پردیس خواهران دانشگاه امام صادق(ع)، از موفق ترین نمونه‌های حضور زن مسلمان در عرصه‌های علمی و آموزشی کشور است

به گزارش خبرنگار گروه آموزش خبرگزاری دانا(داناخبر)، در زمانی که بحث و بررسی پیرامون کارکرد نظام آموزش عالی کشور به ویژه دانشگاه های تک جنسیتی یکی از محوری‌ترین مباحث علمی و آموزشی را به خود اختصاص داده است. آشنایی با عملکرد و چگونگی نخستین تجربه موفق راه اندازی چنین دانشگاهی در کشور بسیار خواندنی است.

پردیس خواهران دانشگاه امام صادق را می توان یکی از معتبرترین و موفق ترین کانون های آموزش عالی در کشور خواند. نخست دستیابی به الگویی موفق از ارایه یک مرکز آموزش عالی تک جنسیتی با تکیه بر معیارهای علمی و دینی و دیگری ارایه مدلی کارآمد از ترکیب علوم روز جهانی و علوم حوزوی.

در حقیقت دستیابی به این مهم در گرو وجود یک ایده و اندیشه راهبردی در عرصه پیشبرد علوم اسلامی در سطح داخل و خارج بوده است.

تحقق و پی ریزی این تئوری بزرگ آموزشی با ویژگی های یادشده، بیش از هرچیز مرهون ایده پردازی و برنامه ریزی های علمی و اندیشمندانه حضرت آیت الله مهدوی کنی در بخش برادران و همسر گرامی ایشان در بخش خواهران بوده است.

در این میان، زمانی که در مقام شناخت از چگونگی تاسیس و شکل گیری پردیس خواهران امام صادق(علیه السلام) و فرآیند علمی و آموزشی این دانشگاه و همچنین اهداف آتی آن برآییم، سرکار خانم مهدیه مهدوی کنی، که دختر این خانواده بزرگ و اهل علم و دانش است بیش از هرچیز از دغدغه های اساسی مادر گرامی خویش در جهت تحقق بخشیدن به یک آرمان مقدس آموزشی و دینی می گویند.

دغدغه هایی که در عمل توانست زمینه های توفیق علمی و آموزشی نخستین دانشگاه تک جنسیتی در کشور را فراهم سازد.

پیش از هرچیز جامعه علمی کشور علاقه مند به آشنایی با نحوه تاسیس و فلسفه اصلی در شکل گیری پردیس خواهران دانشگاه امام صادق (علیه السلام) است.

واحد برادران دانشگاه امام صادق(علیه السلام)، در سال 61 به همت بزرگانی افتتاح شد که حضرت آیت الله مهدوی کنی در راس آن ها قرار داشت. خود مقام معظم رهبری نیز در کنار آیت الله مشکینی و آیت الله امینی از هیات امنای دانشگاه بودند. هدف از تشکیل این دانشگاه از روز اول پیوند حوزه و دانشگاه بود. بعد از هشت سال تجربه در واحد برادران و رونق حضور زنان در اجتماع، پردیس خواهران نیز در چارچوب قوانین اسلامی و ارزش هایی که مورد عنایت دانشگاه بود تشکیل شد.

