به گزارش پایگاه خبری دانا آزادى آیت الله مهدوی کنی در سال ۱۳۵۶ از زندان مقارن با ایام شهادت فرزند بزرگ امام خمینى، آیت‌اللّه حاج آقا سیدمصطفى خمینى بود. حبس و شکنجه هیچ خللى در اراده پیروان راستین امام خمینى در مسیر مبارزه با طاغوت ایجاد نکرد؛ لذا در اولین حرکت سیاسى پس از آزادى از زندان به همراه جمعى از علما و بزرگان اقدام به برپایى مجلس ختم براى حاج آقا مصطفى نمود. (خاطرات حجت الاسلام قربانعلى درى نجف آبادى، مرکز اسناد انقلاب اسلامى، ص ۱۷۶)
منابع ساواک در مسجد جلیلى مجددا فعال شدند و گزارش جلسات مسجد براى ساواک ارسال شد. ساواک از تاریخ ۲۰ / ۹ / ۱۳۵۶ به مدت بیست روز کلیه مکالمات تلفنى وى را کنترل کرد، ولى به چیزى دست نیافت. (سند مورخ ۱۷ / ۹ / ۵۶ شماره ۲۴۴۵۸ / ه ۱۲، یاران امام به روایت اسناد ساواک (۳۸)، آیت‌الله محمدرضا مهدوی کنی، مرکز بررسی اسناد تاریخی، چاپ اول، سال ۱۳۸۵.)
با اوج‌گیرى تظاهرات وحرکت‌هاى مردمى، حضور آیت‌اللّه مهدوى کنى در امر ساماندهى و تشکیل مجالس و محافل مختلف به نحو چشمگیرى افزایش یافت و بار دیگر ساواک مکالمات تلفنی‌اش را تحت نظر گرفت. (سند مورخ ۲۹ / ۵ / ۵۷ شماره ۲۴۱۹۷ / ه ۱۲، یاران امام به روایت اسناد ساواک (۳۸)، آیت‌الله محمدرضا مهدوی کنی، مرکز بررسی اسناد تاریخی، چاپ اول، سال ۱۳۸۵.)
سرانجام مأموران کمیته مشترک ضد خرابکارى در ۱۵ / ۷ / ۱۳۵۷ به منزل وى یورش بردند و ضمن بازرسى منزل، وى را دستگیر و روانه بازداشتگاه کمیته مشترک نمودند. علت دستگیرى اقدام علیه امنیت کشور و تحریک و تشویق مردم به تظاهرات و ایجاد بلوا و آشوب عنوان گردید. بازجوى ساواک وى را از عوامل اصلى اعلامیه دعوت مغازه‌داران و بازاریان به اعتصاب عمومى در اعتراض و ابراز انزجار نسبت به رفتار حکومت عراق علیه امام خمینى دانسته و خواستار معرفى سایر دست‌اندرکاران و محل چاپ و انتشار اعلامیه بود. تشدید خیزش‌هاى عمومى و فشار همه جانبه بر رژیم مانع از طولانى شدن مدت بازداشت شده، لذا ظرف مدت کمتر از یک هفته ایشان آزاد شد، ولى این آزادى دوام چندانى نداشت. (سند مورخ ۲۲ / ۷ / ۵۷ بدون شماره، یاران امام به روایت اسناد ساواک (۳۸)، آیت‌الله محمدرضا مهدوی کنی، مرکز بررسی اسناد تاریخی، چاپ اول، سال ۱۳۸۵.)
براى چندمین بار مأموران امنیتى رژیم در تاریخ ۱۸ / ۱۰ / ۵۷ به منزل او هجوم برده و ضمن بازرسى و تفتیش، وى را به بهانه پناه دادن به درجه‌داران و سربازانى که به فرمان امام خمینى از پادگان‌ها فرار کرده بودند، دستگیر و روانه زندان کمیته مشترک نمودند. گرچه سند دیگری در پرونده ساواک ایشان پس از این تاریخ یافت نشد، ولی به نظر می‌آید این بازداشت نیز بیش از چند روز ادامه نداشت.
با وارد شدن به بهمن ۱۳۵۷ رژیم شاه نیز وارد روزهاى پایانى عمر خود شد. آیت‌اللّه مهدوى کنى به عنوان یکى از عناصر اصلى و محورى تشکیلات روحانیت در تهران به همراه سایر روحانیون بلندپایه به تصمیم‌گیرى درخصوص چگونگى مبارزه و سازمان دادن به اعتصابات و تظاهرات سراسرى پرداخت. زمانى که شاپور بختیار اعلام کرد از ورود امام خمینى به ایران جلوگیرى مى‌کند وى به همراه سایر روحانیان در مسجد دانشگاه تهران دست به تحصن زد و خواهان بازگشایى فرودگاه براى ورود امام به کشور شد. (شهید دکتر محمدجواد باهنر، مرکز اسناد انقلاب اسلامى، ص ۱۴۶.)
وى از اعضاى کلیدى و شاخص شوراى انقلاب بود که به فرمان امام خمینى مقدمات انتقال حکومت از رژیم شاهنشاهى به افراد انقلابى را فراهم نمودند.
از آغاز نهضت امام خمینى تا پیروزى انقلاب اسلامى اعلامیه‌ها، اطلاعیه‌ها، بیانیه‌ها، پیام‌ها و تلگراف‌هاى متعددى از سوى جوامع روحانیان در حمایت از نهضت امام و محکومیت اقدامات رژیم و... تهیه، چاپ و منتشر گردید. بسیارى از این اعلامیه‌ها با عناوین کلى برخى جوامع روحانیان به چاپ مى‌رسید که آیت‌اللّه مهدوى کنى از اعضاى اصلى آن‌ها بود.
گزارش از امیر محمد کلانتری
