دولت ها معمولا از علوم سیاسی خوششان نمی آید/ نقد نقیب زاده از وضعیت علوم سیاسی در ایران

علوم سیاسی در ایران از آشفتگی عمیقی رنج می برد که نتیجه فقدان یک رویکرد علمی و برنامه ‏ریزی شده از یک سو و فقدان تعامل سازنده بین گروه های دانشگاهی از سوی دیگر است. آنچه من در ‏اروپا دیدم این بود که هر دانشگاهی با یک زمینه ایدئولوژیک به تعریف و تنظیم برنامه ها و دروس ‏علوم سیاسی پرداخته سپس دستاوردهای خود را در معرض قضاوت یکدیگر قرار می دهند و به این ‏ترتیب یک مجوعه منسجم و نسبتا همه جانبه شکل می گیرد که البته خروجی آن در جامعه مشخص می ‏شود. برای مثال دانشگاه پاریس2با رویکردی دست راستی به تعریف علم سیاست می پردازد و کسانی ‏مانند ریمون آرون و مارسل مرل به تشریح دیدگاه های کلان این
رویکرد می پردازند. دانشگاه پاریس ‏‏10 با رویکردی سوسیالیستی همین کار را می کند و پاریس 10 با رویکردی کمونیستی نظریات کسانی مانند فوکو، دولوز.. را منتشر می کند. این رویکردها فضای غنی و پرباری را در جامعه بوجود ‏می آورند. در ایران بختک دولت همه جا حاضر و با زمختی جلوی هر رویکردی را می گیرد. از سوی ‏دیگر اساتید هم هرکدام از هرجا آمده اند چیزهای پراکنده ای را که آموخته اند را تدریس می کنند. ‏اساتید دانش آموخته داخلی هم باید منتظر انتشار ترجمه یا کتابی باشند که معمولا اساتید تحصیل کرده ‏درخارج بیرون می دهند. خوب چگونه می خواهید یک آشفته بازار بدون خروجی مشخص شکل نگیرد؟

 

جالب آنکه اساتیدی که صاحب خط مشی خاصی بوده یا هستند هم به شدت به حاشیه رانده می شوند یا ‏بازنشسته می شوند و نتیجه این می شود که علوم سیاسی به مجموعه پراکنده اطلاعات عمومی ‏فروکاسته می شود. این درحالی است که دانشجویان بشدت مشتاق آموختن و پیدا کردن یک خط مشی و ‏روش برای خود هستند. راه چاره این است که یک بار گزینش درست استاد صورت گیرد سپس کارهای ‏آموزشی و پژوهشی بدست آنها سپرده شود تا اولین ملوکول های اندیشه شکل گیرد. دولت هم باید از ‏حساسیت بیش از حد خود بکاهد و بگذارد اندیشه ورزی بوجود آید. الآن همه چیز تدریس می شود و هر ‏اندیشه ای هم آموخته می شود. چیزی که هست همه اینها پراکنده و بدون برنامه بوده و اندیشه ورزی را ‏تربیت نمی کند تا کم کم بر بنیان اندیشه های ایرانی- شرقی، چیزی مستقل از تقلید و کپی برداری ‏بوجود آید. آموزش صحیح بر ‏محور استاد ذیصلاح و دانشمند، دانشجوی با انگیزه و در آخر متون غنی به پیش می رود. اینها بالقوه ‏در جامعه ما وجود دارد ولی بوروکراسی سنگین، حساسیت ایدئولوژیک دولت و فقدان برنامه ریزی از ‏به هم پیوستن این عناصر و بالفعل شدن استعدادها جلوگیری کرده است. دولت ها معمولا از علوم سیاسی و پرورش سیاستمدار خوششان نمی آید. برای چه باید ‏مزاحم و ایراد بگیر برای خودشان تربیت کنند. آنها ترجیح می دهند یک پزشک یا مهندس بیاید و ‏کارهای اجراییشان را انجام دهد. درحالی که یک سیاست شناس واقعی می تواند آنها را از بروز بحران ‏های ویرنگر آگاه سازد. جالب است بدانید که اولین دانشکده ای که در ایران بوجود آمد مدرسه علوم ‏سیاسی بود که می بایست به تربیت کارمند برای وزارت امورخارجه اقدام کند. خوب دولت ها در همین ‏حد بیشتر نمی خواهند. چنین است وضع حال علم سیاست درایران.‏