در این میان، دید وسیع علمی و آموزشی آیت الله مهدوی کنی، نسبت به فعالیت اجتماعی زنان بزرگ ترین عامل تشکیل این واحد بود. به یاد دارم پیش از تاسیس دانشگاه، ما در خانه نیز شاهد آن بودیم که مادرمان در کنار مشغله های بسیار زیاد خانوادگی تحصیلات حوزوی خود را ادامه می دادند. در کنار آن نیز در کلاس مرحوم روزبه در مدرسه علوی حضور می یافتند. بنابراین تشکیل یک دانشگاه ویژه بانوان ضروری می نمود. یک چنین دانشگاهی در دنیا صبغه چندانی نداشت. البته شاید همان زمان دانشگاه‏های دیگری بود که در ظاهر ویژه خواهران تأسیس شده بود اما در عمل آن طور که تمام نیروی انسانی آن را زنان تشکیل نمی‏داد. و برخی از استادان و روسای گروه ها مرد بودند. اما در پردیس خواهران دانشگاه امام صادق(ع) از همان دوران تاسیس(1369) اصرار بر آن بود که تمام کادر آموزشی را زنان تشکیل بدهند. خود حاجیه خانم، معتقد بودند علی رغم کاستی هایی که به ظاهر وجود داشت، می توانیم استادان گمنامی را به خدمت بگیریم که در گوشه و کنار کشور هستند و جامعه علمی هنوز آن ها را نمی شناسد. می گفتند با کمی گذشت و اغماض می توان آن ها را جذب کرد و اجازه داد که پیشرفت کرده و دانشجویان خوبی تربیت کنند. خدا را شکر، این اعتماد جواب داد. وقتی دانشگاه تاسیس شد توانستیم بانوان متخصص و اندیشمند گمنام در رشته‏های مختلف که تعهد مذهبی و کاری داشتند را جذب کنیم. پردیس خواهران در سال های ابتدایی از نظر استاد در مضیقه بود اما من یاد ندارم هیچ گاه استاد مرد در دانشگاه تدریس کرده باشد. به همین دلیل جذب هیات علمی محدود صورت گرفت. در این میان، سرکار حاجیه خانم مستقیما در امر جذب دانشجو حضور داشتند. آزمون ما در سال های اولیه مستقل از سازمان سنجش بود. ساختمان دانشگاه بسیار محدودتر از حالا بود به طوری که دفتر ریاست، معاونت و اتاق اساتید بسیار نزدیک محل تشکیل کلاس ها قرار داشت. از طرفی دیگر ویژگی های معنوی پردیس خواهران باعث شد که محیط صمیمانه ای میان دانشجو و استاد به وجود آورد. من خودم جزو اولین دانشجویان دانشگاه بودم و خاطرات خوبی دارم. فارغ التحصیلان دوره های نخست دانشگاه، پس از درس خوشبختانه با بنیه علمی که به دست آورده بودند توانستند در دانشگاه های خوب برای دوره ارشد پذیرش بگیرند و یا مشغول خدمت به کشور شوند.

تاسیس نخستین دانشگاه ویژه خواهران در کشور، بیش از هرچیز مرهون ایده و زحمات اساسی همسر گرامی حضرت آیت الله مهدوی کنی است

درباره این جداسازی که مدلی نو از محیط های آموزش عالی در سطح جهان را موجب شده است بیشتر توضیح دهید.

درباره امتیاز جداسازی، از ما زیاد سوال می شود. می گفتند چه اصراری است در رشته هایی نظیر حقوق، فلسفه و علوم تربیتی، که استادان زن با مردان قابل رقابت نیستند، حتما هیات علمی زن داشته باشیم. به خصوص که در حوزه های علمیه هم در همان زمان شاهد بودیم که استادان مرد به بانوان درس می دادند.

اما حاجیه خانم، مادرم می گفتند دوست دارند محیط امنی را داشته باشیم که دختران با خیال راحت در آن درس بخوانند. با توجه به تجربه ای که در محیط های آموزشی زنان داشتند و از حضور آقایان ناراحت بودند، گفتند که می توانیم به مرور به سوی وضعیت ایده آل حرکت کنیم.

امینت بانوان به خصوص برای خانواده هایی که به این موضوع حساس بودند از این طریق تامین شد. با وجود این که تبلیغات نداشتیم و تا سال 75 هم امکان برگزاری آزمون سراسری فراهم نشده بود، از شهرهای دور و نزدیک دانشجو پذیرفتیم. تنها وسیله تبلیغاتی ما پلاکاردها و بروشور هایی بود که به شهرهای دیگر می فرستادیم.

بعد از مدتی، رشد علمی بانوان در دانشگاه قابل مشاهده شد. استادان گمنامی که بدلیل محذورات دینی و اخلاقی نمی‏توانستند در دانشگاه های دیگر در رقابت با مردان توانایی خود را نشان بدهند، امکان رشد علمی را در دانشگاه امام صادق(ع) یافتند.

