برای دیدن بلندترین بادگیر جهان به باغ دولت آباد یزد سفر کرده ایم
به گزارش خبرگزاری دانا، گروه ایرانشناسی؛ یکی از 9 باغ ایرانی که در سازمان جهانی یونسکو
به ثبت رسیده است، باغ دولت آباد یزد است که در خیابان چهارمنار یزد واقع شده است.
باغ دولت آباد یزد یکی از جاذبه‌های بی‌نظیر این شهر است که
عمارت آن بلندترین بادگیر خشتی ایران و جهان را دارد. این باغ در دوران قاجاریه
متصل به دروازه چهار منار بود اما همچنان خارج شهر قرار می‌گرفت. اما با گذشت
زمان، بافت شهری اطراف آن را پر کرد، به‌طوری که در دوران پهلوی ساخت‌وساز حومه
شهری پیرامون آن را فراگرفت و به‌تدریج باغ در مرکز شهریزد واقع شد.
برای ورود به باغ دولت آباد باید از هشتی نسبتا بزرگی بگذرید تا وارد محوطه باغ شوید. در همین هشتی می توانید قسمت کوچکی از جذابیت های باغ دولت آباد را ببینید. یکی از جذابیت های این قسمت صنایع دستی و سفال های زیبایی هستند که می توانید برخی از آن ها را به عنوان صنایع دستی و سوغاتی بخرید.
زمانی که وارد باغ می شوید، فضای سبز رنگ زیبایی روبروی تان قرار دارد که از نظر ظاهری شبیه باغ فین کاشان است. این مکان دیدنی در شب هم بسیار زیباست و در آن فانوس های زیادی قرار دارد که برای روشنایی محوطه باغ به کار رفته اند و زیبایی خاصی به باغ داده اند.
باغ دولت آباد یکی از زیباترین باغ‌های ایران به شمار می‌رود که در وسعتی در حدود ۶/۴ هکتار احداث شده است. در زمان محمدتقی‌خان، باغ از سمت شمال به خیابانی می‌رسید که درختان بسیاری داشت؛ به طوری‌که این درختان، مانع دید از خارج به داخل باغ می‌شدند. به این سبب این خیابان را هزار درخت نیز می‌گفتند که عرض چهار تا پنج متر و طولی بیش از ۲۰ کیلومتر داشت و به‌سمت رحیم آباد می‌رفت. در سمت شرق باغ نیز خیابانی به طول هشت کیلومتر قرار داشت و از سمت غرب باغ به مسیل رودخانه‌ی خشک محدود می‌شد. در این زمان باغ خارج از حصار شهر یزد قرار داشت.
قدمت این باغ به دوره زندیه برمی گردد. یکی از خان های یزد به نام محمدتقی خان بافقی تصمیم می گیرد که این باغ را بسازد. نکته جالب توجه اینجاست که قبل از ساختن باغ، به فکر آبیاری فضای سبز باغ بوده، به همین دلیل قناتی را به طول 65 کیلومتر حفر کرد. که مبدا این قنات شهر مهریز یزد می باشد. عمر این قنات به بیش از دویست سال رسیده است.
نکته جالب دیگری که درمورد باغ دولت آباد وجود دارد، این است که بادگیرهایی به طول 33/8 متر روی عمارت باغ وجود دارد. هشت ضلعی بودن این بادگیرها باعث می شود تا باد در هرجهتی بوزد و به راحتی به قسمت زیرین هدایت شود. حوضی که در زیر این بادگیرها قرار دارد، هوای خنکی را داخل بنا ایجاد می کند و این هوای خنک به قسمت شاه نشین و تالارها نیز منتقل می شود. به همین دلیل این باغ، به ساختمان تابستانه نیز معروف است.
پیدایش مجموعه عمارات باغ دولت آباد پس از احداث و احیای رشته‌های قناتی است که با همین نام شکل‌گرفته و پس از رونق باغ‌های پیرامون، بناهایی شامل: عمارت سردر، عمارت بهشت آیین، تالار آیینه، عمارت تهرانی، عمارت هشتی یا عمارت بادگیر، عمارت سردر شمالی (مربوط به باغ بهشت آیین)، تالار طنبی، برج دیده‌بانی و آب‌انبار احداث شده است. همچنین اصطبلی بزرگ با شترخانه و غلام‌خانه در غرب باغ و در کنار رودخانه خشک قرار دارد. فضای سبز باغ، درختان میوه مانند انگور و سرو و کاج داشته و همچنین گل‌های محمدی و سرخ نیز در باغ دیده می‌شوند.
مجموعه ساختمان‌های دولت آباد هر یک دارای مشخصات معماری و جلوه‌های اصیلی از کاربرد فضاهای مورد نیاز در آن زمان است. در ادامه با سه بنای اصلی این باغ آشنا می‌شوید:
· عمارت هشتی:که در انتهای محور اصلی باغ و متصل به دیوار جنوبی است، در واقع کوشک اصلی باغ محسوب می‌شود و به سبب وجود بادگیر مرتفع آن شهرت خاصی دارد. عمارت هشتی دارای سه اتاق بزرگ و حوض‌خانه‌ای (با حوض یک‌پارچه مرمرین) در وسط است. طرح آن شبیه سایر کوشک‌های ایرانی است و طبقه فوقانی یک تالار و صفه و منظر دارد.
· عمارت طنبی:در سمت غرب عمارت هشتی، عمارت طَنَبی بزرگ و مجللی قرار دارد که دارای بادگیری مربع شکل و رو به باغ است. در دو طرف تالار طنبی، تالارها، صفه‌ها و شبستان‌هایی در یک طبقه جای دارند که در و روزن‌های آن‌ها به طنبی باز می‌شود. در زیر طنبی، زیرزمینی ژرف کنده‌اند که با دو پله راست به باغ می‌پیوندد و از طرف جنوب با راهرویی به محوطه زیر بادگیر ارتباط دارد.
· عمارت سردر:بین باغ اندرونی و بیرونی، اصلی‌ترین عمارت باغ بهشت آیین به شمار می‌آید که دوطبقه است و زیر خان آن از یک سردر، هشتی و یک اتاق بزرگ (رو به شرق) و چند اتاق کوچک (رو به شمال و جنوب) و چند راهرو تشکیل‌شده است.
علاوه بر این بناهای اصلی، ابنیه فرعی و خدماتی در ضلع شرقی باغ شامل آبدارخانه، شربت‌خانه، آشپزخانه و تأسیسات چاه و منبع آب با گاورو وجود دارد که در مواقع کم‌آبی برای پرکردن حوض‌های متعدد باغ از آن استفاده می‌شده است.
