نقش را در رهبری افکار در حال حاضر دارند. به همین جهت ضروری است که حداقل دانشگاهیان و دانشجویان آگاهی داشته باشند که در زمان وقوع بحران‌ها و پس از بحران چگونه باید رفتار کنند و چه اقداماتی انجام دهند.
مدیر گروه ارتباطات دانشگاه آزاد واحد تهران شمال بر ضرورت ایجاد واحد درسی مدیریت بحران و پسا بحران در دانشگاهها تاکید کرد و گفت: هر دانشجویی باید متناسب با رشته خود آموزشهای لازم در این حوزه را ببیند و بداند در مواقع بحران چه عکس‌العملی باید نشان دهد. به طور مثال کسی که در رشته ارتباطات تحصیل می‌کند، حتما بداند که رسانه‌ها در مواقع بحران چه عکس‌العملی باید از خود نشان دهند و واحد مربوط به مدیریت بحران را دانشجویان این رشته طی کنند و یا فردی که در حوزه پزشکی یا مهندسی تحصیل می‌کند، باید آموزشهای مرتبط با وظیفه خود را در این زمینه ببیند.
نصراللهی ادامه داد: متاسفانه با وجود اینکه در سال‌های گذشته تغییرات زیادی در رشته‌های مختلف ایجاد شده است، اما عناوین و واحدهای درسی تغییری نکرده‌اند و بسیاری از عناوین قدیمی و یا کارآمد نیستند. بنابراین به نظر می‌رسد بهتر است برخی عناوین حذف شوند و یا اگر ضروری هستند، 2 واحد درسی در مقاطع لیسانس، ارشد و دکترا در خصوص مدیریت بحران و پسابحران به درس‌های دانشگاهی اضافه شود.
الزام تعریف بخش "مدیریت بحران" در چارت واحدهای دانشگاهی کشور
دکتر حسین ایمانی‌جرجانی رئیس موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران نیز در گفتوگو با ایسنا، نقش دانشگاهها در آموزش رفتارهای پسابحران و ارتقای فرهنگ ایمنی را مؤثر ارزیابی کرد و افزود: دانشگاهها باید تابع تحولات جامعه باشند، یعنی اگر فرهنگ ایمنی در جامعه ما ضعیف است و مردم نمی‌دانند در مواقع بحران چه رفتارهایی باید داشته باشند، دانشگاهها در این زمینه مقصر شناخته می‌شوند. بنابراین اگر ما می‌خواهیم این دو مقوله ارتقاء یابد، باید این موضوع در تمامی بخش‌های جامعه از جمله دانشگاهها مورد توجه اساسی قرار بگیرد.
وی در ادامه تصریح کرد: جزیره‌ای عمل کردن در مدیریت بحران کارگشا نیست، ما نمی‌توانیم جزیره‌ای از دانشگاهها در دل جامعه درست کنیم و انتظار داشته باشیم نسبت به مسائل ایمنی بی‌تفاوت نباشند. در واقع باید همه سازمان‌ها و مراکز مسؤول در این زمینه با یکدیگر همکاری داشته باشند تا "فرهنگ ایمنی" را ارتقاء دهیم و افراد جامعه رفتارهای مدیریت پسابحران را آموزش ببینند.
این استاد جامعه‌شناسی شهری دانشگاه تهران خاطرنشان کرد: در صورتی که تمامی سازمان‌ها و مراکز مسؤول در ارتقای "فرهنگ ایمنی" و "آموزش رفتارهای مدیریت پسابحران" همکاری لازم را با یکدیگر نداشته باشند، آموزشهای یک نهاد خاص نظیر دانشگاه در این زمینه بی‌تاثیر است. یعنی نمی‌شود به دانشجویان رفتارهای مدیریت پسابحران را آموزش داد، اما شهرداری در کنار دانشگاه اجازه گودبرداری برای ساخت یک برج را بدهد. بنابراین بهتر است سازمان‌های مسؤول در زمینه مدیریت بحران، ابتدا شرایط خود را در این زمینه بهبود ببخشند و در کنار سایر نهادها نظیر دانشگاه برای ارتقای فرهنگ ایمنی تلاش کنند.
رئیس موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران همچنین تاکید کرد: دانشگاهها و مراکز آموزشی باید در چارت اداری خود قسمتی را به عنوان "مدیریت بحران" تعریف کنند و در این مرکز شرایط ایمنی ساختمان‌ها نظیر توجه به پله‌های اضطراری، ضرورت وجود کپسول آتش‌نشانی، شیر آتش‌نشانی و غیره را بررسی شود و نظارت‌های خود را به طور مرتب از مجموعه گزارش دهند و آموزش رفتارهای مدیریت پسابحران نیز جزء وظایف این چارت جدید باشد. در واقع مدیریت بحران در دانشگاهها باید بتواند به طور مرتب مانورهای ایمنی و آتش‌نشانی برگزار کند و دانشجویان را در برابر هر نوع خطرات و حوادث احتمالی آماده کنند.
