ناباروری اگرچه مشکل امروز و دیروز نیست، اما در حال حاضر، شرایط مناسب درمان این مشکل در ایران شکل گرفته و نگرانی‌ها و پیامدهای ناشی از ناباروری در کشور، کمرنگ تر شده است.
به گزارش خبرگزاری دانا، بر اساس آمار دفتر سلامت و جمعیت خانواده وزارت بهداشت، حدود سه میلیون زوج نابارور در کشور ما وجود دارد و مراکز درمان ناباروری از جمله تخصصی ترین مراکزی هستند که ممکن است هر زوجی روزی به آنها مراجعه کند.
پیشرفت های درمان ناباروری در ایران
دکتر محمدرضا صادقی رئیس پژوهشگاه و مرکز فوق تخصصی درمان ناباروری و سقط مکرر ابن سینا با بیان اینکه حدود ۲۰ درصد از زوج های کشور نابارور هستند، می گوید: میزان ناباروری در ایران نسبت به میزان آمار سازمان بهداشت جهانی کمی بیشتر است یعنی حدود ۲۰ درصد و در واقع امروزه به یاری پیشرفتی که در درمان ناباروری صورت گرفته است این ادعا وجود دارد که تمامی انواع علل ناباروری و همه زوجین نابارور قابلیت درمان دارند که این امر وابسته به شرایط و الزاماتی است که باید از سوی زوجین پذیرفته شود.
وی می افزاید: ناباروری در کشور ما بین ۱۵ تا ۲۰ درصد در میان زوجینی که در سنین باروری هستند شیوع دارد و این افراد باید به مراکز درمانی مراجعه کنند که البته مراجعه در زمان مناسب و سریع ترین حالت ممکن جهت تشخیص در سنین جوان تر از اهمیت بیشتری برخوردار است و در این صورت درمان های مناسب تری برای زوجین در سنین جوانی صورت می گیرد و هزینه کمتری بر آنها تحمیل می شود.
این جنین شناس، بهترین زمان مراجعه زوجین جهت درمان ناباروری را سن ۲۵ تا ۳۵ سالگی از زمان تصمیم گیری برای بارداری به ویژه در زنان، عنوان می کند و می گوید: چنانچه زوجی طی یک سال متوالی جهت بچه دار شدن تلاش کنند اما نتوانند صاحب فرزند شوند حتما باید به مراکز درمان ناباروری مراجعه کنند، که البته برای زنان بعد از ۳۵ سالگی اگر زوجین بعد از ۶ ماه تلاش برای فرزنددار شدن موفق نبودند باید جهت درمان ناباروری خود به مراکز تخصصی درمان ناباروری مراجعه کنند تا علت ناباروری تشخیص داده شود و با انجام مشاوره های مناسب، بهترین روش درمانی به آنها پیشنهاد شود.
صادقی به روش های جدید درمان ناباروری اشاره می کند و می افزاید: امروزه برای زوجینی که فاقد تخمک و اسپرم هستند درمان های جایگزین همچون اهدای تخمک و جنین را داریم. اما علم به سمتی می رود که در صورت نبود تخمک یا اسپرم در زوجین بتوانیم با استفاده از سلول های بنیادی که در بدن خود فرد وجود دارد اسپرم تهیه کنیم و یا تخمک تولید شود.
وی با بیان اینکه ما امروزه می توانیم ادعا کنیم که با بهره گیری از فناوری های نوین ژنتیکی امکان تشخیص هرگونه بیماری ژنتیکی موجود در والدین وجود دارد، می گوید: ما در حال حاضر چند هزار بیماری ژنتیکی داریم که امکان تشخیص و درمان آنها در مرکز درمان ناباروری ابن سینا فراهم است یعنی اگر بتوانیم ژن را در والدین تشخیص دهیم صددرصد در جنین هم قابل تشخیص هستند که قبل از اینکه بخواهیم جنین را در رحم مادر منتقل کنیم تشخیص داده شده و در این صورت جنین سالم را از جنین مبتلا جدا کرده و جنین سالم را به رحم مادر منتقل می کنیم تا از تولد فرزند مبتلا به بیماری ژنتیکی جلوگیری شود.
