کودکان از زیباترین هدیه های آفریدگار با دنیایی زیبا و بی آلایش هستند اما گاهی دنیای سفید و پاک آنها با پدیده زشت کودک آزاری مخدوش و تیره می شود.
به گزارش خبرگزاری دانا،طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی کودک آزاری عبارت است از آسیب یا تهدید جسم، روان، سعادت، رفاه و بهزیستی کودک به دست والدین یا افرادی که نسبت به او مسئول هستند.
کودک آزاری پدیده ای متعلق به منطقه ای خاص نیست و در سراسر جهان این پدیده منفور وجود دارد بطوری که یونیسف در گزارشی میزان کودک آزاری در سراسر جهان را به شدت نگران کننده دانست. براساس این گزارش 300 میلیون کودک در جهان با خشونت بزرگ می شوند.
این در حالی است که به اذعان روانشناسان و متولیان امر پیشگیری از کودک آزاری، قوانین پیشگیرانه، آگاهسازی جامعه و آموزش والدین نختسین گامهای مبارزه با کودک آزاری هستند.
معاون حقوق بشر و امور بین الملل وزیر دادگستری نیز هفته جاری طی نشست تخصصی مرتبط با موضوع کودکان در مشهد گفت: در قوانین مربوط به حوزه کودکان نیازمند نگاه جامع الاطراف هستیم.
* همه مسئولیم
استادیار گروه علوم تربیتی دانشگاه فردوسی مشهد به خبرنگار ایرنا گفت: همه ما نسبت به کودکان مسئولیم، کودکان با خواست خود پا به دنیا نگذاشته اند و همه باید نسبت به آنها مسئولیت پذیر باشیم.
دکتر سید محسن اصغری افزود: هر چیزی که موجب رنجش کودکان شود، مانع رشد همه جانبه آنها شود و به آنها آسیب بزند، آزار کودک است.
وی اظهار داشت: آزار فیزیکی، جنسی و تربیتی از مصادیق آزار کودکان است و ناآگاهی والدین و افراد موثر در جامعه نسبت به حقوق و ویژگی های کودکان، شرایط کودک آزاری را مهیا می کند.
اصغری گفت: منفعت جویی بزرگسالان و چالشهای کلان در جوامع نظیر بی عدالتی، تبعیض و نزاع نیز کودکان بسیاری را مورد آسیب قرار می دهد که اطلاع رسانی ، افزایش آگاهی و مسئولیت پذیری والدین و جامعه نسبت به کودکان تا حد زیاد عوامل زمینه ساز کودک آزاری را کاهش می دهد.
این روانشناس افزود: کودک موجودی حساس و دارای ظرفیت های بسیار برای رشد است ولی در جریان رشد نیازمند همراهی با والدین و بزرگسالان است، هر چقدر حساسیت نسبت به کودکان را افزایش دهیم ، میزان سوء استفاده از آنها کاهش می یابد.
وی با بیان اینکه آثار ناشی از آسیب رساندن به کودکان از بین نمی رود، اظهار داشت: آثار این آسیب ها به شکل های مختلف به جامعه و خودمان برمی گردد لذا برای داشتن جامعه ای پویا با افراد توانمند باید کودکانی عاری از عقده و آسیب و سرشار از عشق تربیت کرد.
اصغری گفت: در فرهنگ دینی ما به کودکان توجه بسیار شده است، باید مسئولانه آموزه های فرهنگی و دینی را تجربه و در جامعه پیاده کنیم.
وی تاکید کرد: هر چقدر مهارت برقراری ارتباط با کودکان بیشتر باشد، به همان میزان کودک آزاری ها کاهش می یابد.
* یکهزار و 800 فقره کودک آزاری در خراسان رضوی
مدیرکل بهزیستی خراسان رضوی نیز در این زمینه به خبرنگار ایرنا گفت: پارسال یکهزار و 800 مورد کودک آزاری در خراسان رضوی گزارش شد.
حمید پوریوسف افزود: در این مدت 800 کودک و شیرخوار بدسرپرست، بی سرپرست و رها شده وارد مجموعه بهزیستی خراسان رضوی شد و 317نفر آنان در قالب فرزندخواندگی و امین موقت به متقاضیان واگذار گردید.
