اسلام آباد غرب سرزمینی زیبا از جاذبه‌های گردشگری استان کرمانشاه

تقی حسن زاده، پایگاه خبری دانا، سرویس استانها، نوروز مهمترین فصل سفر به سرزمین چهارفصل کرمانشاه است و در سال نو که مردم پس از چند سال خانه نشینی کرونایی رهسپار نقاط مختلف کشور هستند، مرور جاذبه‌های گردشگری شهرستان های مختف این استان برای آشنایی بیشتر هموطنان خالی از لطف نیست.

در همین راستا، ایرنای مرکز کرمانشاه نیز در آستانه نوروز، سلسله گزارش هایی را هدف معرفی جاذبه های گردشگری شهرستان های مختلف به رشته تحریر درآورده است تا با کمک لنز دوربین به تصویر کشیده شده و به علاقه مندان به سفر به این استان ارایه شود.

مسوولان استان و دست اندرکاران اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کرمانشاه نیز از هم اکنون در تدارک لازم برای استقبال و پذیرایی از مسافران نوروزی است تا کسانی که وارد این استان مرزی می شوند حداکثر بهره را از مناظر طبیعی و تاریخی کرمانشاه برده و با خاطره ای خوش این دیار را ترک کنند.

استان کرمانشاه با حدود ۲ میلیون نفر جمعیت در غربی ترین نقطه ایران اسلامی در همسایگی استان های همدان، لرستان، کردستان و ایلام با داشتن بیش از ۳۳۰ کیلومتر مرز مشترک با کشور عراق در طول تاریخ همواره نقش محوری و مرکزی در غرب کشور را داشته و دارد.

وجود چهار هزار اثر شناخته شده تاریخی و طبیعی که بیش از ۲ هزار و ۲۰۰ مورد آن به ثبت ملی رسیده است، ۲۰۰ جاذبه گردشگری، ۵۰ منطقه نمونه گردشگری، ۱۴روستای هدف گردشگری، اثر جهانی بیستون در کنار آثار شاخص دیگری همچون تاق بستان، معبد آناهیتا، تکیه معاون الملک، مجموعه قلعه یزدگرد، چهارقاپی و کاخ خسرو و غار قوری قلعه که جملگی در فهرست موقت ثبت جهانی قرار دارند، ۶۰ رشته فعال صنایع دستی، ۹۷ نشان ملی صنایع دستی و ۱۰ نشان بین المللی صنایع دستی موجب شده این استان جزو استان های مطرح در حوزه گردشگری شناخته شود.

طبیعت بکر، اقلیم مناسب، آب و هوای چهارفصل، آب فراوان، سراب های بی شمار، بازارچه های مرزی متعدد، تنوع فرهنگی و دشت های حاصل خیز، زیرساخت ها و مسیرهای ارتباطی مناسب، فرودگاه بین المللی و از همه مهمتر مردمان مهمان نواز این گهواره تمدن را به "سینه ستبر و چهره زیبای ایران اسلامی" تبدیل کرده است.

شهرستان اسلام آباد غرب

اسلام‌آباد غرب که به پایتخت جنگل‌های بلوطی ایران هم مشهور است یکی از شهرهای استان کرمانشاه است که بعد از شهر کرمانشاه دومین شهر پرجمعیت استان محسوب می شود.

شهرستان اسلام آباد غرب با استان ایلام و با شهرستان های، دالاهو و کرمانشاه همجوار است که به عنوان یک شهر تاریخی دوران های مختلف تاریخ را در خود دیده است که علاوه برای مکان های تاریخی از جاذبه‌های طبیعی برخوردار است.

این شهرستان با وسعتی بالغ بر ۲ هزار کیلومتر مربع و جمعیتی حدود ۱۵۳ هزار نفر نزدیک به ۸.۵ درصد از وسعت و جمعیت استان را به خود اختصاص داده است و از لحاظ تاریخ تقسیمات کشوری و جمعیت دومین شهرستان استان محسوب می گردد که ارتفاع آن از سطح آب های آزاد حدود هزار و ۴۰۰ متر و میزان بارندگی در آن به طور سالانه ۳۴۶ میلی متر است.

آب و هوای معتدل فراوانی آب و خاک حاصلخیز موجب شده که این شهر از قدیم الایام یکی از پربارترین مراکز کشاورزی و فرهنگی غرب کشور به شمار آید.

