اگرچه این مساله توسط متولیان آموزشی پذیرفته شده و در این راستا پذیرش بیش از ۸۵ درصد رشته‌های دانشگاهی بدون آزمون صورت می گیرد، اما گویا تا رسیدن به روش جایگزین مطلوب برای پذیرش دانشجو راه زیادی در پیش است.
به گزارش خبرگزاری دانا از ایسنا، افراد زیادی در دنیا پس از اتمام دوران تحصیل در مدرسه با اهداف مختلفی به دنبال ادامه تحصیل در دانشگاه هستند و معمولاً در همه کشورها برای ورود به دانشگاه‌ها به خصوص دانشگاه‌های برتر و سطح بالا رقابت وجود دارد. اما این رقابت در کشورهای مختلف از لحاظ سطح و نوع متفاوت است و معمولاً کشورها برای پذیرش افراد در دانشگاه‌ها ساز و کارهای متفاوتی را طراحی کرده‌اند تا ضمن استفاده بهینه از امکانات و همچنین حفظ سطح کیفی آموزش، افراد را بر اساس توانمندی و استعداد پذیرش کنند. این ساز و کار در کشور ما بر اساس برگزاری یک آزمون سراسری تحت عنوان "کنکور"در نظر گرفته شده و سازمان سنجش آموزش کشور متولی برگزاری آن است و هر ساله در تیر ماه در قالب ۴ گروه آزمایشی برگزار می‌شود.
در ایران از اواخر دهه چهل تاکنون، پذیرش در دانشگاه‌ها از طریق کنکور سراسری صورت می‌گیرد. اگرچه در ابتدا اشکالات این نحوه پذیرش دانشجو نمود زیادی نداشت، اما با گذشت سال‌ها از این نوع پذیرش به اعتقاد کارشناسان به دلایلی از جمله حافظه محور بودن سوالات آزمون، تعیین تکلیف سرنوشت داوطلبان در آزمون چند ساعته و تحمیل فشار و استرس به داوطلبان و خانواده‌های آنها و در نهایت پذیرش بر اساس رتبه در رشته‌های مختلف و نه بر اساس توانمندی و استعداد، این شیوه پذیرش دانشجو مردود بر شمرده می‌شود.
اما جرقه اولیه حذف کنکور از زمانی زده شد که در آبان ماه ۱۳۸۶ مجلس شورای اسلامی قانون حذف کنکور را تصویب و تکالیفی برای سه وزارتخانه علوم، بهداشت و آموزش و پرورش تعیین کرد که تا پایان سال اول برنامه پنج ساله توسعه پنجم کشور (حدود سال ۹۱) کنکور را حذف کنند. دکتر ابراهیم خدایی رئیس سازمان سنجش آموزش کشور در این رابطه می‌گوید: در روش جایگزینی که از سوی مجلس معرفی شده بود، قرار شد نمرات امتحانات نهایی سراسری در سه سال دوره متوسطه و یک سال پیش دانشگاهی که به صورت سراسری برگزار می‌شود به عنوان ملاک پذیرش داوطلبان در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی قرار گیرد. البته قانونگذار در همان زمان هم می‌دانست که با توجه به تنوع سیستم آموزشی در مدارس و نظام آموزش و پرورش، این نمرات نمی‌توانست معیار خوبی برای ورود به دانشگاه باشد.
وی در ادامه می‌گوید: در همان زمان، وزارت آموزش و پرورش به عنوان مسئول تهیه و اعلام نمرات و سوابق تحصیلی داوطلبان معرفی شد ولی این هدف‌گذاری تا سال ۹۱ که ما مشغول تدارک برگزاری کنکور ۹۲ بودیم، محقق نشد بنابراین مجلس وارد عمل شده و قانون حذف کنکور را اصلاح کرد. ضمن اینکه در این اصلاحیه به حذف کنکور هیچ اشاره‌ای نشده و قرار شد طی ۵ سال، ۸۵ درصد کل ظرفیت پذیرش آموزش عالی بر اساس سوابق تحصیلی باشد که با این حساب، سال ۹۷ پنجمین سال اجرای این قانون خواهد بود.
به طور کلی حذف کنکور پس از سال‌ها اما و اگر به عنوان یک قانون در مجلس نهم تصویب شد که بر اساس آن باید در یک فرآیند چندساله ۸۵ درصد معدل دانش‌آموزان در ورود به دانشگاه تأثیر داشته باشد و تنها در برخی رشته‌های خاص که متقاضی زیادی دارند، کنکور برگزار شود. بر همین اساس مسئولان آموزش عالی کشور پس از کش و قوس‌های بسیار از سال ۹۷ حذف مرحله‌ای و تدریجی کنکور را بطور جدی آغاز کردند و بر این اساس آزمون سراسری تیر ماه ۹۸ تنها برای رشته‌های پر متقاضی که ۱۵ درصد ظرفیت دانشگاه‌ها را شامل می‌شود برگزار خواهد شد.