موضوع دیگر خودباوری زنان بود. حاج خانم اصرار داشتند که این دیدگاه در زنان تقویت شود که می توانند خود را اداره کنند. از فرمایشات حضرت امام خمینی(ره) نیز همین نکته قابل بازیابی است که مخالف حضور زنان در اجتماع نیستیم ولی از آن جهت که آن ها مسایل زنان را بهتر درک می کنند بهتر است در جهت رفع مشکلات خودشان به میدان بیایند. این اتفاق در دانشگاه ما افتاد. خانم ها باور کردند که می توانند رییس دانشگاه و مدیر گروه باشند و در عین حال مسوولیت زندگی را به عهده بگیرند. آن ها می دیدند که رییس دانشگاه بانویی است که وقتی از محل کار خود می رود مسوولیت زندگی خانوادگی را نیز به عهده دارد. همسر وی یک کار دشوار مملکتی و مبارزاتی داشت. در عین حال پدرم در آن سال ها کسالت ویژه خود را داشت اما مادر، در تمام برنامه های ریز و درشت دانشگاه شرکت می کرد و تاکنون نیز در تک تک برنامه ها و جلسات شخصا حضور می یابند.

احساسات و عواطف زنان در این محیط به خوبی مورد توجه قرار می گیرد. زنان در حضور استادان مرد نمی توانند درباره مشکلات خود نظیر بارداری و شب بیدار ماندن به خاطر مراقبت از بچه حرف بزنند. اما اینجا دانشجویان به راحتی مراحل زندگی عاطفی خود را طی کرده و احساساتشان را بیان می کنند. مدتی قبل یکی از دانشجویان می گفت ما در پردیس خواهران دانشگاه امام صادق(علیه السلام) همه چیزمان شرعی است حتی خندیدن و دویدنمان. دانشجویان به راحتی می توانند درباره ریزترین مسایل و مشکلات علمی و خانوادگی خود را بدون دغدغه برای استادان مطرح کنند.

خدارا شکر این روند موفق، هرسال بیشتر از سال قبل گسترده می شود. همکاران ما دردانشگاه های دیگر اعتراف می کنند بار علمی دانشجویانی که برای ادامه تحصیل در مقطع ارشد و دکترا به این دانشگاه ها می روند بسیار بیشتر از دانشجویان دیگر است. دانشجویان هم گاهی می آیند و می گویند که در این دانشگاه ها در دوره‏ کارشناسی ارشد که در دیگر دانشگاه‏ها پذیرفته شده‏اند، درسها برایشان تکرای است. استادان آن ها را برای حضور در مراکز اجرایی دعوت به کار می کنند. خبر موفقیت های آن ها ما را هر روز بیشتر تشویق به اضافه کردن رشته های تازه می کند.

جامعه ما نیاز به تربیت مدیران لایق زن دارد

لطفا کمی از رشته های موجود دانشگاه بفرمایید.

از لحاظ آموزشی نیز، دانشگاه ابتدا با سه رشته فقه و حقوق اسلامی، فلسفه و کلام اسلامی و زبان عربی شروع به کار کرد. این رشته ها، رشته هایی بود که می توانست میان حوزه و دانشگاه پیوند ایجاد کند؛ هم از لحاظ محتوای، هم از لحاظ اثر گذاری و هم از لحاظ استادان حاضر. از سال 75 در رشته حقوق هم دانشجو جذب کردیم.می دانید که استادان رشته حقوق، از رشته الهیات متفاوت هستند.

همه استادان ما چادری نیستند. داریم استادانی را که با حجاب مانتو هستند اما به دلیل این که به لحاظ علمی و فکری همسو با اهداف ما هستند برای همکاری جذب شده اند.

سال 83، مدیریت آموزشی و معارف اسلامی آغاز شد و در سال 85 نیز، رشته علوم تربیتی و معارف اسلامی در مقطع کارشناسی و حقوق خانواده در کارشناسی ارشد، از زیر مجموعه های رشته حقوق اضافه شد. امسال نیز بلطف الهی در مقطع دکتری مدیریت آموزشی پذیرش خواهیم داشت.

چرا در رشته هایی به جز علوم انسانی دانشجو جذب نمی کنید.

