در یک صبح سرد زمستانی، ساختمان پلاسکو، یکی از نمادهای تجاری تهران، در آتش سوخت و فرو ریخت، این حادثه که صبح روز پنجشنبه سی‌ام دی ۱۳۹۵ رخ داد، به سرعت به یکی از بزرگ‌ترین حوادث شهری کشور تبدیل شد، آتش‌سوزی از طبقه هشتم آغاز شد و به سرعت به طبقات بالاتر سرایت کرد و ساعت ۱۱:۳۳ ساختمان کامل فروریخت.
به گزارش پایگاه خبری دانا در ساعات اولیه صبح پنجشنبه، سی‌ام دی ۱۳۹۵، تهران شاهد یکی از تلخ‌ترین حوادث تاریخ معاصر خود بود؛ ساختمان پلاسکو، نماد تجاری پایتخت و اولین آسمان‌خراش ایران، پس از ساعت‌ها آتش‌سوزی گسترده، در میان دود و شعله‌های آتش فرو ریخت و این حادثه نه تنها جان ده‌ها آتش‌نشان شجاع را گرفت، بلکه سوالات جدی درباره ایمنی ساختمان‌های قدیمی و مدیریت بحران در ایران را به میان کشید.
برج پلاسکو که در دهه ۱۹۶۰ میلادی ساخته شد، به عنوان یکی از نخستین آسمان‌خراش‌های تهران و نمادی از مدرنیته و توسعه اقتصادی ایران شناخته می‌شد و محل استقرار بیش از ۵۶۰ واحد تجاری بود که شامل فروشگاه‌های پوشاک، دفاتر کار و کارگاه‌های تولیدی می‌شد، اما سی‌ام دی ۱۳۹۵، آتش‌سوزی در یکی از طبقات پایین ساختمان پلاسکو آغاز شد.
این ساختمان ۱۷ طبقه که در سال ۱۳۴۱ ساخته شده بود، به دلیل قدمت و فرسودگی، به سرعت به یک بمب ساعتی تبدیل شد، آتش به سرعت به طبقات بالاتر سرایت کرد و مواد قابل اشتعال موجود در ساختمان از جمله پارچه و پوشاک، به گسترش آن کمک کرد.
فرو ریزش ساختمان پلاسکو، یک فاجعه بزرگ بود که ممکن بود با رعایت استانداردهای ایمنی و انجام اقدامات پیشگیرانه، از وقوع آن جلوگیری کرد و این حادثه نشان داد که ایمنی ساختمان‌ها موضوعی حیاتی است که باید در اولویت برنامه‌ریزی‌ها قرار گیرد، نمی‌توان زمان را به عقب بازگرداند، اما می‌توان از تکرار چنین حوادثی جلوگیری کرد.
قربانیان یک فاجعه
در حادثه پلاسکو حداقل ۲۰ آتش‌نشان جان خود را از دست دادند و ده‌ها نفر دیگر زخمی شدند، بسیاری از کسبه و شهروندانی که در اطراف ساختمان حضور داشتند نیز دچار آسیب شدند، آمار دقیق تلفات پس از اتمام عملیات آواربرداری اعلام و این حادثه به عنوان یکی از مرگبارترین حوادث مرتبط با آتش‌سوزی در تاریخ ایران ثبت شد.
پلاسکو فروریخت
یکی از آتش‌نشانانی که در محل حادثه حاضر بود، درباره حادثه پلاسکو گفت: «ما هرگز چنین آتش‌سوزی سریع و ویران‌گری را ندیده بودیم» و دیگر آتش‌نشانان حاضر در صحنه نیز ساختمان را به کبریتی تشبیه کردند که روشن شده بود و آنها حتی فرصت نداشتند، به تمام طبقات برسند.
پس از چند ساعت تلاش بی‌وقفه آتش‌نشانان، ساختمان به طور کامل فرو ریخت، صدای مهیب فرو ریزش ساختمان در سراسر تهران پیچید و آوار عظیمی روی خیابان‌ها و ساختمان‌های مجاور ریخت.
آتش‌سوزی پلاسکو و تلفات آن قابل پیش‌بینی و پیشگیری بود؟
بررسی‌های اولیه نشان داد که ساختمان پلاسکو از نظر ایمنی دارای مشکلات عدیده‌ای بود، کارشناسان معتقدند که این حادثه می‌توانست با رعایت استانداردهای ایمنی و انجام اقدامات پیشگیرانه، جلوگیری شود.
ساختمان پلاسکو در سال ۱۳۴۱ ساخته شده بود و از نظر ساختاری و تاسیساتی قدیمی و فرسوده شده بود و به گفته یک مهندس سازه، این ساختمان بیش از ۵۰ سال عمر داشت و هیچ‌گاه به طور کامل بازسازی نشده بود، سازه‌های فلزی ساختمان به شدت فرسوده بودند و هیچ مقاومتی در برابر آتش نداشتند.
با وجود اینکه ساختمان پلاسکو چندین بار بازسازی شده بود، اما استانداردهای ایمنی به طور کامل در آن رعایت نشده بود و به گفته یکی از کارشناسان ایمنی، بازسازی‌ها بیشتر جنبه زیبایی داشتند تا ایمنی، سیستم‌های اعلام و اطفای حریق به درستی کار نمی‌کردند و هیچ‌گونه مقاومتی در برابر آتش وجود نداشت.
در طبقات پایین ساختمان پلاسکو، مقدار زیادی مواد قابل اشتعال مانند پارچه و پوشاک نگهداری می‌شد که این امر موجب گسترش سریع آتش شد و حاضران در صحنه این ساختمان را به یک انبار مواد قابل اشتعال بود تشبیه کردند.
سیستم اعلام حریق و اطفا حریق ساختمان پلاسکو به درستی کار نمی‌کرد که این امر موجب شد تا آتش‌نشانان دیرتر از زمان لازم از وقوع آتش مطلع شوند و شاید اگر سیستم‌های ایمنی به درستی کار می‌کردند، می‌شد از این فاجعه جلوگیری کرد.
پلاسکو؛ زنگ خطری جدی برای پیشگیری از فاجعه
پس از وقوع حادثه، مسئولان شهری و کشوری ضمن ابراز تأسف از این اتفاق، به بررسی علل وقوع حادثه و ارائه توضیحات پرداختند، برخی از مسئولان، قدمت ساختمان و رعایت نشدن استانداردهای ایمنی در بازسازی‌های اخیر را از جمله دلایل اصلی این حادثه برشمردند.
برخی مسئولان این حادثه را زنگ خطر جدی برای دانستند و توجه به موضوع ایمنی ساختمان‌ها برای پیشگیری از تکرار چنین حوادثی را متذکر شدند.
همچنین انتقاداتی مبنی بر نداشتن آمادگی کافی نیروهای آتش‌نشانی و ناکافی بودن تجهیزات برای مقابله با چنین حوادثی مطرح شد و نیاز آتش‌نشانی به تجهیزات پیشرفته‌تری مورد توجه قرار گرفت.
آتش‌سوزی پلاسکو زمینه‌ساز بازنگری قوانین و مقررات ایمنی ساختمان‌ها شد
حادثه ساختمان پلاسکو، زنگ خطری برای مسئولان بود تا به موضوع ایمنی ساختمان‌ها توجه بیشتری کنند و پس از این حادثه، قوانین و مقررات ایمنی ساختمان‌ها بازنگری شد و بر ضرورت نظارت بر ساختمان‌های قدیمی و فرسوده تأکید بیشتری شد.