شهرستان اسلام آباد غرب دارای قدمتی ۶ تا هفت هزار ساله است و به لحاظ موقعیت ارتباطی نقطه اتصال چهار استان کرمانشاه، ایلام، لرستان و خوزستان می باشد و قرار گرفتن در مسیر راه کربلا اهمیت استراتژیک این شهرستان را دوچندان می کند.

این منطقه به لطف وجود سراب‌ها و جنگل‌های بلوط شهر اسلام آبادغرب دارای آب و هوای بسیار خوب و طبیعت بسیار جذاب است که بی شک دیدن این مناظر و مناطق برای هر گردشگر و شهروندی بسیار چشم نواز و لذت بخش است.

پیشینه تاریخی

بنای اولیه شهر اسلام آباد طبق نوشته «اصطخری» در مسالک الممالک و حمداله مستوفی به دوران آریایی ها برمی گردد، نام اولیه ای که بر آن نهاده شده است «مندلی» بوده است و این نام مربوط به دوره ماد تا ساسانی است که با این اسم و با جمعیت اندکی مدت ها به صورت یک محله کوچک مسکونی باقی مانده است که بعدها در دوران اسلامی این شهر «هارون آباد» نامیده شد که بنای آن را به هارون الرشید خلیفه عباسی (۱۹۳ - ۱۴۸ ه-ق) نسبت می دهند.

با توجه به وجود تپه «چغا گاوانه » در مرکز شهر کنونی اسلام آباد غرب و طی کاوش های علمی باستان شناختی در سال ۱۳۴۹ هجری شمسی توسط «محمود کردوانی» و نتایج یافته های تحقیقاتی در مرکز این شهر حاکی از آن است که این شهر باستانی در نقطه سوق الجیشی در جاده خراسان بزرگ قرار دارد، این شاهراه از دوره باستان تا به امروز مسیر ارتباطی دشت های بین النهرین و خوزستان با کوه های زاگرس و فلات ایران و فراسوی آن است از آن سو جاده ارتباطی آناتولی و آذربایجان به لرستان و فارس از نزدیکی اسلام آباد می گذشت و این موقعیت ممتاز به این شهر این امتیاز را می داده تا در محل تلاقی فرهنگ های پیش از تاریخ و تاریخی و سرزمین های مختلف رشد و ترقی کند.

پژوهش های باستان شناسی آثار مهمی را از ادوار مختلف زندکی انسان باستان را در این شهر شناسایی کرده است.

چنین به نظر می رسد که از دوره نوسنگی پیش از سفال ( ۱۰ هزار سال پیش) مردم در این مکان زندگی می کرده اند، ساکنان اسلام آباد همگام با دیگر مردمان کوهستان زاگرس در مراحل آغازین زندگی یکجا نشینی و اهلی کردن حیواناتی چون گوسفند و بز و آغاز کشت گیاهانی چون گندم و جو مشارکت داشته اند.

پس از آن در عصر مفرغ و آهن از حدود ۲ هزار و ۵۰۰ تا پنج هزار سال پیش از میلاد، اسلام آباد یکی از واحد های سیاسی کوه های زاگرس بوده که در منابع مکتوب بین النهرین به آن اشاره شده است، با توجه به کشف تعدادی لوح نوشته گلی به خط بابلی قدیم در کاوش های سال ۱۳۴۹ شمسی توسط محمود کردوانی و بازخوانی آنها توسط دکتر کامیار عبدی استاد دانشگاه شیکاگو آمریکا بین سال های ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۲ حاکی از آن است که شهر اسلام آباد غرب در سه هزار و ۵۰۰ سال پیش از میلاد یکی از مراکز مهم تجاری محسوب می شده است.

در این لوحه های گلی از حقوق بردگان و مواد تجارت شده از قبیل جو و گندم و روغن نام برده و رسید کالاها به احتمال شهری به اسم پالوم بوده است و به نظر می رسد که همین نام اسلام آباد امروزی بوده است که در سال ۱۳۰۹ هجری شمسی شهر هارون آباد که در آن زمان حدود ۴۸۰ نفر جمعیت اولیه آن بود به شاه آباد تغییر نام یافت و این شهر یکی از مراکز ایلات بزرگ غرب کشور به نام ایل بزرگ کلهر قرار گرفت، سرانجام شهر شاه آباد در سال ۱۳۵۷ مقارن با پیروزی شکوهمند و غرور آفرین انقلاب آسلامی به اسلام آباد غرب تغییر نام یافت.

