تغییرات حرارتی آب ومتساعد شدن زیاد گاز گوگرد از دهانه کوه آتشفشان دماوند، شایعاتی مبنی بر فعالیت مجدد این کوه خفته دهان به دهان برسرزبان ها چرخانده و در بسیاری از موارد باعث نگرانی عده ای به ویژه ساکنان آن نواحی شده است،برای پی بردن به صحت و سقم این شایعات خبرنگار گروه دانش خبرگزاری دانا گفت وگويي با دكتر فريبرز مسعودي، دكتري زمين شناسي و عضو هيات علمي دانشگاه شهيد بهشتي انجام داده است كه در ادامه مي آيد.
طی چند سال اخیر برخی از فعالیت های کوه دماوند مانند افزايش گازها و تغييرات حرارتي آب باعث نگرانی و ایجاد شایعاتی همچون فعالیت مجدد کوه آتشفشان دماوند شده است،این شایعه ها تا چه میزانی صحت دارد؟ آتشفشان دماوند يك آتشفشان نيمه فعال است يعني خاموش نيست وامكان فعاليت مجدد و فوران آن وجود دارد؛گاهي درمناطقي كه آتشفشان وجود دارد،زمين لرزه هايي رخ مي دهد كه شايد بتوان اين زمين لرزه ها را به عنوان نشانه هايي قابل اطمينان براي تجديد حيات آتشفشان هاي آن منطقه دانست يا هنگامي كه ماگما در حال بالا آمدن از يك آتشفشان است،امكان باد كردن يا متورم شدن كوه آتشفشان وجود دارد.اگر ما قبلا ارتفاع دقيق نقاطي از كوه آتشفشان را داشته باشيم مي توانيم بالا آمدن ماگما را پيش بيني كنيم.افزايش خروج گاز يا تغييرات نسبت آنها از دهانه آتشفشان هم به عنوان يك نشانه از فورا ن هاي آتشفشاني شناخته شده است به همين دليل مشاهده هاي پيوسته آتشفشان هاي خاص،اغلب نمايانگر اين است كه نه به طور يقين اما احتمالا فوران هايي در آينده رخ خواهد داد.
در صورت فعاليت مجدد ماگماهای آتشفشان دماوند چه پیامدهایی ممکن است به وجود بیاید؟
پيامدهاي آتشفشان تنها حركت ماگما، خروج گدازه وخاكستر نيست گاهي ممكن است ماگما دراعماق حركت كند و باعث زمين لرزه و عوارض ديگري مانند ريزش كوه،ايجاد سيلي از يخ و گل وبسته شدن مسير رودخانه شود كه موجب خسارت فراواني بر روستاها و شهرستان هاي اطراف تهران مي شود.اخيرا مطالعاتي كه انجام شده،برخي از زمين لرزه هاي ايران را به فعاليت اين كوه نسبت داده اند.
برای پیشگیری از ایجاد پیامدهای مخرب آتشفشان دماوند چه ضرورت هایی لازم است؟
در تمام دنيا براي آتشفشان هاي به اين بزرگي و با اهميتي كه در جوار پايتخت قرار دارند يك سيستم پايش و مانيتورينگ هم وجود دارد بنابراين ضرورت دارد، فعاليت هاي اين آتشفشان مانند حرارت آب گرم، تغييرات امواج لرزها و ظاهر كوه با مكانيسم هاي مختلف و حفر چاهك هايي در اطراف كوه، پايش شود از اینرو سازمان زمين شناسي وا كتشافات معدني كشور براي پايش و مونيتورينگ اين فعاليت ها دست به كار شده ومدام فعاليت هاي اين كوه را بررسي كرده و درجه حرارت آن را مي سنجد.
اگر با دیدی دیگر به فعالیت این کوه نیمه خفته بنگریم،می توانیم فعالیت های این کوه را به فال نیک بگیریم مثلا از انرژی ها و منابع آن به نحو احسن استفاده کنیم.در این زمینه چه اقداماتی انجام شده است؟
اصولا مناطق آتشفشاني به دليل ذخيره يخ و برف و داشتن زمين مناسب و مستعد كشاورزي، مكان مناسبي براي زندگي محسوب مي شوند.همچنین پوشش گياهي خاص و دارويي دامنه هاي دماوند، وجود چشمه هاي آبگرم، پوكه هاي معدني و گدازه هاي بسيار زيبا مي تواند پتانسيل خوبي براي ايجاد چند پارك ملي يا ژئو پارك باشد.در ضمن می توان مانند بسیاری از کشورهای پیشرو از پتانسیل انرژی زمین گرمایی این کوه استفاده کرد.براي استفاده ازانرژي زمين گرمايي ابتدا بايد محدوده هاي داراي آب ها و سنگ هاي گرم را شناسايي كرد و سپس با سيستم هاي حفاري مناسب و حفر چاهك هايي در اطراف كوه هاي آتشفشان،انرژي محصور در چنين مناطقي را كنترل و بهره برداري و به انرژي مفيد و قابل استفاده تبديل كرد.مثلا ما مي توانيم با حفر چاهك حركت امواج مواد مذاب داخل زمين را شناسايي وبا تزريق آب به داخل چاه ها، آب گرم منازل مسكوني آن منطقه را تامين كنيم مانند كشورايسلند كه هم اكنون دراين كار سرآمد است. در ضمن مي توان مانند كشور آمريكا از گازها و بخارهاي متصاعد شده اطراف اين كوه براي توليد الكتريسيته،ايجاد گلخانه و مصارف كشاورزي استفاده كرد.
چرا با وجود بهره برداري از منابع زمين گرمايي دربسياري از كشورهاي صنعتي و در حال توسعه،بهره برداري از منابع زمين گرمايي در ايران با وجود قرار گرفتن روي كمربند آتشفشاني سنوزوئيك و مناطق فعال زمين گرمايي وارد مرحله عملي نشده است و تاكنون جزاستفاده هاي آب درماني و بهداشتي ازچشمه هاي متعدد آب گرم دراين مناطق بهره برداري ديگري از آنها به عمل نيامده است،شما علت اصلی آن را در چه می دانید؟
اولين مطالعات چنين طرحي براي اولين بار درايران از حدود ده سال پيش در مشگين شهر آغاز شده و در مرحله بهره برداري است ولي تاكنون در مورد كوه دماوند كار جدي صورت نگرفته است.يكي از علت هاي اصلي كه ايران هنوز وارد اين مقوله نشده،اين است كه ما درايران به انرژ ي هاي ارزا ن تري مانند نفت و گاز دسترسي داريم. شايد اگر ما هم از اين منابع محروم بوديم به دنبال انرژ ي هاي نو مانند زمين گرمايي يا سايرانرژ ي هاي تجديد پذير مانند خورشيدي،بادي و... مي رفتيم. /پایان پیام