بله خیلی از دانشجویان تقاضا می کنند که در رشته هایی نظیر ریاضیات و پزشکی تحصیل کنند. هرکسی بر اساس اهداف و امکاناتش کاری را انجام می دهد. یکی از مهم ترین اهداف ما، پرورش انسان هایی است که اول انسان باشند و بعد کارآمد. مسلما انسان برای موفقیت باید اول شناخت خوبی از خودش داشته باشد. علوم انسانی هم از جایگاه انسان در هستی و روابطش در چهار حیطه سخن می گوید. چون دانشگاه خاص خواهران تاسیس شده بود، فقدان چنین نیروهایی را حتی در الهیات حس می کرد. کسانی که هم به علم روز مسلط باشند و هم به مسایل دینی و اسلامی.

در رایزنی هایی که با آموزش و پرورش و قوه قضاییه داشتیم به این نتیجه رسیدیم که این دو نهاد نیاز ویژه ای به تحصیل کردگان زن در رشته حقوق و علوم تربیتی دارند. البته مقصود تنها شغل هایی مانند قضاوت و وکالت و تدریس نیست بلکه دانشجویانی که بتوانند بیاندیشند و برای چنین مراکزی مشاوران خوبی باشند. مثلا بتوانند نواقص قانونی و کاستی های نظام آموزش و پرورش را شناسایی کنند و مشکلات حقوقی خانواده‏ها و زندانیان و بزهکاران را رسیدگی کنند.

مادر تاکید داشتند که ما مدیران قابل زن به خصوص در مراکز علمی و آموزشی در کشور کم داریم. این اتفاق رخ داد و دانشجویان مدیریت آموزشی ما، حتی قبل از فارغ التحصیلی جذب مراکز آموزشی شدند.وزارت آموزش عالی,آموزش وپرورش ,شهرداری ,وزارت ارشاد و... نمونه ای از این مراکز بودند.

در حوزه حقوق خانواده نیز به این نتیجه رسیدیم که کاستی های قانونی در این زمینه داریم که اتفاقا اسلام برای آن راهکارهایی دارد. بنابراین تصمیم گرفتیم حقوق را با فقه اسلامی تلفیق کنیم. در این زمینه منابع و درسنامه ویژه ای نبود و لذا ابتدا مشکلات زیادی وجود داشت. ولی حالا به دلیل لزوم ارایه موارد درسی به دانشجویان، استادان خود اقدام به انتشار کتاب در این زمینه می کنند. این کتاب ها بعضا به عنوان منبع آزمون دکترا معرفی می شود.

در حال حاضر، یکی از ایراداتی که می گیرند این است که چرا دانشگاه خواهران محیطی بسته دارد و تردد در آن مثل دیگر دانشگاه ها آزاد نیست. باید بگویم بالاخره نظم یکی از مسایلی است که در اسلام نیز به آن توجه ویژه شده است. دانشجویان ما اگر کارت می زنند می آموزند که تعهد دارند و باید به وقت حاضر شوند. دانشگاه در قبال تربیت آن ها وظیفه هایی را پذیرفته است. این طور نیست که یک دختر را از شهرستان بیاوریم این جا و فقط به او درس بدهیم و نسبت به آن چه بیرون دانشگاه اتفاق می افتد بی توجه باشیم. همه جای دنیا این طور است. یکی از آقایانی که برای ادامه تحصیل به آکسفورد رفته بود، می گفت که روزی برای قدم زدن بیرون رفته بوده است, با یکی از استادانش مواجه می شود و استاد به او می گوید تو چرا اینجایی؟ تو باید حتی قدم زدن و نفس کشیدنت آکسفوردی باشد.

درباره ورود افراد از بیرون هم گمان می کنم کمی تبلیغات منفی علیه ما صورت گرفته است. اگر این اتفاق با قرار قبلی بیفتد هیچ مانعی ندارد. دانشجو باید در محیط این دانشگاه راحت باشد. آن ها در راهروها و کلاسها و کتابخانه و رستوران بدون چادر راه می روند و ما برای همایش ها هم روزهای مشخصی داریم. همایش های علمی ما اتفاقا خیلی باشکوه برگزار می شود و استادان زیادی در آن حاضر می شوند. همه این همایش ها هدایت شده هستند و این طور نیست که بدون هدف توسط دانشجویان راه اندازی شود. استادان مثل یک مادر در کنار دانشجویان هستند و دانشجویان هم به این باور رسیده اند که این بهترین روش برای پیشبرد اهداف علمی آن هاست.

