به فرزندان خود بیاموزید هر چیزی که در فضای آنلاین و شبکه‌های مجازی می‌خوانند درست نیست. بچه‌ها را به فکر کردن در مورد همه چیز، سوال پرسیدن، مطالعه، تحقیق و بررسی بیشتر تشویق کنید. امکان مکالمه و بحث آزاد را به بخشی از فرهنگ خانواده خود تبدیل کنید.
پریسا تاج، خبرگزاری دانا، گروه ترجمه؛ امروزه اکثر کودکان سرگرم دنیای مجازی و بازی های کامپیوتری شده اند و کمتر به تفکر و دقت در محیط اطراف و تحلیل و پردازش مسائل می پردازند. اغلب والدین تمایل دارند مهارت تفکر انتقادی و تحلیل موضوعات مختلف را در فرزندانشان پرورش دهند تا بتوانند در برابر مشکلات بهتر عمل کنند.
در ادامه این مطلب مطالبی را برای شما عنوان می کنیم که توسط آنها بتوانیم به کودکان کمک کنیم تا بتوانند موقعیت های مختلف را ارزیابی کنند .
سبک یادگیری کودک (به عنوان مثال خلاق، منطقی یا خیال پرداز و … ) چقدر بر پرورش تفکر انتقادی یا تحلیلی تاثیر دارد؟ والدین چگونه میتوانند سبک یادگیری کودک خود را تشخیص دهند؟
سبک یادگیری کودک و تفکر خلاق، ارتباط تنگاتنگی باهم دارند. چرا که نحوه جمع آوری اطلاعات و پردازش انها در ذهن کودک تاثیر مستقیم دارد و به او در حل مسائل کمک می کند. البته والدین هم باید سبک یادگیری فرزند را به عنوان یکی از ویژگی های فرزند خود بپذیرند و حامی توانمندی های کودک باشند.
شیوه سقراطی چیست؟ و هنگامی که کودک با یک مفهوم دشوار یا پیچیده روبرو می‌شود چگونه می‌تواند با استفاده از این روش هم زمینه چالش و هم پشتیبانی را برای او فراهم کرد؟
روش سقراطی یک روش پرسیدن سوال است که به جای آنکه به سوالات کودک پاسخ بدهیم به او کمک کنیم تا خودش پاسخ سوال را پیدا کند. به عبارت دیگر، می توانیم گاهی خود را به ندانستن بزنیم و با پرسیدن سوالات ساده از کودک بخواهیم خودش جواب سوالات را پیدا کند، این روش حس استقلال و حل مساله را در کودک پرورش دهد.
سوال پرسیدن یک راه خوب برای پرورش تفکر انتقادی است، اما اگر واکنش طبیعی کودک شما به هر سوالی «من نمی‌دانم» باشد، چگونه والدین میتوانند به کودکی که در اکثر موارد هیچ نظری ندارد کمک کنند؟
سعی کنید از سوالات پایان باز به جای سوالات مستقیم استفاده کنید. برای مثال اگر می‌خواهید با فرزند خود در مورد شنا کردن در استخر صحبت کنید، به جای اینکه از او بپرسید «آیا شنا کردن در استخر باعث به وجود آمدن مشکلات دیگری می‌شود؟» از او بپرسید «نظر تو در مورد شنا کردن در استخر چیست؟» سعی نکنید گفتگو را به سمتی که خودتان دوست دارید پیش ببرید بهتر است اجازه دهید تا فرزند شما نظر خود را واضح بیان کند.
با ایجاد یک فضای امن و بیان نظرات بی طرفانه مانند «نظرات مختلفی وجود دارد» اجازه دهید کودک شما بلافاصله و بدون ترس از قضاوت نظر خود را بیان کند.گاهی اوقات وقتی دارید در مورد افراد یا موضوعات دیگر ( مثلا دوستان یا شخصیت های فیلم و داستان) صحبت می کنید اجازه دهید کودک شروع کننده بحث باشد، در این صورت کودک می تواند راحت تر نظرات خود را بیان کند.