دکتر ایمانی افزود: دانشگاه‌های کشورهای توسعه یافته و حتی کشورهایی که حوادث طبیعی در آن کمتر است، به طور مرتب و منظم مانورهایی را برای آماده‌سازی دانشجویان برگزار می‌کنند و تقریباً همه دانشگاهیان یاد می‌گیرند که در برابر بحران و بروز هر نوع آسیب احتمالی چه رفتارهایی را باید داشته باشند. همچنین بخش مدیریت بحران در چارت اداری دانشگاه‌های کشورهای توسعه‌یافته وجود دارد و این قسمت با سایر سازمان‌ها و بخش‌های مربوط همکاری‌های بسیار نزدیکی دارند.
به گفته این استاد دانشگاه، وجود "مدیریت بحران" در چارت دانشگاهها در صورتی می‌تواند موفق باشد که سازمان‌های مسئول و خارج از دانشگاه ارتباط خوبی با آنها داشته باشند. چراکه ایمنی یک کار شراکتی است. همه دستگاه‌های مسؤول باید با کمک یکدیگر این موضوع را جدی بگیرند.
همچنین محمدحسین ایمانی خوشخو رییس دانشگاه علم و فرهنگ در گفتوگو با ایسنا، اظهار کرد: متاسفانه امروز هزینه ریسک در بیش از 90 درصد خانواده‌های ایرانی جزء هزینه‌های زندگی محسوب نمی‌شود، این در حالیست که برای تمام مسائل هزینه پیش‌بینی شده اما برای ریسک و خطر در ابعاد مختلف هزینه‌ای در نظر گرفته نشده است.
رئیس دانشگاه علم و فرهنگ در ادامه افزود: در سطوح مختلف از دوره مهدکودک تا دانشگاهها در دستور کار قرار گیرد تا از این طریق بحث ریسک در زندگی اجتماعی یکی از ضروریات تلقی شود. در واقع همانگونه که خانوارها به فکر آموزش و بهداشت هستند هزینه‌های ریسک را نیز باید در نظر بگیرند.
وی تصریح کرد: ارائه آموزش کلاسیک و رسمی در مدارس و دانشگاهها یکی از مسائل مهم در پیشگیری از بروز حاشیه ها و خطرات متداول است اما در این میان مساله فرهنگ‌سازی از اهمیت ویژه‌تری برخوردار است.
ایمانی تاکید کرد: دستگاه‌های مسئول برای آموزش و فرهنگ سازی برای جوانان و نوجوانان باید در این زمینه برنامه‌ریزی کنند و اقدامات موثری را انجام دهند چراکه با توجه به بالا بودن گستره ریسک در کشور در صورت عدم توجه متولیان امر، شاهد بروز اتفاقات ناگواری خواهیم بود. البته تامین زیرساخت‌ها به سرعت قابل عملیاتی‌سازی نیست اما ایجاد آمادگی در بخش‌های مختلف برای مقابله با خطرات قابل دستیابی است.
ایمانی در پایان خاطرنشان کرد: پیشنهاد می‌کنم شوراهای فرهنگ عمومی در سراسر کشور در رابطه با این مساله تحقیق و به دستگاه‌های مسئول پیشنهاداتی را در راستای بهبود اوضاع و کاهش ریسک ارائه کنند. زیرا در صورت عدم ایجاد آمادگی در بخش‌های مختلف شاهد فجایع بزرگتر جانی و مالی خواهیم بود.
جای خالی آموزش رفتارهای پسابحران در سرفصل‌های آموزشی
دکتر حاج میراسماعیلی رئیس سابق دانشگاه علوم پزشکی ایران نیز در گفتوگو با ایسنا ضمن تاکید بر اینکه جای آموزش دفترهای مدیریت پسابحران در دانشگاه‌های کشور خالی است، اظهار کرد: متاسفانه مباحث و موضوعات آموزشی بسیار مهم و ضروری وجود دارد که هنوز در کریکلوم‌های(سرفصل‌های) آموزشی جایگاهی برای آنها تعریف نشده است و دانشگاهها باید در تدوین سرفصل‌های آموزشی دانشگاهها اولویت‌ها و نیازهای جامعه نیز مورد توجه اساتید قرار بگیرد.