ویژگی‌های اجتماعی

اکثریت مردم اسلام آباد به زبان کُردی تکلم می کنند به طوریکه مردمان اصیل و بومی شهر کُردزبان هستند و به زبان کردی کلهری صحبت می کنند، در شهر اسلام آباد غرب مردم مسلمان و پیرو مذهب شیعه هستند.

آثار تاریخی و جاذبه های طبیعی و مذهبی اسلام آباد غرب

تپه چغا گاوانه ،آتشکده شیان ، قلعه شیان ، سراب شیان ، آتشکده میل میلگه، بنای ساسانی فیروزآباد ،سراب شرف آباد، سراب هرسم، شهرقیل منصوری، امامزاده حسن (ع)، امامزاده عباسعلی (ع)، امامزاده علی اکبر(ع) و امامزاده قاضی الکیا (قاضیوند)

روستای هدف گردشگری اسلام آباد غرب

روستای «سراب هرسم»، این روستا در ۳۵ کیلومتری شهر اسلام آباد غرب و ۹۰ کیلومتری کرمانشاه واقع شده است و دارای آب و هوای آن معتدل و خشک است.

مردم روستای سراب هرسم به زبان کُردی و گویش زنگنه سخن می گویند و پیرو مذهب تشیع هستند، این روستا در دامنه کوهستان، مناظر و چشم اندازهای طبیعی جذاب و زیبایی دارد، فضاهای داخل روستا و پیرامون آن جلوه گاه مناظر بدیع و شورانگیز است، در ۱۵ کیلومتری روستا، بنای زیارتگاهی موسوم به «امامزاده حسن» وجود دارد و اطراف این بنا بسیار سرسبز و زیبا است.

جاذبه های زیارتی

امامزاده حسن روتوند، امامزاده علی اکبر، امامزاده عباسعلی و امامزاده قاضی الکیا (قاضیوند) از جمله جاذبه های زیارتی شهرستان اسلام آباد غرب به شمار می رود.

صنایع دستی اسلام آباد غرب

موج بافی (رختخواب پیچ)، قالی بافی، چیخ بافی، نمد مالی، موزائیک کاری، معرق کاری، منبت، گیوه بافی و طراحی فرش از مهمترین صنایع دستی مردم این منطقه است.

یکی از مهمترین این صنایع دستی که بافت آن در اسلام آباد غرب رواج دارد موجب بافی است، موج، نوعی پارچۀ ضخیم همانند جاجیم است که توسط عشایر و روستاییان بیشتر نقاط کرمانشاه بافته می‌شود.

درواقع موج، دست‌بافته‌ای بسیار زیبا با کاربری فراوان و سنتی است که از عشایر کردنشین به یادگار مانده و نام دیگر آن رختخواب‌پیچ است، این هنر دستی هنوز هم یکی از کهن‌ترین صنایع دستی و هنرهای سنتی این منطقه است که بین عشایر و برخی از روستانشینان هنوز کاربرد دارد به‌طوری‌که در کوچه پس کوچه‌های برخی روستاها، صدای ماسوره از کارگاه‌های موج‌بافی، گوش هر شنونده‌ای را نوازش می‌دهد.

جاذبه های تاریخی

«تپه چغاگاوانه»، تپه چغاگاوانه با ارتفاعی حدود ۲۵ متر در وسط شهر اسلام آباد غرب بین خانه های مسکونی در شمال رودخانه برف آباد قرار دارد، ۹ قسمت از ۱۰ قسمت این تپه ضمن خیابان کشی و خانه سازی از بین رفته است.

وسعت کنونی آن حدود ۱۰ هزار متر مربع است و در کاوش های انجام شده در تپه ۲ طبقه مختلف پیدا شده که حدود ۱۰۰ تا ۱۵۰ سال با هم اختلاف زمانی دارند، ساختمان هر ۲ طبقه با خشت خام بنا شده است و تنها بر حسب ضرورت گاهی از آجر برای کف اتاق ها و پلکان ها استفاده کرده اند که اتاق های طبقه اول وابسته به طبقه پائینی بود و ظاهراً ساکنان طبقه اول با اندک دخل و تصرفی از اتاق های طبقه بالا استفاده کرده اند.