توجه زوجین به زمان مناسب برای بچه دار شدن
دکتر علی صادقی تبار مدیر مرکز فوق تخصصی درمان ناباروری و سقط مکرر ابن سینا، در پاسخ به این پرسش که آیا به تعویق انداختن بارداری برای زوجینی که در حال حاضر تصمیم به بچه دار شدن ندارند، عواقبی دارد یا خیر، می گوید: به صورت طبیعی زن و مردی که ازدواج می کنند یک زمان مناسبی را برای باروری دارند که درست آن است که این بهترین زمان را بشناسند و بتوانند از این فرصتی که در تمام طول عمرشان هم برقرار نیست استفاده کنند و قاعدتا نداشتن آگاهی نسبت به بهترین زمان مناسب برای بچه دار شدن و داشتن فرزند سالم سبب می شود که فرصت های طلایی باروری خود را از دست بدهند.
وی می افزاید: البته عوامل متعددی در زمینه باروری تاثیر گذار هست همچون عوامل ژنتیکی، فیزیولوژیک، هورمونی و به ویژه عوامل محیطی و ما امروزه شاهد آن هستیم که نقش عوامل محیطی در وقوع ناباروری به ویژه در مردان بیشتر می شود و این امر بسیار مهم است که ما نسبت به این مسائل آگاه باشیم و بتوانیم به خوبی برنامه ریزی کنیم و عوامل مزاحم را جهت درمان ناباروری از بین ببریم و نهایتا به بچه دار شدن زوجین جهت داشتن فرزندی سالم کمک کنیم.
صادقی تبار با اشاره به اینکه به برکت توسعه دانش پزشکی در کشور و توانمندی متخصصان ما در سطح جهان به ویژه در سطح منطقه دیگر نیازی به درمان در خارج از کشور نیست، می گوید: در واقع کشور ما چند مزیت مهم دارد که زوجین جهت درمان ناباروری می توانند از آن استفاده کنند و امروزه بسیاری از زوجین از خارج از کشور جهت درمان ناباروری به ایران می آیند. تخصص و تبحر تیم درمانی همکاران ما در حوزه درمان ناباروری، تجهیزات، امکانات و تکنولوژی های به روز و ارزان بودن خدمات درمان ناباروری در کشور ما نسبت به دیگر کشورها سبب ایجاد گردشگری سلامت شده و طبیعتا استفاده از این شرایط و امکانات برای زوجین در کشور به خوبی فراهم و در دسترس است.
وی با بر شمردن اهمیت اینکه سنین باروری سنین حساس و خاصی است و نمی توان به راحتی زمان را در آن نادیده گرفت و از دست داد، می افزاید: لازم است که بهترین و موثرترین روش را برای انتخاب مرکز و شیوه درمانی در نظر گرفت.
صادقی تبار در پاسخ به اینکه چرا هزینه های درمان ناباروری بالاست و بیمه چه مقدار از این هزینه ها را پوشش می دهد، می گوید: درمان ناباروری مسیری طولانی و زمان بر دارد و با توجه به حجم مداخلاتی که گروه های تخصصی در جهت رفع مشکل ناباروری دارند، مطابق با برنامه ریزی درمانی، هزینه های خاص خودش نیز مورد نیاز است. البته در کشور ما نسبت به سایر کشورهای دیگر هزینه های درمان ناباروری بسیار پایین است اما حدود ۲۵ تا ۳۰ درصد هزینه ها جهت مصرف داروهای مورد نیاز صرف می شود و حدود ۳۰ تا ۳۵ درصد دیگر هزینه ها مربوط به هزینه های تشخیصی قبل از آغاز برنامه درمانی همچون انواع خدمات پاراکلینیکی، درمانی، رادیولوژی، سونوگرافی، آزمایشگاهی و ویزیت های متعددی است که توسط پزشک و تیم درمانی انجام می شود و مابقی هزینه ها نیز مربوط به هزینه های اتاق عمل است.