وی در ادامه تصریح کرد: یکی از مهمترین مباحثی که باید در کریکلوم‌های آموزشی دانشگاهها به آن توجه کرد، آموزش رفتارهای مدیریت پسابحران است تا در نتیجه آن دانشجویان در هنگام فارغ‌التحصیلی یاد بگیرند در مواقع و شرایط بحرانی نظیر زلزله و یا اتفاقاتی مثل حادثه ساختمان پلاسکو چه رفتارهایی را باید انجام بدهند.
دکتر حاج میراسماعیلی تاکید کرد: دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور می‌توانند در گروه (پزشکی اجتماعی) آیتم‌هایی را بگنجانند که در آن آیتم‌ها دانشجویان رفتارهای مدیریت پسابحران را آموزش ببینند. توجه به این موضوع در آموزشهای آکادمیک ایده بسیار ضروری، مهم و واقعاً حیاتی است. امیدوارم مسوولان تصمیم‌گیرنده توجه اساسی به این موضوع داشته باشند.
رئیس سابق دانشگاه علوم پزشکی ایران در پایان خاطرنشان کرد: آموزش رفتارهای مدیریت پسابحران لزوماً به این معنی نیست که به عنوان یک واحد درسی در دانشگاهها تعریف شود می‌توان این مباحث را در بطن واحدهای دیگر به دانشجویان آموزش داد. آن چیزی که مهم است توجه به این مسائل اساسی جامعه است که نهادهای آموزشی باید در این زمینه به طور جدی وارد شوند.
آموزش رفتارهای مدیریت پسابحران از مقطع دانشگاه "دیر" است
در همین راستا دکتر علی جعفریان رئیس سابق دانشگاه علوم پزشکی تهران در گفتوگو با ایسنا با اعلام این مطلب، توجه به آموزشهای عمومی و اختصاصی در خصوص "رفتارهای مدیریت پسابحران" را ضروری دانست و افزود: آموزش این رفتارها اگرچه برای همه مردم جامعه ضروری و لازم است، اما مدیران و گروه‌هایی که در این حوزه مسئولیت دارند، باید به طور اساسی در این زمینه آموزشهای لازم را ببینند. در واقع ما در کشور باید دو نوع آموزش تخصصی( مختص مسئولان و مدیران برای چگونگی کنترل بحران) و عمومی( مخصوص افراد جامعه برای یادگیری نحوه‌ی برخورد هنگام بروز بحران) را جدی بگیریم که متاسفانه به این نوع آموزشها بخصوص آموزشهای عمومی اهمیت داده نمی‌شود.
وی در ادامه با تاکید بر اینکه ارائه آموزش "رفتارهای مدیریتی پسابحران" در دانشگاهها خیلی دیر است، تصریح کرد: آموزش "رفتارهای مدیریت پسابحران" عنوان یکی از اصول و مهارتهای زندگی ضروری و مهم است که باید از همان دوران دبستان بطور مداوم یعنی از سوم دبستان تا دوران دبیرستان در قالب دروس مهارتهای زندگی به دانش‌آموزان آموزش داده شود و آنها در قالب این آموزشها یاد بگیرند که در برابر حادثه یا بحران چه رفتارهایی را باید از خود بروز بدهند. بنابراین ارائه سرفصلی با این عنوان در دانشگاهها بسیار دیر است.
دکتر سیدحسین حسینی معاون آموزشی دانشگاه تهران نیز در این خصوص به ایسنا گفت: ما به موضوعات متعددی نیاز داریم که لازم است به عنوان مواد و سرفصل‌های آموزشی در راس کار آموزش دانشگاهها قرار بگیرد اما هنوز این سرفصل‌ها در دانشگاهها ارائه نمی‌شوند. اگرچه در سال‌های اخیر ایجاد برخی دوره‌های آموزشی (علاوه بر سقف تعریف شده دروس) اعلام شده ولی واقعیت این است که برخی آیتم‌ها و عناوینی که پیشنهاد شده اهمیت چندانی نسبت به موضوعات دیگر ندارند و باید مباحث آموزشی براساس اولویت‌بندی در دانشگاهها مطرح شوند.
وی در ادامه حادثه آتش‌سوزی و ریزش ساختمان پلاسکوو همچنین زلزله اخیر کرمانشاه را تلنگری مهم برای مسئولان در جهت اهمیت دادن به موضوعات آموزشی متناسب با نیاز جامعه دانست و افزود: موضوعات اخیر تلنگری است برای نهادهای آموزشی کشور که این موضوع را از ابعاد مختلف بررسی کنند. اگرچه اتفاق اخیر تنها در بحث آموزشی قابل بررسی نیست. باید علاوه بر مباحث آموزشی، موضوعات تحقیقی نظیر (پژوهش درخصوص بحران‌های شهری) نیز مورد توجه نهادهای آموزشی(دانشگاهها) قرار بگیرد.