از نظر اصول فنی ساختمان طبقه دوم پیشرفته تر از طبقه اول است و ساختمان با ۴۵ درجه انحراف در جهت شمالی – جنوبی پی ریزی شده و دیوارهای آنها با روکشی از گچ است ولی در طبقه دوم در برخی از دیوارها به جای گچ ، رنگ قرمز را ترکیبی از گل اّخرا مورد استفاده قرار داده اند، در مرکز هر طبقه اتاق بزرگی با پنج درگاه ورودی وجود دارد که این اتاق ها در طبقه اول یک درگاه بیشتر وجود ندارد.

حفاری در مرکز تپه یا شهر باستانی که محل سکونت حاکم یا سلطان بود صورت گرفته است زیرا یک عدد تیغه مفرغی با خط میخی بابلی در قسمت شرقی تپه در طبقه اول بدست آمده که روی آن نوشته «کاخ دای» که کلمه دای آخر نام صاحب کاخ است، گویا قسمت غربی مرکز کارهای اداری و صنعتی و قسمت شرقی محل سکونت بوده است.

ساکنان طبقه اول ۲ کوره سفالگری احداث کردند که در نوع خود قابل توجه است، در کف یکی از اتاق ها تعدادی لوح گلی با خط میخی بابلی بدست آمده که تعدادی از آنها حرارت دیده و تعدادی هم خام بودند، در اتاق مذکور مجسمه سفالی حیوانی شبیه گرگ به طول چهار سانتی متر و مجسمه سفالین کوچک دیگری احتمالاً «کریشنا» به طول هفت سانتی متر و یک پیکان مفرغی به طول ۶ سانتیمتر پیدا شده تست.

علاوه بر این یک آویز طلا به نقش خورشید و یک مهر استوانه ای با سه ردیف خط میخی بابلی مربوط به هزاره دوم ق.م پیدا شده که بر روی آن نقش زنی با لباس چین دار بلند و کلاه مدور که در برابر یکی از خدایان ایستاده و خدای مزبور دارای لباس بلند و بر روی چهار پایه نشسته است و متن نوشته نیز عبارت از «سامی توم دختر تالری خدمتگزار خدای اداد» است.

آثار سوختگی سراسری در روی تپه باید ناشی از حملات آشوریان باشد که گویا شهر خالی از سکنه و مردم بوده و در زمان حملات آشوریان احتمالاً از حمله آگاه بودند، اشیای بدست آمده با اشیای شوش شباهت فراوان دارد و ظروف سفالین با سفال های لرستان متعلق به قوم کاسی مقایسه می شود.

در کل تمدن چغاگاوانه با در نظر گرفتن جوانب مختلف با تمدن عیلام گرایش بیشتری دارد که نمونه آن کشف چند مجسمه عیلامی (الهه کریشنا) دلیل بر این مدعاست.

آتشکده شیان

این آتشکده در سه کیلومتری روستای قلعه شیان از توابع دهستان شیان، بخش حمیل، شهرستان اسلام آباد غرب واقع شده که در سال ۱۳۸۴ توسط هیأتی از سوی سازمان میراث فرهنگی با هدف نجات بخشی از آثار تاریخی محدوده سد مخزنی شیان مورد کاوش قرار گرفت.

این آتشکده به ابعاد ۵.۱۴ × ۱۴.۵ متر است که با استفاده از مصالح لاشه سنگ و ملات گچ ساخته شده است، این چهارتاقی همانند سایر چهارتاقی های هم عصر خود از چهار پایه مکعب مستطیل جدا از هم تشکیل شده که در زمان خود تاق هایی از دو سو آنها را به یکدیگر مرتبط کرده و گنبدی مدور اجزاء این مجموعه را به هم پیوند می داده است.

در محل تلاقی اجزای داخلی این پایه ها ، گوشه هایی به طول و عرض متوسط ۷۰ سانتیمتر ایجاد شده که در سطوح بالاتر، در داخل آنها گوشواره پایه گنبد قرار می گرفته است، در داخل فضای چهارتاقی، سکویی به ابعاد ۳.۱۵ × ۱۵.۳ متر، تعدادی پایه گچی با تزئینات قاشقی و صندوقچه های گچی وجود دارد و در حد فاصل پایه ها، ورودی هایی در چهار جهت اصلی قرار دارد که همانند بسیاری از چهارتاقی های دوره ساسانی به راهرو طواف پشت جرزها مرتبط می شوند.

در ضلع شمالی این چهارتاقی، اتاقی قرار دارد که به عقیده کاوشگر این آتشکده طی چهار مرحله ساخته شده که مرحله اول تا سوم متعلق به دوره ساسانی و مرحله چهارم مربوط به اوایل دوره اسلامی است.

