«پیشرفت» یا «رکورد» کدام شایسته میراث کشور است

به گزارش گروه ایرانشناسی خبرگزاری دانا، یکی از ویژگی های برجسته کشور ما که بسیاری از کشورها در حسرت داشتن حتی یک وجب از آن است، جاذبه های گردشگری و میراث گرانبهای کشورمان است. میراثی که طی سالیان سال نه تنها هویتی ماندگار را برای ما به همراه داشته است بلکه توانسته ایم با این میراث در مقابل کشورهای دیگر قد علم کنیم و به این داشته های تاریخی و فرهنگی ببالیم.

بی شک هر کشوری اگر دارای چنین پتانسیل و منابع قوی بود تلاش می کرد آن را حفظ کند و از هیچ کوشش و زحمتی دریغ نمی کرد، بی شک ما هم همین انتظار را داریم انتظاری به جا از دولتمردان تا با برنامه ریزی منسجم و منطقی و صرف بودجه های اصولی برای حفظ این میراث قدم بردارند.

ماجرا چه بود؟

اواخر سال گذشته بود که متولیان بودجه کشور تصمیم گرفتند که سهم سازمان میراث را از بودجه دولتی کاهش دهند آن هم نه کاهش تک رقمی، بلکه دو رقمی! این در حالی است که به گفته کارشناسان بودجه عمومی دولت نسبت به قانون بودجه سال 91، 17 درصد افزایش یافته اما بودجه سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی نسبت به قانون بودجه سال 91، 11 درصد کاهش یافته است.

در مجموع می توان گفت کاهش شدید 28 درصدی بودجه سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در لایحه بودجه سال 92 تجربه سختی را برای این سازمان از یک سو و دوست داران میراث فرهنگی به همراه خواهد داشت.

توضیح این موضوع ضروری است که بودجه جاری سازمان نسبت به بودجه سال 91، 24 درصد کاهش داشته است. ولی بودجه عمرانی آن از 6 درصد کاهش برخوردار شده است. که در مجموع بودجه سازمان 11 درصد نسبت به سال گذشته خود کاهش دارد و از 17 درصد افزایش بودجه عمومی دولت نیز برخوردار نشده است.

این در حالی است که در سیاست های کلی برنامه پنجم توسعه کشور به موضوع فرهنگ توجه خاصی شده است.

سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به ویژه در حوزه میراث فرهنگی، نهادی هزینه‌بر است تا درآمدزا و این هزینه‌ها عمدتا در حوزه کشف، شناسایی، بازسازی و نگهداری آثار و ابنیه فرهنگی است.

با این اوصاف، بخش عمده چنین هزینه‌هایی با توجه به محل‌های هزینه‌کرد مورد اشاره قابل حذف نیست و نمی‌توان اعتبار هیچ حلقه‌ای را کاست، چرا که دقیقا منجر به نابودی یا دست‌کم آسیب رسیدن به میراث و بقایای تاریخی و یا پروژه‌های متمرکز شده بر این آثار می‌شود.

این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که همه بودجه مصوب نیز تخصیص نمی‌یابد و در خوشبینانه‌ترین حالت، ۶۰ درصد اعتبار مصوب تا پایان سال ۹۲ به حساب این سازمان واریز خواهد شد. جالب‌تر آن که اعتبارات تخصیص یافته میراث فرهنگی در سال ۹۱ نیز پاسخگو نبوده و مطالبات نهادهای زیرمجموعه این سازمان نیز با تاخیر پرداخت شد و این دیرکرد آنچنان طولانی بود که جنبه رسانه‌ای یافته و نگرانی‌های جدی در خصوص استمرار چنین وضعیتی پدید آ‌ورده است.