وی اظهار داشت: از اوایل پارسال طرحی با هدف شناسایی مادران باردار معتاد در این استان اجرا شد و نوزادان متولد شده آنها زیر پوشش حمایت قرار گرفتند که در اجرای این طرح 50 شیرخوار معتاد متولد شده در بیمارستانهای خراسان رضوی شناسایی و تحت حمایت قرار گرفتند.
* عوامل دخیل در کودک آزاری
معاون دادستان مشهد نیز به خبرنگار ایرنا گفت: عدم ارائه آموزش های شفاف و فراگیر به شهروندان و کودکان، فقدان قوانین در راستای تسهیل و تسریع اتخاذ تصمیم قضایی در ارتباط با سلب فوری حضانت از والدین نالایق و مسامحه در پرداختن به پدیده کودک آزاری از عوامل موثر در کودک آزاری هستند.
نیره عابدین زاده افزود: همچنین ارتباط مستقیم بین اعتیاد والدین و در معرض آسیب قرار گرفتن کودکان وجود دارد.
وی اظهار داشت: کنترل نشدن فرهنگ برخی مناطق یا افراد در ارتباط با ممنوعیت های قانونی و اخلاقی ازدواج کودکان، عدم نظارت جدی بر محیط های کار از نظر مسائل اقتصادی، بیمه و امثال آن و عدم تجهیز بوستان ها و محیط های بازی کودکان به استانداردهای ضروری جهت حفاظت از کودکان از دیگر عوامل دخیل در کودک آزاری است.
معاون دادستان مشهد درباره راه های شناخت آزار کودک توسط والدین گفت: این موضوع یک مقوله تخصصی روانشناسی است ولی طبق تجربه شخصی در دادسرا و دادگاه در مواجهه با کودکانی که دچار آسیب شده اند، اغلب والدین زمان نزدیک به واقعه متوجه آسیب نشده اند.
عابدین زاده افزود: در موارد مربوط به کودک آزاری جنسی نیز اغلب ترس کودک، اضطراب کودک و تمایل نداشتن وی به بیان واقعه مشاهده شده است.
وی اظهار داشت: اختلاف والدین نیز زمینه ساز کودک آزاری جسمی و عاطفی است.
** آموزش
معاون دادستان مشهد گفت: در مباحث آموزشی کودک آزاری، مهمترین قسمت آموزش متعلق به والدین است و اگر در آموزش به کودکان، والدین ناآگاه و کم توجه باشند به نتیجه مطلوب نخواهیم رسید.
عابدین زاده افزود: در مواردی چون شناخت افراد، محیطهای پرخطر، شیوه نگهداری، تربیت و محافظت از کودک، انتخاب بر عهده سرپرست است و کودک انتخابی ندارد لذا باید آموزشهای لازم برای انتخاب آگاهانه به سرپرست داده شود.
وی اظهار داشت: آموزش های کودک نیز بیشتر ناظر به شناخت خطر و نحوه مواجهه با خطر است، لذا آموزش هر یک بدون توجه به دیگری اثرات مطلوبی به همراه نخواهد دادشت.
معاون دادستان مشهد با بیان اینکه نوع آموزش نیز حائز اهمیت است، گفت: استفاده از فیلم، تئاتر و کتاب های داستان تصویری و جذاب از منابع مهم آموزش است که بازدهی بیشتری دارد، حتی آموزش های غیر مستقیم نیز در متن فیلم ها، سریال ها و کارتون ها می تواند اثرگذاری بیشتر داشته باشد.
عابدین زاده افزود: در پیشگیری از کودک آزاری باید به وظایف قانونی دستگاه ها نیز توجه داشت، بسیاری از سازمان ها وظایفی در این مهم دارند که زیاد مورد توجه قرار نمی گیرد و ما فقط نهاد خانواده را مسئول می دانیم.
وی اظهار داشت: در قوانین متفاوت، بسیاری از ارگانها به صورت مستقیم و غیر مستقیم در پیشگیری از کودک آزاری سهیم هستند که شاید تاکنون به این مهم پرداخته نشده است.