ارایه مدلی موفق و کارآمد از حضور زن در جامعه علمی و آموزشی کشور یکی از محوری ترین اهداف مسؤولان دانشگاه در تاسیس پردیس خواهران به حساب می آید

دانشگاه، یک پدیده وارداتی در کشور ماست که اصول و استیل آن در غرب تولید شده است. از سوی دیگر این روزها بحث تک جنسیتی شدن دانشگاه در کشور ما داغ است. با توجه به این که یک تجربه موفق در این زمینه دارید، می توانید توضیح دهید که کاستی های موجود در راه این تغییر بنیادین چگونه در سطح کلان قابل حل است؟

یکی از ویژگی های شایسته ریاست دانشگاه، حضرت آیت الله مهدوی کنی این بود که دید بازی به این موضوع داشتند. در این سال ها هر روز رشته های تازه ای در دو دانشگاه پسرانه و دخترانه تشکیل شده است و این نشان می دهد که مسیر رو به پیشرفتی طی شده است. یکی از راهکارهای ما استفاده از متخصصانی بود که عنادی با اسلام نداشتند اما گاهی برخی ظواهر را رعایت نمی کردند و استفاده از محضر علمی ایشان تنها با منش اخلاقی و سعه صدر ریاست محترم دانشگاه و حاجیه خانم در پردیس خواهران ممکن بود.

اتفاقا مادر اکیدا توصیه می کنند که این بزرگواران در مشاوره ها و اتاق های فکر دانشگاه بنابر تخصصشان حضور داشته باشند. در بحث مدیریت آموزشی چون صبغه‏ اسلامی کم رنگ بود مشکلات زیادی ممکن بود به وجود بیاید اما از بانوانی استفاده کردیم که در رده های بالای وزارت علوم حضور داشتند و به فضاهای آکادمیک دنیا آشنا بودند.

حتی اگر به فضا سازی دانشگاه برادران دقت کنید می بینید اصرار بر این بوده که همان فضای آکادمیک پیشین حفظ شود زیرا این دانشگاه قبل از انقلاب اسلامی، واحد یکی از دانشگاه های امریکا بوده است. پدر می گفتند که بگذارید در همین فضا کار کنیم تا یک پیوند میان فضای آموزشی آن ها و ما برقرار شود.

ما هم چه در مورد زبان عربی و چه زبان انگلیسی از استادانی استفاده می کردیم که بومی بودند و در زمینه تدریس زبان انگلیسی به فارسی زبانان دکترا داشتند. به آن ها اجازه داده شد که در این زمینه کتاب منتشر کنند و به دیگر استادان آموزش بدهند. در مقابل، مسایل اسلامی را از طریق استادان مجرب حوزوی و آشنا به علوم اسلامی مجدانه , پویا و عمیق دنبال کردیم.

ولی دور هم جمع کردن این نیروی انسانی در سطح کلان کشور کار ساده ای نیست. به خصوص که شما از قبل الگوی خاص و جامعی ارایه نداده اید.

بله قبول دارم پیدا کردن آدم های همراه ساده نیست. ما همین الان در کنار نیرو های مجرب آکادمیک و رسمی سعی بر جذب تربیت یافتگان و دانش آموختگان خودمان در سمت تدریس و مدیریت دوایر مختلف دانشگاه کردیم. دانش آموختگانی که بعد از اخذ مدرک دکتری و تجربه تدریس به جمع استادان پیوسته‏اند در ابتدا این عزیزان در کنار استاد بعنوان کمک استاد سپس به تنهایی کلاس را اداره می‏کنند. بی شک چنین نیروهایی ما را در نیل به هدفمان مساعدت واقعی می کنند. در کنار آن هم مدرسه‏ تاسیس شد تا اهداف ما را در سطح آموزش و پرورش دنبال کند. باید موفقیت های ما بیشتر دیده می شد تا الگو قرار گیرد. کمی دستمان از مسایل تبلیغاتی خالی بود. البته ما ترجیح می‏دادیم جای تبلیغات عملمان را ارایه دهیم و قضاوت را به عهده صاحبان علم بگذاریم.