البته در صورت تحقق این کاهش اعتبار، دیرکرد در پرداخت حقوق‌ها عادی است و شاید در اتفاقی فرا‌تر از تاخیر در پرداخت‌ها، تعطیلی یا توقف فعالیت‌ها در محل سایت‌های تاریخی رخ دهد. در صورت وقوع چنین وضعیتی، سال ۹۲ اوج دوران رکود میراث فرهنگی خواهد بود و هزینه‌های تحمیلی به این حوزه غیرمنتظره است.

می توان اینگونه گفت که بخش عمده بودجه این نهاد ـ که امکان تخصیص از کل رقم بودجه جاری و عمرانی سال ۹۲ را می‌تواند پیدا کند ـ در همین ماه‌های باقی مانده از دولت دهم به شکل‌های عجیب همچون برای برگزاری جشن آزادی هزینه می شود، اداره این سازمان را برای رییس و مدیران بعدی سازمان میراث فرهنگی غیرممکن خواهد شد، چرا که عملا اعتبارات کافی برای پرداخت هزینه‌های روزمره و جاری نیز نخواهند داشت، چه رسد به آنکه کوچک‌ترین کارکرد مثبتی در سال نخست فعالیتشان داشته باشند که این رویه به شدت نگران کننده بوده و نیازمند بررسی دستگاه‌های نظارتی است تا دولت‌های بعدی از هم اکنون آبستن حوادث نباشند.

رقم بودجه چقدر است؟

سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری به عنوان یکی از معاونت های ریاست جمهوری متولی سه بخش میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور است.

بررسی بودجه سال 1392 این معاونت نشان می دهد، در لایحه بودجه سال 1392 مجموع اعتبارات سازمان 2.045.463 ریال در نظر گرفته شده است که نسبت به قانون بودجه سال 1391 ، 10 درصد کاهش داشته است.

کاهش اعتبارات تمامی برنامه های سازمان میراث فرهنگی و گردشگری

 بر اساس آخرین بررسی های صورت گرفته در سال جاری در مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، تمامی برنامه های سازمان میراث فرهنگی به جز برنامه تامین، حفاظت و مرمت میراث غیر منقول با ارزش فرهنگی و تاریخی رشد منفی در بودجه سال 1392داشته است.

در این میان بیشترین افت بودجه مربوط به برنامه اکتشاف باستان شناسی و تاریخی با 75 درصد کاهش بوده است. همچنین کمترین نرخ منفی به ترتیب مربوط به برنامه های آموزش غیر رسمی فنی و حرفه ای و برنامه شناسایی و حفظ میراث فرهنگی ملموس بوده است و نکته حایز اهمیت دیگر کاهش 32 درصدی هزینه های عمومی سازمان سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری است.

 و از سوی دیگر بر اساس آخرین بررسی‌های صورت گرفته، بیشترین کاهش مربوط به برنامه جذب گردشگران ورودی به کشور با نرخ 26 درصد و سپس برنامه گسترش خدمات موزه ای با 21 درصد بوده است.

میراث فرهنگی به بودجه بیشتری نیاز دارد

ابراهیم نکو نماینده مردم رباط کریم و بهارستان معتقد است: با توجه به بالا رفتن تورم و نرخ رشد اقتصادی در کشور لازم است بودجه بیشتری به بخش فرهنگی و سازمان میراث تعلق گیرد.

وی ادامه داد: یعنی اگر در بودجه سال گذشته بطور مثال 100 واحد در نظر گرفته بودیم باید در بودجه سال جاری 250 واحد برای آن در نظر می گرفتیم. بنابراین اگرچه بودجه در لایحه سال 92 بیشتر شده ، اما در مقایسه با بحث تورم، این افزایش بودجه کافی نیست.

نماینده مردم رباط کریم با تاکید بر اینکه با توجه به بودجه ای که در اختیار مسوولان سازمان میراث فرهنگی است، کار شایسته ای در این حوزه انجام نشده است، گفت: نیاز هست که تجدید نظر اساسی در موضوع میراث فرهنگی و به خصوص گردشگری صورت بگیرد تا از پتانسیل‌های میراث فرهنگی در کشور به خوبی استفاده شود.