* کودک آزاری جنسی
قتل ندا دختر بچه 6.5 ساله افغانستانی و امیرحسین 10 ساله در مشهد از تلخ ترین حوادث سال جاری بودند که هر 2 نفر قربانی آزار جنسی شدند که از بدترین نوع کودک آزاری است.
نایب رئیس سازمان نظام روانشناسی خراسان رضوی چندی قبل در نشستی با موضوع کودک آزاری گفت: کودک آزاری جنسی از مهمترین نوع کودک آزاری است که عوارض بسیار برای کودکان نظیر خشم، ترس، اضطراب و افسردگی به همراه دارد.
دکتر حمید اصغری با بیان ینکه 90 درصد از کودک آزاری های جنسی توسط آشنایان و نزدیکان کودک صورت می گیرد، افزود: طبق مطالعه صورت گرفته توسط محققان دانشگاه علوم پزشکی ایران، آموزش مهارت های رفتار اجتماعی توسط والدین از جمله مهارت نه گفتن و بروز رفتار جرات مند در موقعیت های خطرآفرین مهمترین عامل در پیشگیری از کودک آزاری جنسی است.
وی اظهار داشت: باید به کودکان مهارتهایی بیاموزیم تا به کمک آن بتوانند موقعیت هایی را که احتمال سوء استفاده جنسی وجود دارد شناسایی نموده و اعتماد به نفس لازم و مهارت نه گفتن برای خروج از موقعیت های خطرناک را پیدا کنند.
نایب رئیس سازمان نظام روانشناسی خراسان رضوی گفت: در اغلب خانواده ها مسائل جنسی نوعی تابو هستند و شرایطی برای کودکان فراهم نمی شود که در این باره با والدین خود صحبت کنند.
دکتر اصغری افزود: والدین باید در باره مسائل جنسی با کودکان صمیمانه صحبت کنند و آگاه سازیهای لازم را انجام دهند و تربیت جنسی کودک از زمان تولد آغاز می شود و نباید در این زمینه تعلل کرد.
* تهدید فضای مجازی
استادیار گروه علوم تربیتی دانشگاه فردوسی مشهد اظهار داشت: فضای مجازی از جمله عوامل زمینه ساز کودک آزاری است.
وی گفت: کسانی که از فضای مجازی به عنوان هرزه نگاری استفاده می کنند، مستعد کودک آزاری هستند لذا باید مراقبت فعالیت کودکان در این فضا بود.
نایب رئیس سازمان نظام روانشناسی خراسان رضوی افزود: فضاهای چندرسانه ای و بازی های آنلاین اینترنتی نیز از فضاهای آسیب رسان برای کودکان محسوب می شوند و باید بر این فضاها نظارت کافی وجود داشته باشد.
دکتر اصغری اظهار داشت: برای کاهش کودک آزاری در جوامع مداخله های کلان نیز مورد نیاز است، باید شهر دوستدار کودک داشته باشیم تا کودکان بدون کوچکترین تهدید حق زیست در آن داشته باشند.
* شهر دوستدار کودک
رئیس کمیسیون حقوقی شورای اسلامی شهر مشهد نیز به خبرنگار ایرنا گفت: از آنجا که فضاهای شهری از استانداردهای لازم در تعامل با کودکان برخوردار نیست و فضای مناسب برای فعالیت اجتماعی کودکان وجود ندارد طرح 'شهر دوستدار کودک' در این کمیسیون تهیه و تدوین شد.
محسن حسینی پویا افزود: باید فضای شهری طوری باشد که بتوان کودکان خلاق تربیت نمود و شرایط مداخله آنها را در تصمیم گیریها و فعالیتهای اجتماعی فراهم کرد.
وی اظهار داشت: طرح شهر دوستدار کودک با بهره گیری از نظرات استادان دانشگاه، جامعه شناسان و فعالان حقوق کودک توسط کمیسیون حقوقی شورای اسلامی شهر مشهد مدون شد که برند بین المللی و مورد نظر یونیسف است لذا شورای شهر مشهد در حطیه محلی به استقبال این طرح رفت.
عضو شورای شهر مشهد گفت: تعیین استانداردهای لازم ویژه کودکان برای بوستانها و شهرهای بازی، معابر و اماکن عمومی از الزامات این طرح است که باید پس از تصویب، توسط مدیریت شهری و نهادهای مرتبط در مشهد اجرا شود.