مدیر مرکز درمان ناباروری ابن سینا می افزاید: خوشبختانه با توجه به تکنیک های جدیدی که مراکز درمانی به آن مجهز شده اند و از آنها استفاده می شود، اقدام برای حفظ قوای باروری افراد از طریق فریز کردن گامت های زنان و مردان قبل از ازدواج و یا فریز جنین هایی که در حین درمان ناباروری و بارداری ایجاد می شوند مثل فریز تخمک یا اسپرم در مورد افرادی که به بیماری هایی چون سرطان مبتلا هستند و هنوز درمان خود را آغاز نکرده اند، می تواند راه حل مناسبی برای حفظ باروری در آینده باشد.
حمایت بیمه ها کافی نیست
محمدنعیم امینی فرد عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، با انتقاد از اینکه بیمه ها حمایت مناسبی از زوجین نابارور ندارند، می گوید: هر چند هزینه درمان ناباروری در مقیاس جهانی پایین است اما در مقابل متوسط سرانه اقتصاد کشور بسیار بالاست زیرا داروهای ناباروری بسیار گران قیمت بوده و تحت پوشش بیمه ها نیستند. از سوی دیگر، جراحی ها و روش های مختلف مانند اهدای جنین تحت پوشش بیمه نیست.
وی معتقد است که بیمه ها با این سرانه اندک نمی توانند انجام وظیفه کنند و از سویی افزایش تکالیف و وظایف بیمه ها، زمینه بروز مشکلات زیادی را برای آنها فراهم کرده است. برای حمایت از زوجین نابارور نیاز است مانند اغلب کشورها سرانه بیمه ها را افزایش داد. البته ردیف های متمرکزی در راستای اجرای سیاست های جمعیتی برای حمایت از زوجین نابارور پیش بینی شده است و بر اساس آمار ۸۵ درصد تعرفه دولتی را می توان از این طریق تامین کرد که این گام مهمی است، اما با توجه به منابع ناپایدار بیمه ها تا زمانی که نرخ مشارکت مردم در بیمه به نرخ معقولی نرسد نباید امیدی به رفع مشکلات بیمه ها داشت.
عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، با طرح این موضوع که جمعیت کشور به سرعت به سمت پیری پیش می رود، می گوید: نرخ رشد جمعیت حدود ۱.۶ درصد است، به طور قطع افزایش تعداد زوجین نابارور زمینه کاهش نرخ موالید را فراهم می کند.
پیشرفت های درمان ناباروری در ایران
دکتر محمدرضا صادقی رئیس پژوهشگاه و مرکز فوق تخصصی درمان ناباروری و سقط مکرر ابن سینا با بیان اینکه حدود ۲۰ درصد از زوج های کشور نابارور هستند، می گوید: میزان ناباروری در ایران نسبت به میزان آمار سازمان بهداشت جهانی کمی بیشتر است یعنی حدود ۲۰ درصد و در واقع امروزه به یاری پیشرفتی که در درمان ناباروری صورت گرفته است این ادعا وجود دارد که تمامی انواع علل ناباروری و همه زوجین نابارور قابلیت درمان دارند که این امر وابسته به شرایط و الزاماتی است که باید از سوی زوجین پذیرفته شود.
وی می افزاید: ناباروری در کشور ما بین ۱۵ تا ۲۰ درصد در میان زوجینی که در سنین باروری هستند شیوع دارد و این افراد باید به مراکز درمانی مراجعه کنند که البته مراجعه در زمان مناسب و سریع ترین حالت ممکن جهت تشخیص در سنین جوان تر از اهمیت بیشتری برخوردار است و در این صورت درمان های مناسب تری برای زوجین در سنین جوانی صورت می گیرد و هزینه کمتری بر آنها تحمیل می شود.