معاون آموزشی دانشگاه تهران اضافه کرد: در حوزه پژوهشی دانشکده‌های مختلف مثل روانشناسی، علوم اجتماعی، فنی‌مهندسی و غیره می‌توانند بحث" بحران‌های شهری"را از ابعاد مختلف بررسی کند و درسی را با این عنوان که رشته بین‌رشته‌ای محسوب می‌شود و به حوزه خاصی نیز ارتباط پیدا نمی‌کند در دروس واحد آموزشی بگنجانند.
دکتر حسینی با تاکید بر اینکه نگاه سنتی به برنامه‌ریزی آموزش عالی در دانشگاهها حاکم است،گفت: متاسفانه در حال حاضر برنامه‌ریزی‌های آموزشی و حتی بازنگری برنامه‌های درسی دانشگاهها نیز از رویه‌های سنتی خارج نشده و تقصیر اصلی متوجه حوزه برنامه‌ریزی وزارت علوم به عنوان متولی اصلی برنامه‌ریزی درسی در دانشگاهها است. البته بخشی از این نگاه نیز از عدم واگذاری اختیارات به دانشگاهها ریشه گرفته است. اگرچه دانشگاهها هم در این زمینه کمتر ورود پیدا کرده‌اند و مجموعه این عوامل موجب شده ما نتوانیم برنامه‌ریزی آموزشی متناسب با نیاز جامعه داشته باشیم.
معاون آموزشی دانشگاه تهران در پایان خاطرنشان کرد: همه دانشگاهها می‌توانند درخصوص آموزش " رفتارهای مدیریت پسابحران" نقش اساسی داشته باشند و به برخی از دانشگاهها این ماموریت داده شود که آنها درخصوص چنین موضوعاتی آموزش های تخصصی ارائه بدهند.
آموزش" رفتارهای مدیریت پسا بحران" در برنامه دانشگاه‌های پزشکی قرار می‌گیرد
دکتر باقر لاریجانی معاون آموزشی وزارت بهداشت نیز در گفت و گو با ایسنا در این رابطه اظهار کرد: آموزش رفتارهای مدیریت پسا بحران در دانشگاهها موضوع بسیار با اهمیتی است و وزارت بهداشت در این زمینه در خردادماه سال 1389 برنامه آموزشی دکترای تخصصی رشته سلامت در بلایا و فوریت‌ها در شورای عالی برنامه‌ریزی را به تصویب رساند و این رشته در حال حاضر در 8 دانشگاه علوم پزشکی کشور فعال است.
وی در ادامه گفت: در زمینه آموزش رفتارهای مدیریت پسا بحران در دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور 3 برنامه آموزشی در مقطع کارشناسی ارشد با گرایش‌های پدافند غیرعامل، حوادث ترافیکی و تغذیه در حال تصویب و اجرا است.
معاون آموزشی وزارت بهداشت تصریح کرد: سرفصل‌های آموزشی هر 4 سال یکبار و به درخواست بورد تخصصی وزارت بهداشت بازنگری می‌شوند. برنامه این دوره نیز در حال بازنگری است. اما مساله این است که رشته‌های بین‌رشته‌ای نیازمند ارائه واحدهای متنوعی هستند که طبق آئین‌نامه محدودیت‌هایی از نظر طول دوره تحصیلی وجود دارد و بسیاری از موضوعات لازم است که به صورت دوره‌های کوتاه‌مدت و... آموزشی ارائه شوند.
دکتر لاریجانی اضافه کرد: درخصوص رفتارهای مدیریت پسابحران، دانش آموخته‌های متعددی در کشور وجود دارد اما استفاده از دانش آموخته‌ها و بازخورد آنها به صورت اصلاحاتی در قوانین، ساختارهای مدیریتی، آموزشی و عملکردهای سازمانی موضوعی دشوار و مستلزم هماهنگی‌های ملی و تصمیم‌گیری‌های مدیریت کلان است.