آتشکده میل میله گه

چهارتاقی معروف به «میل میله گه» در روستای سیاه سیاه میله گه باباخان از توابع دهستان حومه جنوبی بخش مرکزی شهرستان اسلام آباد غرب واقع شده است، این چهار تاقی به فاصله ۱۰۰ متری شرق این روستا و بر فراز پشته ای کم ارتفاع از سنگ های ماسه ای مشرف به زمین های کشاورزی پست اطرف ساخته شده است.

این چهارتاقی یکی از آتشکده های دوره ساسانی است که همانند بسیاری از آتشکده های آن زمان با مصالح لاشه سنگ و ملات گچ ساخته شده است که هسته اصلی باقی مانده از بنای بزرگتری متشکل از چهار جرز سنگی در ابعاد مختلف است که پیرامون آن را راهرو طوافی احاطه کرده است و در داخل این آتشکده سکویی جهت قرار گرفتن آتشدان و تعدادی پایه گچی و سنگی قرار دارد که در نوع خود منحصر به فرد است.

روستای‌ ناو تنگ منصوری

در بخش حمیل شهرستان اسلام‌آباد غرب، روستایی با چشم‌اندازی فوق‌العاده، طبیعتی بی‌نظیر و جاذبه‌های بکر و دیدنی است که آن را به یکی از محبوب‌ترین تفرجگاه‌های استان کرمانشاه تبدیل کرده است.

بقعه‌ امامزاده جهان، چشمه‌هایی خروشان، مناطق سرسبز و مطبوع، حمامی کهن در کنار مسیر دسترسی بسیار زیبا و خارق‌العاده از ویژگی‌های بارز این منطقه است که بازدید از آن بسیار خاطره‌ساز خواهد بود.

گلال سیاه

ارتفاعات جنوبی شهر اسلام آبادغرب موسوم به (گلال سیاه) که پوشیده از جنگل های باارزش بلوط و کوهستان های زیبایی است، زمینه فعالیت های گردشگری را در منطقه فراهم آورده است.

این منطقه جنگلی شامل تپه‌های فراوان و مملو از درختان بلوط است که در فصل بهار به عنوان یک تفرجگاه کاملاً طبیعی مورد استفاده قرار می‌گیرد.

این طبیعت زیبا از گردنه «قلاجه» اسلام آبادغرب تا بخش «گواور» از توابع شهرستان گیلانغرب که هر ساله در فصل های بهار، تابستان و پاییز پذیرای گردشگران بومی و غیربومی زیادی است متاسفانه مغفول مانده است و حتی مورد مورد بی مهری گردشگران نیز قرار گرفته است.

سد شیان

یکی از جاذبه‌های گردشگری در این شهرستان زیبا که آن را به یکی از مقاصد گردشگری در غرب کشور تبدیل کرده است و جاهای دیدنی و کم نظیر در آن بخش زیادی از گردشگری و جاهای دیدنی کرمانشاه را شامل می‌شود «سد شیان» است.

سراب ۲ هزار و ۴۰۰ ساله شیان امکان ایجاد سد شیان را به عنوان یکی از سدهای مخزنی کرمانشاه و به منظور تأمین آب آشامیدنی و کشاورزی، استفاده بهینه و افزایش راندمان توزیع و انتقال، سیستم آبیاری مدرن و ایجاد امکانات تفریحی و سیاحتی در منطقه اسلام‌آباد غرب فراهم کرده است.

با بهره‌برداری از این سد به دلیل سودآوری پرورش ماهیان گرمابی و از همه مهمتر ایجاد اشتغال، مسوولان به این نتیجه رسیدند که با استفاده از آب سد زمینه پرورش ماهیان گرمابی را نیز در این مکان فراهم کنند.

همچنین میراث فرهنگی و گردشگری اسلام آبادغرب در سال های گذشته با ساخت و نصب تعدای آلاچیق مکان مناسبی را برای گردشگران تهیه نموده اند.

استان کرمانشاه با هزاران جاذبه بکر طبیعی و آثار منحصر به فرد تاریخی، بعد از سه سال رکود گردشگری ناشی از همه گیری کرونا، ایام نوروز نیز خود را آماده استقبال از مسافران نوروزی اقصی نقاط کشور کرده است.

نوروز امسال بیش از ۲ میلیون و ۶۷۵ هزار نفر از جاذبه‌های استان کرمانشاه دیدن کردند.