ولادت:
شهید اول (ابوعبدالله شمس‌الدین محمد بن شیخ جمال‌الدین مکى)، در سال ۷۳۴ ق (ظاهرا ۷۲۴ درست است)، پا به عرصه هستى نهاد (ر. ک: المختاری، رضا، ص ۴۲-۳۰).
تحصیلات:
وى، نخست، دروس مقدماتى را در نزد علماى جبل عامل به پایان رساند، آنگاه در سال ۷۵۰، در سن ۱۶ سالگى به عراق هجرت کرد و نزد فخرالمحققین، فرزند علامه، تلمذ نمود (ر. ک: همان، ص ۴۳؛ امانی، محمدحسن، ج ۱، ص ۱۴۹). گویند فخرالمحققین درباره وى گفته است: «بیش از آنچه او از من بهره ببرد، من از او بهره بردم».
آن شهید، به مدت ۵ سال در عراق درنگ نمود و در این مدت، محضر بسیارى از علما را درک کرد و از آن‌ها اجازه روایت گرفت، سپس در سن ۲۱ سالگى از عراق خارج گردید و به شهرهاى مختلف اسلامى همچون مکه، مدینه، بغداد، دمشق، بیت‌المقدس و... سفر کرد و با علماى آن بلاد دیدار نمود و از آنان اجازه دریافت کرد. آن بزرگوار علاوه بر اجازه‌هایى که از علماى شیعه دریافت نمود، از حدود ۴۰ نفر از علماى اهل سنت نیز اجازه روایت دریافت کرد (ر. ک: همان، ص ۴۸-۴۳؛ همان، ص ۱۵۱).
شهادت:
سرانجام، آن بزرگوار در روز پنج‌شنبه، نهم جمادى‌الأولى سال ۷۸۶ ق، در عهد سلطنت برقوق، با فتواى قاضى برهان‌الدین مالکى و عباد بن جماعه شافعى، پس از تحمل یک سال حبس در قلعه شام، به شهادت رسید.
در همان ایام حبس بود که کتاب ارزشمند «اللمعة الدمشقیة» را در مدت ۷ روز تألیف کرد؛ درحالى‌که از منابع فقه، تنها «المختصر النافع» در اختیارش بود.
مخالفان، به دلیل کینه‌ها و عداوت‌هاى دیرینه‌اى که از تشیع و علماى شیعه و آن بزرگوار داشتند، بدن شریفش را پس از شهادت، به دار کشیده و سنگسار کردند و مورد اهانت‌ها قرار دادند (ر. ک: همان، ص ۱۱۱؛ همان، ص ۱۵۸-۱۵۷).
اساتید:
الف) - از علماى امامیه:
فخرالمحققین حلى (متوفاى سال ۷۷۱).
سید عمیدالدین بن عبدالمطلب حلى (متوفاى سال ۷۵۴).
سید ضیاءالدین، عبدالله بن عبدالمطلب حلى.
سید تاج‌الدین بن معیه حسینى (متوفاى سال ۷۷۶).
سید علاءالدین بن زهره حسینى (متوفاى سال ۷۴۹).
شیخ على بن طران مطارآبادى (متوفاى سال ۷۶۲).
شیخ رضى‌الدین، على بن احمد مزیدى (متوفاى سال ۷۵۷).
شیخ قطب‌الدین، محمد بویهى رازى، شارح شمسیه (متوفاى سال ۷۶۶).
شیخ حسن بن نما حلى (متوفاى بعد از سال ۷۵۲).
ب) - از علماى اهل سنت:
قاضى برهان‌الدین، ابراهیم بن جماعه (متوفاى سال ۷۹۰).
قاضی‌القضات، عزالدین، عبدالعزیز بن جماعه (متوفاى سال ۷۶۷).
جمال‌الدین، ابواحمد، عبدالصمد بن خلیل بغدادى.
محمّد بن یوسف قرشى کرمانى شافعى، ملقب به شمس‌الائمه، صاحب کتاب «الکواکب الدراری فی شرح صحیح البخاری» (متوفاى سال ۷۸۶).
شهاب‌الدین، ابوالعباس، احمد بن حسن حنفى نحوى.
شرف‌الدین، محمد بن بکتاش تسترى بغدادى شافعى، مدرس مدرسه نظامیه.
ملک القراء و الحفاظ، شمس‌الدین، محمد بن عبدالله بغدادی حنبلى.
فخرالدین، محمد بن اعز حنفى.
شمس‌الدین، ابوعبدالرحمن، محمد بن عبدالرحمن مالکى، مدرس مدرسه مستنصریه (ر. ک: همان، ص ۹۰-۶۸).
شاگردان:
رضى‌الدین، ابوطالب، محمد بن محمد بن مکى.
ضیاءالدین، ابوالقاسم یا ابوالحسن، على بن محمد بن مکى.
جمال‌الدین، ابومنصور، حسن بن محمد بن مکى.
ام‌على، زوجه شهید.
ست المشایخ، دختر شهید.
فاضل مقداد سیوری، متوفاى ۸۲۶.
شیخ حسن بن سلیمان حلى، صاحب «مختصر البصائر»، متوفاى ۸۰۲.
سید بدرالدین، حسن بن ایوب، معروف به ابن نجم‌الدین بن اعرج حسینى، صاحب کتاب «المحجة البیضاء».
شیخ زین‌الدین، على بن خازن حائرى.
شیخ شمس‌الدین، محمد بن نجده، متوفاى ۸۰۸.
محمد بن على بن موسى بن ضحاک شامى، متوفاى ۷۹۱.
شیخ زین‌الدین، على بن بشاره عاملى شقراوى حناط خازن حائرى.
شیخ شمس‌الدین، محمد بن عبدالعالى کرکى عاملى.
احمد بن ابراهیم بن حسین کروانى.
شیخ عزالدین، ابوعبدالله، حسین بن على عاملى.
شیخ عزالدین، حسین بن محمد بن هلال کرکى.
سید شمس‌الدین، ابوعبدالله، محمد بن محمد بن زهره حسینى حلبى.
احمد بن حسن بن محمود، از علماى جبل عامل (ر. ک: همان، ص ۱۰۰-۹۱).
تألیفات:
أجوبة مسائل ابن نجم‌الدین الأطراوی.
أجوبة مسائل الفاضل المقداد.
أحکام الأموات من الوصیة إلى الزیارة.
الأربعون حدیثا.
البیان.
تفسیر الباقیات الصالحات.
جامع البین من فوائد الشرحین.
جواز إبداع السفر فی شهر رمضان.
حاشیة الذکرى.
حاشیة القواعد.
خلاصة الاعتبار فی الحج و الاعتمار.
الدروس الشرعیة فی فقه الإمامیة.
ذکرى الشیعة فی أحکام الشریعة.
الرسالة الألفیة.
الرسالة النفلیة.
شرح قصیدة الشهفینی.
العقیدة الکافیة.
غایة المراد فی شرح نکت الإرشاد.
القواعد و الفوائد.
اللمعة الدمشقیة فی فقه الإمامیة.
المجموعة.
المزار.
المسائل الأربعینیة.
المسائل الفقهیة.
المقالة التکلیفیة.
الوصیة.
الوصیة بأربع و عشرین خصلة.
و...