این جنین شناس، بهترین زمان مراجعه زوجین جهت درمان ناباروری را سن ۲۵ تا ۳۵ سالگی از زمان تصمیم گیری برای بارداری به ویژه در زنان، عنوان می کند و می گوید: چنانچه زوجی طی یک سال متوالی جهت بچه دار شدن تلاش کنند اما نتوانند صاحب فرزند شوند حتما باید به مراکز درمان ناباروری مراجعه کنند، که البته برای زنان بعد از ۳۵ سالگی اگر زوجین بعد از ۶ ماه تلاش برای فرزنددار شدن موفق نبودند باید جهت درمان ناباروری خود به مراکز تخصصی درمان ناباروری مراجعه کنند تا علت ناباروری تشخیص داده شود و با انجام مشاوره های مناسب، بهترین روش درمانی به آنها پیشنهاد شود.
صادقی به روش های جدید درمان ناباروری اشاره می کند و می افزاید: امروزه برای زوجینی که فاقد تخمک و اسپرم هستند درمان های جایگزین همچون اهدای تخمک و جنین را داریم. اما علم به سمتی می رود که در صورت نبود تخمک یا اسپرم در زوجین بتوانیم با استفاده از سلول های بنیادی که در بدن خود فرد وجود دارد اسپرم تهیه کنیم و یا تخمک تولید شود.
وی با بیان اینکه ما امروزه می توانیم ادعا کنیم که با بهره گیری از فناوری های نوین ژنتیکی امکان تشخیص هرگونه بیماری ژنتیکی موجود در والدین وجود دارد، می گوید: ما در حال حاضر چند هزار بیماری ژنتیکی داریم که امکان تشخیص و درمان آنها در مرکز درمان ناباروری ابن سینا فراهم است یعنی اگر بتوانیم ژن را در والدین تشخیص دهیم صددرصد در جنین هم قابل تشخیص هستند که قبل از اینکه بخواهیم جنین را در رحم مادر منتقل کنیم تشخیص داده شده و در این صورت جنین سالم را از جنین مبتلا جدا کرده و جنین سالم را به رحم مادر منتقل می کنیم تا از تولد فرزند مبتلا به بیماری ژنتیکی جلوگیری شود.
توجه زوجین به زمان مناسب برای بچه دار شدن
دکتر علی صادقی تبار مدیر مرکز فوق تخصصی درمان ناباروری و سقط مکرر ابن سینا، در پاسخ به این پرسش که آیا به تعویق انداختن بارداری برای زوجینی که در حال حاضر تصمیم به بچه دار شدن ندارند، عواقبی دارد یا خیر، می گوید: به صورت طبیعی زن و مردی که ازدواج می کنند یک زمان مناسبی را برای باروری دارند که درست آن است که این بهترین زمان را بشناسند و بتوانند از این فرصتی که در تمام طول عمرشان هم برقرار نیست استفاده کنند و قاعدتا نداشتن آگاهی نسبت به بهترین زمان مناسب برای بچه دار شدن و داشتن فرزند سالم سبب می شود که فرصت های طلایی باروری خود را از دست بدهند.
وی می افزاید: البته عوامل متعددی در زمینه باروری تاثیر گذار هست همچون عوامل ژنتیکی، فیزیولوژیک، هورمونی و به ویژه عوامل محیطی و ما امروزه شاهد آن هستیم که نقش عوامل محیطی در وقوع ناباروری به ویژه در مردان بیشتر می شود و این امر بسیار مهم است که ما نسبت به این مسائل آگاه باشیم و بتوانیم به خوبی برنامه ریزی کنیم و عوامل مزاحم را جهت درمان ناباروری از بین ببریم و نهایتا به بچه دار شدن زوجین جهت داشتن فرزندی سالم کمک کنیم.
صادقی تبار با اشاره به اینکه به برکت توسعه دانش پزشکی در کشور و توانمندی متخصصان ما در سطح جهان به ویژه در سطح منطقه دیگر نیازی به درمان در خارج از کشور نیست، می گوید: در واقع کشور ما چند مزیت مهم دارد که زوجین جهت درمان ناباروری می توانند از آن استفاده کنند و امروزه بسیاری از زوجین از خارج از کشور جهت درمان ناباروری به ایران می آیند. تخصص و تبحر تیم درمانی همکاران ما در حوزه درمان ناباروری، تجهیزات، امکانات و تکنولوژی های به روز و ارزان بودن خدمات درمان ناباروری در کشور ما نسبت به دیگر کشورها سبب ایجاد گردشگری سلامت شده و طبیعتا استفاده از این شرایط و امکانات برای زوجین در کشور به خوبی فراهم و در دسترس است.