خودمان هم بی تقصیر نبودیم. ترجیح دادیم بودجه را صرف گسترش رشته ها و افزایش بار علمی کنیم. خود تفکیک جنسیتی که امروز در دانشگاه ها مطرح شده است به این خاطر است که نمونه موفق ما را دیده اند و حالا دیگر از مطرح کردن آن نمی ترسند. به عنوان مثال اخیرا یکی از دانشگاهها آماری اعلام کرد که بسیار جای مسرت و تقدیر داشت : تنها با یک سال تفکیک جنسیتی، به میزان شصت درصد از مشروطی های خود را کم کرده است. همین نشان دادن آمارها، کم کم می تواند برخی از ترس ها را از میان ببرد.

به دلیل کمبود نیروی انسانی باید مسیر تک جنسیتی شدن دانشگاه ها را به مرور طی کنیم

در حال حاضر چون نیروی انسانی کافی نداریم، باید آرام آرام در مسیر تک جنسیتی شدن پیش برویم وگرنه به مشکل برمی خوریم. باید در کنار تک جنسیتی شدن دانشگاه، نیروهای خود را آموزش دهیم که به این موضوع باور پیدا کنند و خدای نکرده تبدیل به ضد تبلیغ در دانشگاه نشود. در اینجا نیز دائما ما برای استادان و کارمندان دانش افزایی داریم و به همه کارمندان و استادان آموزش های به روز را ارایه می دهیم.

پذیرش دکتری فارغ التحصیلان دانشگاه ما حدود 43 تا 48 درصد است که این رقم خوبی است و به خصوص در شهرستان ها، دانشجویان ما حتی در مقطع فوق لیسانس توانسته اند جذب هیات علمی شوند.

ارتباط شما با کشورهای دیگر، به خصوص دانشگاه های کشورهای اسلامی چطور است.

ما تنها چند سال است که در مقطع ارشد دانشجو می گیریم. به همین دلیل این مسایل عموما هنوز از طریق واحد برادران پیگیری می شود. استادان ما از این طریق به طور مدام در همایش های بین المللی شرکت می کنند. از کشورهایی نظیر ترکیه، ازبکستان، سوریه، لبنان و امریکا دانشجویانی را داشته ایم. اما به دلیل این که سطح علمی کار ما بالاست، ادامه تحصیل برای برخی از آن ها هم سخت بود. اساتید نیز سفرهای تبلیغی زیادی را برای ترویج باورها به کشورهای همسایه و اروپایی، آسیای میانه و... داشته اند. و ملاقاتهای زیادی از کشورهای دیگر برای الگو نشان دادن زنان متعهد و متخصص به این دانشگاه می‏شود.

برنامه آینده تان برای گسترش تحصیلات تکمیلی چیست؟

امسال در مقطع دکترای مدیریت آموزشی دانشجو می پذیریم. در نظر داریم در آینده نزدیک در رشته حقوق خانواده نیز دکتری خواهیم داشت. چیزی که در گسترش رشته ها مد نظر ریاست دانشگاه است، پاسخگویی به نیاز جامعه است. این طور نیست که اصرار داشته باشیم مثلا در بعضی رشته‏ها، حتما دکتری بگیریم. ولی در برخی از رشته هایی که شاید حتی ارشد آن را نداشته باشیم ممکن است دکترا بگیریم.

درباره امکانات وتجهیزات رفاهی و آموزشی دانشگاه هم کمی توضیح دهید.

تدریس زبان انگلیسی و عربی از اولویت های ما است. برای تقویت آن چند لابراتوار داریم. تربیت بدنی داشتیم که فعلا در حال بازسازی است تا امکانات آن افزایش پیدا کند و مجهز به استخر و سایر مکان های ورزشی شود. معماری خوابگاه معماری بدون اشرافی است تا خواهران در آن راحت رفت و آمد کنند. آن ها مکان ورزشی، سالن مطالعه و اتاق دیدار با خانواده خود را دارند. خانواده هایی که از شهر های دور می آیند می توانند با کمال آرامش فرزندانشان را به اقامتگاه سپرده و هر وقت لازم بدانند می‏توانند با فرزندانشان باشند.