شانزدهم مهرماه (8 اکتبر) در برخی نقاط دنیا از جمله ایران روز جهانی کودک است.
کودک آزاری پدیده ای متعلق به منطقه ای خاص نیست و در سراسر جهان این پدیده منفور وجود دارد بطوری که یونیسف در گزارشی میزان کودک آزاری در سراسر جهان را به شدت نگران کننده دانست. براساس این گزارش 300 میلیون کودک در جهان با خشونت بزرگ می شوند.
این در حالی است که به اذعان روانشناسان و متولیان امر پیشگیری از کودک آزاری، قوانین پیشگیرانه، آگاهسازی جامعه و آموزش والدین نختسین گامهای مبارزه با کودک آزاری هستند.
معاون حقوق بشر و امور بین الملل وزیر دادگستری نیز هفته جاری طی نشست تخصصی مرتبط با موضوع کودکان در مشهد گفت: در قوانین مربوط به حوزه کودکان نیازمند نگاه جامع الاطراف هستیم.
* همه مسئولیم
استادیار گروه علوم تربیتی دانشگاه فردوسی مشهد به خبرنگار ایرنا گفت: همه ما نسبت به کودکان مسئولیم، کودکان با خواست خود پا به دنیا نگذاشته اند و همه باید نسبت به آنها مسئولیت پذیر باشیم.
دکتر سید محسن اصغری افزود: هر چیزی که موجب رنجش کودکان شود، مانع رشد همه جانبه آنها شود و به آنها آسیب بزند، آزار کودک است.
وی اظهار داشت: آزار فیزیکی، جنسی و تربیتی از مصادیق آزار کودکان است و ناآگاهی والدین و افراد موثر در جامعه نسبت به حقوق و ویژگی های کودکان، شرایط کودک آزاری را مهیا می کند.
اصغری گفت: منفعت جویی بزرگسالان و چالشهای کلان در جوامع نظیر بی عدالتی، تبعیض و نزاع نیز کودکان بسیاری را مورد آسیب قرار می دهد که اطلاع رسانی ، افزایش آگاهی و مسئولیت پذیری والدین و جامعه نسبت به کودکان تا حد زیاد عوامل زمینه ساز کودک آزاری را کاهش می دهد.
این روانشناس افزود: کودک موجودی حساس و دارای ظرفیت های بسیار برای رشد است ولی در جریان رشد نیازمند همراهی با والدین و بزرگسالان است، هر چقدر حساسیت نسبت به کودکان را افزایش دهیم ، میزان سوء استفاده از آنها کاهش می یابد.
وی با بیان اینکه آثار ناشی از آسیب رساندن به کودکان از بین نمی رود، اظهار داشت: آثار این آسیب ها به شکل های مختلف به جامعه و خودمان برمی گردد لذا برای داشتن جامعه ای پویا با افراد توانمند باید کودکانی عاری از عقده و آسیب و سرشار از عشق تربیت کرد.
اصغری گفت: در فرهنگ دینی ما به کودکان توجه بسیار شده است، باید مسئولانه آموزه های فرهنگی و دینی را تجربه و در جامعه پیاده کنیم.
وی تاکید کرد: هر چقدر مهارت برقراری ارتباط با کودکان بیشتر باشد، به همان میزان کودک آزاری ها کاهش می یابد.
* یکهزار و 800 فقره کودک آزاری در خراسان رضوی
مدیرکل بهزیستی خراسان رضوی نیز در این زمینه به خبرنگار ایرنا گفت: پارسال یکهزار و 800 مورد کودک آزاری در خراسان رضوی گزارش شد.
حمید پوریوسف افزود: در این مدت 800 کودک و شیرخوار بدسرپرست، بی سرپرست و رها شده وارد مجموعه بهزیستی خراسان رضوی شد و 317نفر آنان در قالب فرزندخواندگی و امین موقت به متقاضیان واگذار گردید.
وی اظهار داشت: از اوایل پارسال طرحی با هدف شناسایی مادران باردار معتاد در این استان اجرا شد و نوزادان متولد شده آنها زیر پوشش حمایت قرار گرفتند که در اجرای این طرح 50 شیرخوار معتاد متولد شده در بیمارستانهای خراسان رضوی شناسایی و تحت حمایت قرار گرفتند.