وی با ابراز تاسف از عملکرد ضعیف سازمان میراث فرهنگی و گردشگری تاکید کرد: عملکرد سازمان میراث فرهنگی خوب نبوده است. این عملکرد در شهرستان کوچک ضعف تر هم بوده است و نمی تواند نمره قابل قبولی بگیرد.

نکو صریح کرد: بودجه فرهنگی در لایحه 92 قابل قبول نیست. مسایل جاری و اتفاق‌هایی که در حوزه فرهنگ در جهان می افتد، حکم می کند دولت بیشترین توجه را به این حوزه داشته باشند.

 بودجه سازمان میراث فرهنگی رشد مضاعف داشته است!

معاون پارلمانی رییس جمهور تاکید کرد: بودجه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، نسبت به سایر نهادهای فرهنگی، رشد مضاعفی را داشته است. به همین دلیل برخی از نمایندگان معتقدند، باید کمبود بودجه برخی از سازمان های فرهنگی از بودجه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری تامین شود.

محمد رضا میر تاج الدینی افزود: به دلیل آنکه این نهاد تا حد معاونت ریاست جمهوری ارتقا یافته است، لذا به بودجه بیشتری نیاز دارد و ما مخالف افزایش بودجه این سازمان نیستیم.

وی افزود: از یک درصد بودجه استان ها که برای بخش گردشگری در نظر گرفته شده بود، 8دهم درصد از آن به سایر دستگاه های فرهنگی، ورزشی و دینی اختصاص یافت.

معاون پارلمانی رییس جمهور تاکید کرد: مجلس قصد محدود کردن فعالیت های توسعه میراث فرهنگی و گردشگری را ندارد اما بودجه دولت باید عادلانه تقسیم شود.

میرتاج الدینی یاد آور می شود: در بررسی بودجه دولت با توجه به شرایط و وضعیت حاکم بر همه حوزه ها و نیازها و چالش هایی که در همه بخش ها وجود دارد عمل می کند و مهمترین هدف از بررسی تخصصی لایحه بودجه در کمیسیون های تخصصی رعایت عدالت در تخصیص اعتبارات است و مجموعه این اقدامات را نباید با واکنش های دیگری ، منفی تلقی کرد.

وی افزود: همانطور که بخش میراث فرهنگی و گردشگری برای برنامه ها و فعالیت های خود در سال آینده و اهداف پیش بینی شده در سند 20 ساله و برنامه چهارم توسعه، نیازمند افزایش اعتبارات است، نیازهای مشابهی در دیگر بخش های کشور نیز وجود دارد و حتی در بسیاری از موارد مجلس اولویت های مهمتری از میراث فرهنگی و گردشگری دارد که باید به آنها بپردازد.

حال این نکته مطرح می شود که سازمانی که مدیریت و سیاستگذاری اماکن تاریخی، آثار باستانی و گردشگری کشور را در سال 83 با بودجه هزار میلیارد ریالی در اختیار داشت آیا می توان با این بودجه همچنان سرپا بایستد.

با این حال سازمان میراث فرهنگی و گردشگری اعلام کرده که برای آنکه بتواند برنامه هایش را اجرا کند، 800میلیارد تومان بودجه عمرانی (تملک دارایی های سرمایه ای) نیاز دارد.

سازمان میراث فرهنگی و گردشگری علاوه بر تقاضای 800میلیارد تومان اعتبارات عمرانی از بودجه سال 84، تقاضای 76میلیارد تومان اعتبار در بخش جاری کرده است.

 هر چند این اعتبارات نسبت به سال گذشته از درصد بالایی برخوردار است، ولی مسوولان این سازمان امیدوارند با تخصیص این اعتبارات بتوانند چرخه های صنعت گردشگری را در کشور به حرکت درآورند. /پایان پیام