امکانات طب سنتی و طب روز برای دانشجویان فراهم است. صندوق رفاه دارند و هرسال برنامه مفرح ازدواج دانشجویی برای آن ها برگزار می شود. سایت و کتابخانه کاملا به روز و مجهزی در اختیار دانشجویان است و کلا هر آنچه در دانشگاههای دیگر لازم است در این پردیس هم در اختیار دانشجویان قرار می‏گیرد

روزهایی وجود دارد در سال که دانشجویان در آن تنها به زبان عربی و یا انگلیسی صحبت می کنند. یوم العربیه و Enlglish day نام این روزهاست.

از سوی دیگر جزو معدود دانشگاه هایی هستیم که در مقطع کارشناسی فارغ التحصیلان را ملزم به ارایه پایان نامه می‏کنیم. دانشجویان ما، وقتی برای ادامه تحصیل به دانشگاه های دیگر می روند، همین پایان نامه ها را به استادان خود نشان می دهند. استادان دانشگاه تازه هم از آن ها می خواهند، در مقطع ارشد نیز، در راستای پاین نامه های کارشناسی شان، کار علمی و آموزشی خود را ادامه دهند.

فارغ التحصیلانی که ادامه تحصیل نمی دهند نیز، در سمت خانه داری، مادرانی نمونه هستند و یا به عنوان پژوهشگر، با نهاد های مختلف همکاری می کنند.

از موفقیت های شغلی دانش آموختگان می توان به مدیریت بخش خواهران و مسوولیتهای سیاسی ایشان در نظام جمهوری اسلامی از فارغ التحصیلان پردیس خواهران اشاره کرد. علاوه بر آن می توان به عضویت آن ها در هیأت علمی بعضی دانشگاهها اشاره کرد. سردبیری چند نشریه و مدیریت چند مدرسه به عهده فارغ التحصیلان ما است. همچنین زباندانان زیادی در سازمان حج و زیارت داریم که به عنوان سرگروه زباندانان فعالیت می کنند.

گزینش دانشجو باید در داخل دانشگاه صورت گیرد

به عنوان کسی که سال ها در سیستم آموزشی کشور کار اجرایی انجام داده اید، حتما با کاستی های زیادی مواجه شدید. کدام قسمت بیشتر برای شما جای بررسی و نقد دارد؟

در حال حاضر متاسفانه، نه در مدرسه و نه در دانشگاه بچه ها را به این سمت سوق نمی دهند که به دنبال استعدادهای خود باشند. وقتی که سیستم گزینش در دوره کارشناسی از دانشگاه ها حذف شد، به این جا رسیدیم که دانشجو در هر رشته ای که قبول می شود، حتی اگر اولویت هفتادم وی باشد، ادامه تحصیل می دهد تا مدرکی بگیرد. سیستم مدرک گرایی این گونه تقویت می شود و هدف دانشجویان از ادامه تحصیل معلوم نیست. خود سیستم این مساله را هر سال تشدید می کند.

یعنی شما موافق سیستم گزینش داخلی دانشگاه هستید؟

بله. دقیقا. اگر می گویند به خاطر اصرار بچه ها به ادامه تحصیل نمی شود روی مسایل تعهدی و عقیدتی انگشت گذاشت، لااقل برای رشته ای که قرار است فرد در آن ادامه تحصیل دهد باید در دانشگاه سیستم گزینش برقرار باشد. حالا یا گزینش حضوری باشد و یا این که سابقه علمی دانشجو بررسی شود.

متاسفانه در مقطع ارشد هم اوضاع به همین روال است. سابقه علمی را نگاه می کنند اما دیگر این را بررسی نمی کنند که او در این سابقه علمی توانسته پاسخی به نیازهای جامعه بدهد یا نه.

از سوی دیگر، دانشگاه ها برنامه اساسی ندارند. هر دانشگاه یک اساسنامه دارد که مسایل کلی و تکراری در آن گفته شده است. خوب است که هر دانشگاهی واقعا یک هدف ویژه را دنبال کند. دلیل ندارد همه دانشگاه‏ها امام صادق(علیه‏السلام) باشند. دانشگاه امام صادق با امکانات خود، به سراغ علوم انسانی برود، دانشگاه های دیگر هم در رشته های مختص خودشان فعالیت می کنند. امروز یک تزاحم عجیب در رشته های دانشگاهی و در دانشگاه‏ها هست که باعث شده حتی کسانی که استعدادی برای دانشگاه رفتن ندارند نیز به هر شکلی وارد دانشگاه شوند. نمی دانم این فارغ التحصیلان با مدارک مشابه را باید کجا جا بدهیم.