آیا یک قانون کلی وجود دارد که والدین با پیروی از آن بتوانند از انتقاد از فرزند خود اجتناب کنند؟ برای مثال، آیا یک جایگزین عمومی برای انتقاد وجود دارد تا موجب این تفکر در کودک نشود، که والدین از آنها حمایت نمی‌کنند؟
وقتی می‌خواهید نکته‌ای را به فرزند خود تذکر دهید بهتر است درباره رفتار او صحبت کنید، نه شخصیت او. برای مثال بین دو عبارت «بهتر است اتاقت رو مرتب کنی» و «تو بچه شلخته و نامرتبی هستی» تفاوت وجود دارد.سعی کنید در گفتگوهایتان به جای ضمیر مخاطباز ضمیر من استفاده کنید و احساس و فکر خود را برای کودک توضیح دهید. برای مثال «من ناراحت می‌شم وقتی جوابمو نمی‌دی» به جای «تو خیلی بی ادبی که جوابمو نمی‌دی»
سعی کنید هربار که از فرزند خود انتقاد می‌کنید به نکات مثبت اوهم اشاره کنید، و سعی کنید این ذهنیت را به آنها انتقال ندهید که نظر شما در مورد آنها کاملا منفی است.
والدین چگونه میتوانند کاری کنند فرزندان به فرهنگ‌های مختلف احترام بگذارند و ارزش دادن به تنوع چگونه به افزایش تفکر انتقادی کمک می‌کند؟
اهمیت دادن به روش های مختلف فکر کردن بسیار مهم است. چرا که با در نظر گرفتن نظرات مختلف، کودکان منعطف تر و خلاق تر می شوند، و از درک و ظرفیت بهتر و بیشتری برای حل مسائل خلاقانه بهره مند می شوند.
همچنین از طریق اهمیت دادن به دیدگاه های مختلف،می توانید همدلی و مهربانی و دلسوزی با دیگران را به کودک بیاموزید و این رفتارهای کودک را تحسین کنید.
شما می‌توانید کودکان خود را از طریق آموزش، بردن به موزه‌ها، هنر، فیلم، رویدادهای فرهنگی، سفر، با انواع تنوع (در نژاد، باورهای مذهبی، گرایشات جنسی و تفاوت‌های اجتماعی و اقتصادی) آشنا کنید. از طریق بحث و فعالیت‌های متناسب مانند فعالیت‌های اجتماعی و کار خیریه آگاهی آنها از مسائل اجتماعی را افزایش دهید.
به نظر می‌رسد بچه‌ها این روزها با منابع زیادی از استرس روبرو هستند، والدین چگونه با انتظارات غیر واقعی کودکان را تحت فشار بیشتری قرار می‌دهند؟
باتوجه به اینکه اوقات فراغت بخش مهمی ازرشد روانی و اجتماعی افراد است، والدین باید انتظارات واقعی از کودکان داشته باشند و زمان کافی را برای استراحت کودکان به آنها اختصاص دهند.
بهتر است در مورد برنامه‌ریزی هدفمند و متناسببا وضعیت کودک با او گفت‌وگو کنید. به آنها کمک کنید برنامه‌ها و فعالیت‌های مناسب را انتخاب کنند.
در مورد تعادل بین زندگی و کار و مراقبت شخصی با کودک گفت‌وگو کنید. به آنها اطمینان دهید که به تلاش آنها افتخار می‌کنید و انتظار فوق‌العاده‌ای ندارید و فقط کافی است در حد توانشان تلاش کنند و در عین حال به سلامتی و استراحت خود هم اهمیت بدهند.