وی با بر شمردن اهمیت اینکه سنین باروری سنین حساس و خاصی است و نمی توان به راحتی زمان را در آن نادیده گرفت و از دست داد، می افزاید: لازم است که بهترین و موثرترین روش را برای انتخاب مرکز و شیوه درمانی در نظر گرفت.
صادقی تبار در پاسخ به اینکه چرا هزینه های درمان ناباروری بالاست و بیمه چه مقدار از این هزینه ها را پوشش می دهد، می گوید: درمان ناباروری مسیری طولانی و زمان بر دارد و با توجه به حجم مداخلاتی که گروه های تخصصی در جهت رفع مشکل ناباروری دارند، مطابق با برنامه ریزی درمانی، هزینه های خاص خودش نیز مورد نیاز است. البته در کشور ما نسبت به سایر کشورهای دیگر هزینه های درمان ناباروری بسیار پایین است اما حدود ۲۵ تا ۳۰ درصد هزینه ها جهت مصرف داروهای مورد نیاز صرف می شود و حدود ۳۰ تا ۳۵ درصد دیگر هزینه ها مربوط به هزینه های تشخیصی قبل از آغاز برنامه درمانی همچون انواع خدمات پاراکلینیکی، درمانی، رادیولوژی، سونوگرافی، آزمایشگاهی و ویزیت های متعددی است که توسط پزشک و تیم درمانی انجام می شود و مابقی هزینه ها نیز مربوط به هزینه های اتاق عمل است.
مدیر مرکز درمان ناباروری ابن سینا می افزاید: خوشبختانه با توجه به تکنیک های جدیدی که مراکز درمانی به آن مجهز شده اند و از آنها استفاده می شود، اقدام برای حفظ قوای باروری افراد از طریق فریز کردن گامت های زنان و مردان قبل از ازدواج و یا فریز جنین هایی که در حین درمان ناباروری و بارداری ایجاد می شوند مثل فریز تخمک یا اسپرم در مورد افرادی که به بیماری هایی چون سرطان مبتلا هستند و هنوز درمان خود را آغاز نکرده اند، می تواند راه حل مناسبی برای حفظ باروری در آینده باشد.
حمایت بیمه ها کافی نیست
محمدنعیم امینی فرد عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، با انتقاد از اینکه بیمه ها حمایت مناسبی از زوجین نابارور ندارند، می گوید: هر چند هزینه درمان ناباروری در مقیاس جهانی پایین است اما در مقابل متوسط سرانه اقتصاد کشور بسیار بالاست زیرا داروهای ناباروری بسیار گران قیمت بوده و تحت پوشش بیمه ها نیستند. از سوی دیگر، جراحی ها و روش های مختلف مانند اهدای جنین تحت پوشش بیمه نیست.
وی معتقد است که بیمه ها با این سرانه اندک نمی توانند انجام وظیفه کنند و از سویی افزایش تکالیف و وظایف بیمه ها، زمینه بروز مشکلات زیادی را برای آنها فراهم کرده است. برای حمایت از زوجین نابارور نیاز است مانند اغلب کشورها سرانه بیمه ها را افزایش داد. البته ردیف های متمرکزی در راستای اجرای سیاست های جمعیتی برای حمایت از زوجین نابارور پیش بینی شده است و بر اساس آمار ۸۵ درصد تعرفه دولتی را می توان از این طریق تامین کرد که این گام مهمی است، اما با توجه به منابع ناپایدار بیمه ها تا زمانی که نرخ مشارکت مردم در بیمه به نرخ معقولی نرسد نباید امیدی به رفع مشکلات بیمه ها داشت.
عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، با طرح این موضوع که جمعیت کشور به سرعت به سمت پیری پیش می رود، می گوید: نرخ رشد جمعیت حدود ۱.۶ درصد است، به طور قطع افزایش تعداد زوجین نابارور زمینه کاهش نرخ موالید را فراهم می کند.