شنیدم که اخیرا بعضی دانشگاههای جدید هم به جمع دانشگاه های کشور اضافه شده است. یک روز می گفتیم ما اصلا نیاز به معلم نداریم، چه شده است که حالا دانشگاه های تازه ای تاسیس شده است. فارغ التحصیلان این دانشگاه قرار است کجا مشغول کار شوند؟

البته از این نکته غافل نباشیم که بومی سازی وزارت علوم در سال های اخیر کار بسیار شایسته ای بوده است که جای تقدیر دارد. والدین با خیال راحت بچه های خود را به دانشگاه می فرستند و دانشجو هم آرامش دارد.

خوب، حالا که صحبت بومی سازی شد، بفرمایید چند درصد دانشجویان شما شهرستانی هستند؟

تقریبا همیشه نصف به نصف بوده است.

فرمودید که زیاد تبلیغات نکرده اید. آماری از نحوه آشنایی آن ها با دانشگاه شما در دسترس است؟

مهم ترین معرف های ما والدین هستند که دانش آموزان را برای حضور در این دانشگاه تشویق می کنند. در درجه دوم مشاوران مدرسه و پس از آن اعضای خانواده افراد که پیش از این دانشجوی دانشگاه امام صادق(ع) بوده اند.

البته برنامه هایی نیز برای معرفی دانشگاه داریم که گردهمایی مدیران مدارس تهران یکی از آن هاست. فارغ التحصیلان دانشگاه هم در صورت علاقه به مدارس می روند و برای بچه ها صحبت می کنند. اردوهایی هم وجود دارد که پیش از کنکور دانش آموزان را با فضای دانشگاه آشنا می کند. بعد از قبولی در کنکور هم دانش آموزان با خانواده های خود می توانند در دانشگاه حاضر شده و با امکانات آموزشی آشنا شده و تصمیم نهایی را بگیرند.

در چه سطحی از مناصب مدیریتی، آموزشی و حتی تربیتی قصد تربیت نیروی انسانی دارید؟ در این موارد به دانشجویان خود تضمین شغلی هم می دهید؟ چون این سوالی است که برای خیلی از مردم مطرح است می پرسم.

درخواست های حاج خانم مادرم که خیلی بالاست. عرایض من برای ایشان هدف های کوچکی است. نگاه ایشان به آینده زنان متعالی تر است. حدود هشتاد درصد مدیریت قسمت های مختلف دانشگاه به دست دانش‌آموختگان خودمان است. ریاست دانشگاه خواهران معتقد است که فارغ التحصیلان ما باید بتوانند مدیریت مراکز علمی و فرهنگی بویژه مراکز بانوان را بپذیرند. علاوه بر این که در ارایه اندیشه ها و تفکرات جدید علمی مشغولند، مناصب اجرایی را نیز در سطح کلان بپذیرند.

اما خوب متاسفانه هنوز دید جامعه به زن زیاد خوب نیست و او را در مرحله دوم اهمیت می بیند.

وقتی پدر و مادرها به اردوی شناخت می آیند به آن ها می گوییم که دانشگاه امام صادق (علیه السلام) به هیچ وجه به شغل فکر نمی کند. چیزی که مد نظر ماست این است که مربی تربیت کنیم. می خواهیم فارغ التحصیلان ما در هر جایی هم مشغول بکار می شوند، افراد زیر دست خود را تربیت کنند. می خواهیم استادانی مبرز داشته باشیم. ما توقعمان این نیست که مثلا دانش آموختگانمان در سطح وکالت و مدیریت مدرسه توقف کنند. خود ریاست دانشگاه مدام آن ها را تشویق به ادامه تحصیل می کند.

ما تعهد اشتغال نداریم اما به دلیل بار علمی دانشجویان، هرگاه که اراده کرده اند در مشاغل مختلف جذب شده اند. مثلا بسیاری از قضات زن که در سمت مشاوره قضایی پذیرفته شده اند، از فارغ التحصیلان ما بوده اند. 

گفت و گو از: الناز اسکندری