چگونه والدین میتوانند به فرزند خود بیاموزند که به غرایز درونی خود اعتماد کنند؟
تمرین‌های ذهن آگاهی مانند مدیتیشن، یوگا و تنفس عمیق به آگاهی از احساسات وذهن کمک می‌کند. برخی اپلیکیشن‌هانیز می توانند در این زمینه به فرزند شما کمک کنند. والدین بهترین مربی هستند و میتوانند تجربه‌های خود در مورد استفاده از احساسات و غرایز درونی در موقعیت‌های مختلف را با فرزندان خود به اشتراک بگذارند.
چگونه والدین میتوانند فضایی را ایجاد کنند که فرزندشان حتی در صورت اشتباه بودن عقیده، به راحتی اظهار نظر کنند؟
گاهی نیاز است کودکان به این باور برسند که فکر و عقیده مستقلی دارند و این موضوع که نظرات مختلفی با والدین خود دارند،به تفاوت های فردی برمیگردد. در همچین مواقعی والدین در وهله اول باید صحبت های فرزند خود را بشنوند و اظهار کنند که حرف فرزند خود را با دقت گوش می دهند حتی اگر نظرات آنها باهم متفاوت باشد، اگر کودک احساس کندوالدین صحبت های او را نمی شنوند، بر مخالفت خود اصرار می کند.
در خانواده فضایی را ایجاد کنید که بحث در آن آزاد است و کودکان را تشویق کنید تا افکار و تجربه‌هایشان را به اشتراک بگذارند. سوالاتی بپرسید که به آنها کمک می‌کند جنبه‌های دیگری از موضوع را هم ببینند. این یعنیتفکر انتقادی.
دیدگاه خود را در مورد موضوع مورد بحث به صورت نصیحت ارائه نکنید و برای درک بهتر کودکان از نظر خود، آن را با ذکر مثال‌های مرتبط بیان کنید.
وقتی کودک با فرد معلول یا با رنگ پوست یا گرایش جنسی متفاوت روبرو می‌شود که هنوز درک درستی از آن ندارد والدین به جای عبارت «هیس..! در مورد آن صحبت نکن» چه کاری میتوانند انجام دهند؟
بهترین روش آموزشتفکر انتقادی این است که والدین به عنوان الگو عمل کنند، یعنی با نشان دادن مهربانی، دلسوزی، انعطاف پذیری در رفتار و گفتار نحوه صحیح روبرو شدن و احترام گذاشتن به افراد و فرهنگ‌های مختلف را به بچه‌ها یاد دهند.
در مرحله بعدی با همدیگر گفت‌وگو کنید. برای مثال می‌توانید از فرزند خود سوال کنید: «متوجه شدی رنگ پوست این فرد متفاوت است؟» همدلی را آموزش دهید، به این معنی که والدین به فرزند خود بیاموزند خود را به جای دیگری قرار دهند و تصور کنند قرار گرفتن در این موقعیت چه احساسی دارد؟ این کار می‌تواند به دیدگاه بهتر، آگاهی و مهربانی در کودکان کمک کند.
سه راهی که والدین میتوانند احتمال پرورش فرزندان با تفکرانتقادی و تحلیلی را افزایش دهند عبارت است از:
1- به فرزندان خود بیاموزید هر چیزی که در فضای آنلاین و شبکه‌های مجازی می‌خوانند درست نیست. بچه‌ها را به فکر کردن در مورد همه چیز، سوال پرسیدن، مطالعه، تحقیق و بررسی بیشتر تشویق کنید. امکان مکالمه و بحث آزاد را به بخشی از فرهنگ خانواده خودتبدیل کنید
2- اجازه دهید بچه‌ها با کشف احتمالات و آزمایش گزینه‌های مختلف و بدون ترس از خطا و اشتباه مسائل مختلف را یاد بگیرند، تلاش را بر نتیجه ترجیح دهید
3- امکان تجربه‌های متفاوت با گروه‌هایی از افراد مختلف را فراهم کنید، تعادل بین استقلال و همکاری تیمی را در فرآیند یادگیری فرزندان برقرار کنید که سبب تقویت حس اعتماد به نفس و احترام به دیگران می‌شود.
