گروه راهبرد- خبرگزاری دانا: هفتم خرداد 1359 (33 سال پیش) اولین دوره مجلس شورای اسلامی افتتاح شد. یکی از شاخص های اقتدار مجلس، نظارت دقیق بر عملکرد دولت ها است. استیضاح، تحقیق و تفحص، سوال از وزرا یا رییس جمهور از نمودهای بارز اعمال قدرت مجلس محسوب می شود. اساسا یکی از مهمترین ابزاری مجلس برای انجام به وظایف قانونی خود از جمله نظارت و پیگیری اجرای درست قوانین، استیضاح و پرسش از رییس جمهور و وزرا است. مجلس ایران پس از انقلاب نیز، در این حوزه، کارنامه خواندنی‌یی دارد. به مناسبت هفت خرداد، گزارش کوتاهی از سی‌وسه سال استیضاح در مجلس ارایه می‌شود:
مجلس شورای اسلامی طی 33 سالی که در صحنه سیاسی ایران فعالیت می کند، 21 مورد استیضاح وزیران را در کارنامه دارد و به یک رییس جمهور رای عدم کفایت داده و به طرح سوال از یک رییس جمهور پرداخته است. به مناسبت هفتم خرداد و افتتاح اولین دوره مجلس شورای اسلامی، گروه راهبرد خبرگزاری دانا در گزارشی اجمالی به استیضاح های انجام گرفته در این 9 دوره می پردازد.
شهاب الدين گنابادي وزير مسكن وشهرسازي اولين استيضاح پس از انقلاب اسلامي بود و آخرین وزیر استیضاحی عبدالرضا شیخ الاسلامی است که اولی ابقا و دومی با عدم احراز رای لازم، برکنار شد. از 21 استیضاح انجام گرفته از وزیران دوره های مختلف، 6 وزیر برکنار و 15 وزیر بعد از استیضاح دوباره رای اعتماد گرفته اند. مجلس شورای اسلامی، یک سال و 24 روز پس از تشکیل به عدم کفایت بنی صدر، اولین رییس جمهور ایران، رای داد و مجلس هشتم به طرح سوال از رییس دولت دهم پرداخت. از کل کابینه هایی که در آغاز کار برای اخذ رای اعتماد راهی مجلس شده بودند، دولت نهم نتوانست برای 4 وزیر خود رای اعتماد بگیرد. البته دولت های نهم و دهم با 14 مورد عزل وزیر، گوی سبقت را از مجلسیان ربود. مجالس ششم و هشتم با 4 مورد استیضاح وزیر، بالاترین رقم استضیاح را در ادوار مختلف به خود اختصاص داده اند. جدول ذیل به تفکیک دولت ها و مجلس ها، تعداد و نتایج استیضاح ها را نشان می دهد.
|
وزیر استیضاح شده |
وزارت |
دولت |
مجلس |
رای مجلس |
نتیجه |
|
شهاب الدین گنابادی |
مسکن و شهرسازی |
سوم |
اول |
مخالف برکناری 101/ موافق برکناری 75 /ممتنع 12 |
ابقا وزیر |
|
علی اکبر ناطق نوری |
کشور |
سوم |
اول |
مخالف برکناری 146/ موافق برکناری 72 / ممتنع 13 |
ابقا وزیر |
|
بهزاد نبوی |
صنایع سنگین |
چهارم |
سوم |
مخالف برکناری 132/ موافق برکناری73 / ممتنع 21 |
ابقا وزیر |
|
ایرج فاضل |
بهداشت |
پنجم |
سوم |
مخالف برکناری 114/ موافق برکناری 115/ ممتنع17 |
برکناری وزیر |
|
محمد علی نجفی |
آموزش و پرورش |
پنجم |
سوم |
مخالف برکناری197/ موافق برکناری 117/ ممتنع11 |
ابقا وزیر |
|
محمد سعیدی کیا |
راه و ترابری |
پنجم |
چهارم |
مخالف برکناری 121/ موافق برکناری 121 |
ابقا وزیر |
|
حسین محلوجی |
معادن و فلزات |
ششم |
چهارم |
مخالف برکناری142/ موافق برکناری98 |
ابقا وزیر |
|
عبدالله نوری |
کشور |
هفتم |
پنجم |
مخالف برکناری117/ موافق برکناری 137/ ممتنع11 |
برکناری وزیر |
|
عطاالله مهاجرانی |
ارشاد |
هفتم |
پنجم |
مخالف برکناری135/ موافق برکناری121 |
ابقا وزیر |
|
علی عبدالعلی زاده |
مسکن و شهرسازی |
هشتم |
ششم |
مخالف برکناری114/ موافق برکناری119/ ممتنع12 |
ابقا وزیر |
|
مسعود پزشکیان |
بهداشت |
هشتم |
ششم |
مخالف برکناری170/ موافق برکناری60/ ممتنع5 |
ابقا وزیر |
|
مرتضی حاجی |
آموزش و پرورش |
هشتم |
ششم |
مخالف برکناری 159/ موافق برکناری67/ ممتنع 10 |
ابقا وزیر |
|
احمد معتمدی |
پست و تلگراف و تلفن |
هشتم |
ششم |
مخالف برکناری142/ موافق برکناری 61/ ممتنع 11 |
ابقا وزیر |
|
احمد خرم |
راه و ترابری |
هشتم |
هفتم |
مخالف برکناری59/ موافق برکناری188/ ممتنع 9 |
برکناری وزیر |
|
محمد رضا اسکندری |
جهاد کشاورزی |
نهم |
هفتم |
مخالف برکناری142/ موافق برکناری 98 |
ابقا وزیر |
|
محمود فرشیدی |
آموزش و پرورش |
نهم |
هفتم |
مخالف برکناری139/ موافق برکناری82/ ممتنع 17 |
ابقا وزیر |
|
عوضعلی کردان |
کشور |
نهم |
هشتم |
مخالف برکناری45/ موافق برکناری188/ ممتنع14 |
برکناری وزیر |
|
حمید بهبهانی |
راه و ترابری |
دهم |
هشتم |
مخالف برکناری 78/ موافق برکناری147/ ممتنع9 |
برکناری وزیر |
|
مجید نامجو |
نیرو |
دهم |
هشتم |
مخالف برکناری102/ موافق برکناری101/ ممتنع6 |
ابقا وزیر |
|
شمس الدین حسینی |
اقتصاد و دارایی |
دهم |
هشتم |
مخالف برکناری114/ موافق برکناری93/ ممتنع10 |
ابقا وزیر |
|
عبدالرضاشیخ الاسلامی |
وزیر کار،تعاون و رفاه اجتماعی |
دهم |
نهم |
مخالف برکناری 56/ موافق برکناری 192/ممتنع 24 |
برکناری وزیر |