معاون آموزشی وزارت بهداشت همچنین خاطر نشان کرد: در آموزشهای تخصصی در مراحل بازیابی، بخش‌هایی از رفتارهای مدیریتی پسابحران آموزش داده می‌شود و با توجه به تجارب اخیر در کشور در حوادثی نظیر زلزله کرمانشاه ، سیل جنوب شرقی کشور، حادثه ساختمان پلاسکو و ریزش بهمن جاده چالوس و ... در نظر داریم بخش‌های آموزش تخصصی در ارتباط با این موضوع در کوریکولوم این رشته‌ها گنجانده شود که البته در این زمینه اقداماتی را در دست داریم و به زودی به طور وسیع پیگیری می‌شود.
راه‌یابی رشته و واحد درسی مدیریت بحران به دانشگاهها
همچنین دکتر مجتبی شریعتی‌نیاسر معاون آموزشی وزیر علوم در گفت و گو با ایسنا در خصوص ضرورت تعریف واحد درسی آموزش " مدیریت رفتارهای پسا بحران در دانشگاهها، اظهار کرد: بعد از وقوع حادثه پلاسکو معاونت آموزشی وزارت علوم واحدهای آموزشی خود را مرور کرد و مشخص شد که در حال حاضر تعداد قابل توجهی از رشته‌های مرتبط با مدیریت سوانح، مدیریت بحران یا آموزش رفتارهای پسا بحران و برخی مسایل از این قبیل در دانشگاهها وجود دارد یعنی در این زمینه رشته دایر شده است.
وی همچنین یادآور شد: خوشبختانه در حال حاضر رشته‌های مرتبط با مدیریت بحران در دانشگاه‌های وزات علوم اجباری است و دانشگاهها در این رشته دانشجو جذب می‌کنند.
وی در خصوص علت اجباری نشدن درس آموزش رفتارهای مدیریت پسا بحران در دانشگاهها نیز خاطرنشان کرد: دروس مختلفی نظیر آموزش مهارتهای زندگی، کارآفرینی، استاندارد سازی، مدیریت بحران و غیره در جامعه وجود دارد که تداعی کننده اجبار است و همه این دروس در نوع خود مهم هستند و تفکیک این موضوعات به منظور اولویت قرار دادن یکی بر دیگر امر راحتی نیست.
دکتر شریعتی افزود: اجبار کردن آموزش رفتارهای مدیریت پسابحران در دانشگاهها موجب می‌شود سقف سنوات دانشجویان فراتر شود و این امر طبعا خارج از استاندارد، نُرم ملی و بین‌المللی خواهد شد چرا که دانشجویان باید بتوانند در یک بازه زمانی مشخص فارغ التحصیل شوند.
امکان جایگزینی «مدیریت پسابحران» به جای رشته‌های غیرکاربردی
در نهایت دکتر محمد فرهادی وزیر علوم سابق در گفتوگو با ایسنا در خصوص لزوم اضافه‌شدن واحد درسی تحت عنوان «مدیریت بحران و پسا بحران» اظهار کرد: رشته‌های مربوط به مدیریت بحران، حوادث و سوانح در حد کاربردی و در سطح تحصیلات تکمیلی وجود دارند؛ اما اضافه شدن آن به عنوان واحدی اجباری در همه رشته‌ها و دانشگاهها موضوع قابل تاملی است که می‌تواند بررسی شود.
وی تصریح کرد: در صورت احساس نیاز به وجود رشته‌ای تحت عنوان «مدیریت بحران و پسا بحران» باید برنامه‌ریزی‌های آموزشی آن صورت گیرد تا بتوان آن را جایگزین رشته‌های قدیمی که کارکرد خود را از دست داده‌اند، کرد.
به گزارش ایسنا، با توجه به اهمیت موضوع " آموزش مدیریت رفتارهای پسا بحران" و اتفاق نظر کارشناسان و مسئولان آموزش عالی در خصوص ضرورت این آموزشها و همچنین زلزله اخیر کرمانشاه و بحران خیز بودن کشور باید منتظر ماند و دید آیا این موضوع تلنگری برای نهادهای آموزشی کشور خواهد شد که آن را به عنوان یک دغدغه و نیاز اصلی جامعه از ابعاد مختلف بررسی کنند و دانشجویان در هر رشته و مقطعی متناسب با رشته تحصیلی مباحثی را نیز در حوزه " مدیریت بحران"در قالب پیش‌نیاز اجباری یا واحدهای اصلی آموزش ببینند، اگرچه جای خالی اصلاح رفتارهای پسابحران صرفا در زمینه مسائل آموزشی نیست، لذا باید علاوه بر مباحث آموزشی، موضوعات پژوهشی درخصوص رفتارهای بحران‌های پسابحران شهری از منظر کارشناسان حوزه های مختلف جامعه شناسی و روانشناسی نیز مورد بررسی قرار گیرد.