* عوامل دخیل در کودک آزاری
معاون دادستان مشهد نیز به خبرنگار ایرنا گفت: عدم ارائه آموزش های شفاف و فراگیر به شهروندان و کودکان، فقدان قوانین در راستای تسهیل و تسریع اتخاذ تصمیم قضایی در ارتباط با سلب فوری حضانت از والدین نالایق و مسامحه در پرداختن به پدیده کودک آزاری از عوامل موثر در کودک آزاری هستند.
نیره عابدین زاده افزود: همچنین ارتباط مستقیم بین اعتیاد والدین و در معرض آسیب قرار گرفتن کودکان وجود دارد.
وی اظهار داشت: کنترل نشدن فرهنگ برخی مناطق یا افراد در ارتباط با ممنوعیت های قانونی و اخلاقی ازدواج کودکان، عدم نظارت جدی بر محیط های کار از نظر مسائل اقتصادی، بیمه و امثال آن و عدم تجهیز بوستان ها و محیط های بازی کودکان به استانداردهای ضروری جهت حفاظت از کودکان از دیگر عوامل دخیل در کودک آزاری است.
معاون دادستان مشهد درباره راه های شناخت آزار کودک توسط والدین گفت: این موضوع یک مقوله تخصصی روانشناسی است ولی طبق تجربه شخصی در دادسرا و دادگاه در مواجهه با کودکانی که دچار آسیب شده اند، اغلب والدین زمان نزدیک به واقعه متوجه آسیب نشده اند.
عابدین زاده افزود: در موارد مربوط به کودک آزاری جنسی نیز اغلب ترس کودک، اضطراب کودک و تمایل نداشتن وی به بیان واقعه مشاهده شده است.
وی اظهار داشت: اختلاف والدین نیز زمینه ساز کودک آزاری جسمی و عاطفی است.
** آموزش
معاون دادستان مشهد گفت: در مباحث آموزشی کودک آزاری، مهمترین قسمت آموزش متعلق به والدین است و اگر در آموزش به کودکان، والدین ناآگاه و کم توجه باشند به نتیجه مطلوب نخواهیم رسید.
عابدین زاده افزود: در مواردی چون شناخت افراد، محیطهای پرخطر، شیوه نگهداری، تربیت و محافظت از کودک، انتخاب بر عهده سرپرست است و کودک انتخابی ندارد لذا باید آموزشهای لازم برای انتخاب آگاهانه به سرپرست داده شود.
وی اظهار داشت: آموزش های کودک نیز بیشتر ناظر به شناخت خطر و نحوه مواجهه با خطر است، لذا آموزش هر یک بدون توجه به دیگری اثرات مطلوبی به همراه نخواهد دادشت.
معاون دادستان مشهد با بیان اینکه نوع آموزش نیز حائز اهمیت است، گفت: استفاده از فیلم، تئاتر و کتاب های داستان تصویری و جذاب از منابع مهم آموزش است که بازدهی بیشتری دارد، حتی آموزش های غیر مستقیم نیز در متن فیلم ها، سریال ها و کارتون ها می تواند اثرگذاری بیشتر داشته باشد.
عابدین زاده افزود: در پیشگیری از کودک آزاری باید به وظایف قانونی دستگاه ها نیز توجه داشت، بسیاری از سازمان ها وظایفی در این مهم دارند که زیاد مورد توجه قرار نمی گیرد و ما فقط نهاد خانواده را مسئول می دانیم.
وی اظهار داشت: در قوانین متفاوت، بسیاری از ارگانها به صورت مستقیم و غیر مستقیم در پیشگیری از کودک آزاری سهیم هستند که شاید تاکنون به این مهم پرداخته نشده است.
* کودک آزاری جنسی
قتل ندا دختر بچه 6.5 ساله افغانستانی و امیرحسین 10 ساله در مشهد از تلخ ترین حوادث سال جاری بودند که هر 2 نفر قربانی آزار جنسی شدند که از بدترین نوع کودک آزاری است.