بر اساس قانون سنجش و پذیرش دانشجو مصوب ۱۰ شهریور ماه ۱۳۹۲ مجلس شورای اسلامی و مصوبات پانزدهمین و شانزدهمین جلسه شورای سنجش و پذیرش دانشجو در تاریخ‌های ۸ و ۱۲ دی ماه ۱۳۹۷، باید پذیرش حداقل ۸۵ درصد از ظرفیت پذیرش دانشجو در کل کشور در تمامی زیر نظام‌های آموزش عالی صرفاً بر اساس سوابق تحصیلی با ملاک معدل کتبی دیپلم داوطلبان و بدون نیاز به شرکت در کنکور انجام شود.
بنا بر اعلام سازمان سنجش آموزش کشور، با توجه به مصوبات فوق پذیرش رشته محل‌های "صرفاً بر اساس سوابق تحصیلی" مستقل از کنکور انجام خواهد شد و آزمون سراسری برای مابقی رشته محل‌هایی که پذیرش آنها از تلفیق نمره کنکور و سوابق تحصیلی است، برگزار می‌شود و از سال ۱۳۹۸ به بعد پذیرش صرفاً سوابق تحصیلی با توجه به قوانین و مقررات مربوطه مستقیماً توسط دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی خواهد بود که محورهای مهم این روش عبارتند از:
۱- داوطلبان برای اخذ پذیرش باید، طبق فراخوان دانشگاه‌ها و مؤسسات پذیرنده، مدارک لازم را در زمان تعیین شده به دانشگاه‌ها و مؤسسات ارسال کنند. دانشگاه‌ها و مؤسسات باید با رعایت تمامی قوانین و مقررات مربوطه مانند سهمیه‌بندی نسبت به پذیرش دانشجو در سقف ظرفیت تعیین شده توسط شورای گسترش آموزش عالی اقدام و نسبت به ثبت‌نام مشروط پذیرفته‌شدگان اقدام و اسامی آنها را برای تائید به سازمان سنجش آموزش کشور اعلام نمایند.
۲- در این روش داوطلبان می‌توانند به چندین دانشگاه یا مؤسسه پذیرنده موجود در اطلاعیه سازمان سنجش آموزش کشور درخواست پذیرش دهند ولی در نهایت فقط م توانند در یکی از رشته محل‌هایی که با پذیرش آنها موافقت شده است، ثبت‌نام نموده و ادامه تحصیل دهند.
۳- سایر شرایط و ضوابط در اطلاعیه‌ها و دفترچه‌های راهنمای پذیرش صرفاً سوابق تحصیلی از طریق سازمان سنجش آموزش کشور اعلام خواهد شد.
با توجه به موارد فوق پذیرش دانشجوی صرفاً سوابق تحصیلی در بهمن ماه ۱۳۹۷ و مهر ماه سال ۱۳۹۸ در دو بخش به صورت زیر خواهد بود:
الف) پذیرش صرفاً سوابق تحصیلی برای بهمن ماه ۹۷
اطلاعیه مربوط به نحوه پذیرش و شرایط و ضوابط داوطلبان و نحوه درخواست پذیرش از مؤسسات و مدارک و سوابق موردنیاز در اطلاعیه سازمان سنجش آموزش کشور در تاریخ ۲۵ دی ماه ۱۳۹۷ منتشر می‌شود.
بر اساس اطلاعیه سازمان سنجش، داوطلبان واجد شرایط و متقاضی پذیرش بهمن ماه باید از هفته آینده ۲۹ دی تا ۶ بهمن ماه برای پذیرش به مؤسسات پذیرنده که در اطلاعیه ۲۵ دی ماه منتشر خواهد شد، مراجعه کنند. همچنین اطلاع رسانی به پذیرفته شدگان مشروط توسط دانشگاه در تاریخ‌های ۶ تا ۱۰ بهمن صورت خواهد گرفت.
ب) پذیرش صرفاً سوابق تحصیلی برای مهرماه ۹۸
اطلاعیه‌ای نیز به انضمام دفترچه راهنمای پذیرش صرفاً سوابق تحصیلی برای سال ۱۳۹۸ در اواسط بهمن ماه ۱۳۹۷ توسط سازمان سنجش آموزش کشور منتشر خواهد شد و در آن تمامی شرایط و ضوابط و نحوه مراجعه و مدارک و مستندات لازم برای اخذ پذیرش توسط مؤسسات درج خواهد شد. زمان مراجعه داوطلبان برای اخذ پذیرش رشته‌های محل‌های صرفاً سوابق تحصیلی از ۲۰ اسفند ۹۷ تا اواخر مرداد ۹۸ خواهد بود.