نایب رئیس سازمان نظام روانشناسی خراسان رضوی چندی قبل در نشستی با موضوع کودک آزاری گفت: کودک آزاری جنسی از مهمترین نوع کودک آزاری است که عوارض بسیار برای کودکان نظیر خشم، ترس، اضطراب و افسردگی به همراه دارد.
دکتر حمید اصغری با بیان ینکه 90 درصد از کودک آزاری های جنسی توسط آشنایان و نزدیکان کودک صورت می گیرد، افزود: طبق مطالعه صورت گرفته توسط محققان دانشگاه علوم پزشکی ایران، آموزش مهارت های رفتار اجتماعی توسط والدین از جمله مهارت نه گفتن و بروز رفتار جرات مند در موقعیت های خطرآفرین مهمترین عامل در پیشگیری از کودک آزاری جنسی است.
وی اظهار داشت: باید به کودکان مهارتهایی بیاموزیم تا به کمک آن بتوانند موقعیت هایی را که احتمال سوء استفاده جنسی وجود دارد شناسایی نموده و اعتماد به نفس لازم و مهارت نه گفتن برای خروج از موقعیت های خطرناک را پیدا کنند.
نایب رئیس سازمان نظام روانشناسی خراسان رضوی گفت: در اغلب خانواده ها مسائل جنسی نوعی تابو هستند و شرایطی برای کودکان فراهم نمی شود که در این باره با والدین خود صحبت کنند.
دکتر اصغری افزود: والدین باید در باره مسائل جنسی با کودکان صمیمانه صحبت کنند و آگاه سازیهای لازم را انجام دهند و تربیت جنسی کودک از زمان تولد آغاز می شود و نباید در این زمینه تعلل کرد.
* تهدید فضای مجازی
استادیار گروه علوم تربیتی دانشگاه فردوسی مشهد اظهار داشت: فضای مجازی از جمله عوامل زمینه ساز کودک آزاری است.
وی گفت: کسانی که از فضای مجازی به عنوان هرزه نگاری استفاده می کنند، مستعد کودک آزاری هستند لذا باید مراقبت فعالیت کودکان در این فضا بود.
نایب رئیس سازمان نظام روانشناسی خراسان رضوی افزود: فضاهای چندرسانه ای و بازی های آنلاین اینترنتی نیز از فضاهای آسیب رسان برای کودکان محسوب می شوند و باید بر این فضاها نظارت کافی وجود داشته باشد.
دکتر اصغری اظهار داشت: برای کاهش کودک آزاری در جوامع مداخله های کلان نیز مورد نیاز است، باید شهر دوستدار کودک داشته باشیم تا کودکان بدون کوچکترین تهدید حق زیست در آن داشته باشند.
* شهر دوستدار کودک
رئیس کمیسیون حقوقی شورای اسلامی شهر مشهد نیز به خبرنگار ایرنا گفت: از آنجا که فضاهای شهری از استانداردهای لازم در تعامل با کودکان برخوردار نیست و فضای مناسب برای فعالیت اجتماعی کودکان وجود ندارد طرح 'شهر دوستدار کودک' در این کمیسیون تهیه و تدوین شد.
محسن حسینی پویا افزود: باید فضای شهری طوری باشد که بتوان کودکان خلاق تربیت نمود و شرایط مداخله آنها را در تصمیم گیریها و فعالیتهای اجتماعی فراهم کرد.
وی اظهار داشت: طرح شهر دوستدار کودک با بهره گیری از نظرات استادان دانشگاه، جامعه شناسان و فعالان حقوق کودک توسط کمیسیون حقوقی شورای اسلامی شهر مشهد مدون شد که برند بین المللی و مورد نظر یونیسف است لذا شورای شهر مشهد در حطیه محلی به استقبال این طرح رفت.
عضو شورای شهر مشهد گفت: تعیین استانداردهای لازم ویژه کودکان برای بوستانها و شهرهای بازی، معابر و اماکن عمومی از الزامات این طرح است که باید پس از تصویب، توسط مدیریت شهری و نهادهای مرتبط در مشهد اجرا شود.
شانزدهم مهرماه (8 اکتبر) در برخی نقاط دنیا از جمله ایران روز جهانی کودک است.