در بخشی از این اطلاعیه آمده است: داوطلبان متقاضی پذیرش رشته محل‌های صرفاً سوابق تحصیلی نیازی به شرکت در کنکور سراسری سال ۱۳۹۸ که از تاریخ ۲۴ بهمن تا دوم اسفند ۹۷ می‌باشند، ندارند و مطابق اطلاعیه مذکور و اطلاعیه‌های بعدی سازمان سنجش آموزش کشور اقدام کنند.
همچنین پذیرش رشته محل‌های صرفاً سوابق تحصیلی در دانشگاه آزاد اسلامی مطابق ضوابط سایر دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و برای پذیرش در بهمن ۹۷ و مهر ۹۸ نیز همزمان با پذیرش سایر مؤسسات است که در اطلاعیه‌های بعدی اعلام خواهد شد. ضمن اینکه در خصوص نحوه پذیرش صرفاً سوابق تحصیلی در سایر آزمون‌ها (فنی و حرفه‌ای، کاردانی به کارشناسی و جامع علمی کاربردی اعم از کاردانی و کارشناسی ناپیوسته) متعاقباً اطلاع رسانی خواهد شد.
همچنین بر اساس مصوبات مجلس و در راستای حذف تدریجی کنکور، معدل امتحانات نهایی سال سوم دبیرستان با تأثیر ۲۵ درصد به صورت مثبت و معدل امتحانات نهایی پیش دانشگاهی با تأثیر ۵ درصد به صورت مثبت لحاظ مورد لحاظ قرار گرفت اما به گفته متولیان امر تا حذف کامل کنکور از فرآیند ورود به دانشگاه فاصله زیادی وجود دارد.
در این رابطه دکتر مجتبی شریعتی معاون آموزشی وزارت علوم تاکید کرد وزارت علوم طرح بدون کنکور را در فاز اول برای رشته‌های کم متقاضی با تدابیری که با همکاری دستگاه‌های دیگر از جمله آموزش و پرورش و وزارت بهداشت برای آن می‌اندیشند، اجرایی می‌کند، البته رشته‌های پر متقاضی به دلیل وجود رقابت سنگین در آنها ممکن است که تا مدت‌ها در قالب کنکور دانشجو پذیرش کنند.
به گفته وی، هر چند که من معتقدم در رشته‌های پر متقاضی نیز می‌توان به تدریج پذیرش را به دانشگاه‌ها واگذار کرد. امیدواریم بتوانیم آن درصد از جمعیت کنکوری را که می‌توانند با سوابق تحصیلی) وارد دانشگاه شوند، بدون حضور در فرآیند کنکور پذیرش کنیم. در صورت هماهنگی دستگاه‌ها این تغییرات برای سال ۹۸ اعمال خواهد شد.
دکتر شریعتی نیاسر با بیان اینکه تا امسال بیش از ۸۵ درصد داوطلبان بر مبنای سوابق تحصیلی به دانشگاه می‌روند، افزود: ۲۵ اسفندماه سال ۹۷ رشته محل‌هایی که کنکور آنها حذف می‌شود معرفی و در سال ۹۸ صرفاً درصد کمی از رشته محل‌های پر متقاضی از طریق کنکور دانشجو خواهند گرفت.
معاون وزیر علوم تصریح کرد: پیش بینی می‌شود با این تدبیر، ضمن کاهش درصد قابل قبولی از داوطلبان کنکور در سال ۹۸، فشار و بار روانی خانواده‌ها نیز کاهش پیدا کرده و زمینه لازم برای حذف کنکور از دیگر رشته‌ها در سال‌های بعد فراهم شود.
به گزارش ایسنا، علی رغم اینکه سال‌ها است نحوه پذیرش دانشجو از طریق کنکور سراسری با انتقادهایی مواجه است و همچنین با وجود مصوبه مجلس شورای اسلامی در راستای حذف کنکور، به نظر می‌رسد حذف کامل این آزمون در ایران با چالش‌های زیادی همراه باشد، زیرا روش مناسبی به عنوان جایگزین برای جذب دانشجو در دانشگاه‌ها دیده نشده است.
از آنجایی که امروزه اساس ساختار اقتصاد کشورها را سرمایه‌های انسانی تشکیل می‌دهند به نظر می‌رسد باید این نیروهای انسانی بر اساس اهداف توسعه پایدار تحت پذیرش و آموزش در دانشگاه‌ها قرار گیرند. البته تحقق این امر نیازمند تغییر در نحوه پذیرش دانشجویان است به گونه‌ای که دانشجو بر اساس توانمندی‌ها و علایق شخصی و نیازهای جامعه مورد پذیرش قرار گیرد.
