در میان سوداگری‌های تبلیغاتی فروش اعضا، از "کلیه" گرفته تا "کبد"، این سوال رخ می‌نماید؛ «در شرایطی که کبد به کارخانه شیمیایی بدن معروف است و به عنوان یک عضو حیاتی در بدن کار می‌کند، پیوند کبد از زنده چقدر صحت دارد؟» دکتر محمد عقیقی، مسوول واحد پیوند وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی پرده از این موضوع برمی‌دارد و به ایسنا می‌گوید:« تبلیغاتی که تحت عنوان کبد فروشی در برخی سایت‌ها مطرح می‌شود، مطمئنا کذب بوده، سوءاستفاده و کلاهبرداری است نه یک فرایند درمانی واقعی.»
وی می‌گوید: «ممکن است در این سایت‌ها از کسی ثبت نام کنند و پول‌هایی را نیز از وی بگیرند، اما مطمئن باشید این امر به پیوند از اهداکننده زنده منجر نخواهد شد و در این صورت بیماران تنها مال خود را می‌بازند.»
عقیقی همچنین می‌افزاید:«احتمال سوءاستفاده از عناوینی همچون کبدفروشی، ایجاد تعامل مالی بین اهدا کنندگان و گیرندگان عضو در مورد کبد موضوع نامحتملی است؛ چرا که مهم‌ترین منبع تامین کبد برای بیماران نیازمند، از موارد مرگ مغزی است. موارد مرگ مغزی نیز از زمان اعلام تا زمان مراقبت، انتخاب گیرنده مناسب، برداشت عضو، انتقال به بخش پیوند و انجام پیوند همه در سیستم دولتی و با نظارت وزارت بهداشت یا معاونت‌های درمان دانشگاه‌ها شکل می‌گیرد. بر این اساس کل فرایند پیوند در مداری بسته و تحت نظارت صورت می‌گیرد در نتیجه بحث فروش عضو یا مطالبه مالی برای پیوند عضو از مرگ مغزی، با توجه به حمایت‌های وزارتخانه از بیمارستان‌هایی که این پیوند را ارایه می‌دهند، عملا منتفی است.»
شرایط پیوند کبد از اهدا کننده زنده بسیار محدود است
وی درباره پیوند کبد از اهدا کننده زنده نیز می‌گوید:«از طرف دیگر هر کسی را نمی‌توان کاندید اهداکنندگی پیوند کبد کرد. شرایط پیوند کبد از زنده بسیار محدود است و با توجه به مشکل بودن این اعمال، هر کسی هم به راحتی جان خود را به خطر نمی‌اندازد. در مجموع موارد پیوند کبد از اهداکنندگان زنده درمقایسه با موارد اهدا کنندگان مرگ مغزی بسیار محدود است.»
عقیقی همچنین می‌گوید:«در پیونده کبد از زنده نیز اغلب اهداکنندگان پدر، مادر، خواهر یا برادر بیمار هستند که اهداکننده به یکی از اعضای خانواده‌شان خواهند بود. در مجموع عملا اهدای بخشی ازکبد را مانند داستان پیوند کلیه نداریم.»
وی انجام 484 پیوند کبد در سال گذشته را مورد اشاره قرار داده و می‌گوید:« از میان اعمال پیوند کبد در سال گذشته تنها 34 مورد پیوند از زنده صورت گرفته و 450 مورد آن از مرگ مغزی بوده است؛ در مجموع کمتر از 10 درصد موارد ازاهدا کننده زنده بوده است. در این 10 درصد هم وضعیت بیماری فرد آنقدر شدید بوده که در لیست انتظار، کبد به وی نرسیده و به ناچار یکی از اعضای خانواده بخشی از کبد خود را به وی اهدا کرده‌اند. در مجموع شرایط اهدا از اهداکنندگان زنده آنقدر راحت نیست که بتوان به راحتی در خصوص سوءاستفاده‌های مالی و کبد فروشی صحبت کرد.»
مسوول واحد پیوند وزارت بهداشت تاکید می‌کند:« بهتر است برای انجام پیوند کبد، بیماران در بخش‌های پیوند کبد ثبت نام کنند تا با قرارگیری در لیست انتظار در نخستین فرصت انجام پیوند کبد از مرگ مغزی صورت گیرد.»
وی همچنین تاریخچه آغاز پیوند کبد در کشور را مورد اشاره قرار می‌دهد و می‌گوید:« در میان پیوند اعضا، پیوند کبد یکی از اعمال جراحی پیچیده، سخت و پرهزینه به شمار می‌رود و با توجه به پیچیدگی این موضوع، اگر کشوری در زمینه پیوند کبد فعالیت می‌کند می‌توان گفت که جزو کشورهای با سطح علمی بالا در حوزه پیوند قرار دارد.»
عقیقی می‌افزاید:«خوشبختانه ایران نیز جزو کشورهایی است که با همت و تلاش پزشکان متخصص در حال حاضر پیوند کبد را در سطح کشور با تعداد نسبتا قابل قبول انجام می‌دهد و روز به روز بر تعداد اعمال پیوند کبد ایران بیشتر می‌شود. همچنین خوشبختانه به مرور زمان پیامد یا out come انجام پیوند در کشور رو به بهبودی است.»
انجام سالانه پیوند کبد در کشور از مرز 484 مورد گذشت
وی می‌گوید:«طبق آمارهای ثبت شده در سایت معاونت درمان و اداره پیوند وزارت بهداشت، اعمال جراحی پیوند کبد از سال 1360 در کشور آغاز شده است. اما فعالیت جدی پیوند کبد در کشور از سال 1379 به بعد یعنی پس از تصویب قانون پیوند اعضا از اهدا کنندگان مرگ مغزی، است؛ به طوری که ازسال 1360 تا پایان سال 78 تنها 9 مورد پیوند کبد انجام شده است. اما از حدود پنج سال گذشته شتابی در انجام پیوند کبد در کشور رخ داد؛ به طوری که در سال 90 تعداد پیوند کبد به 404 مورد و در سال 91 به 484 مورد رسید. یعنی در دو سال اخیر تعداد اعمال پیوند کبد به طور چشمگیری افزایش یافته است. امیدواریم درسال‌های پیش رو نیز این فعالیت با همین شتاب به سمت جلو حرکت کند.»
فعالیت شش بخش پیوند کبد در سطح کشور
مسوول واحد پیوند وزارت بهداشت با بیان اینکه اکنون شش بخش پیوند در سطح کشور در حال فعالیت هستند، ادامه می‌دهد:«هرچند پیوند کبد در سال‌های نخست در تعداد بسیار کم انجام می‌شد اما فعالیت بخش‌های پیوند کبد در سال‌های متوالی حاکی از انجام 2051 مورد پیوند در بخش‌های مختلف است. مسلما بخش‌های پیوند کبد از بابت قدمت و تعداد اعمال جراحی نیز متفاوت هستند. برخی از بخش‌ها تازه تاسیس هستند و فعالیت کمتر از پنج سال دارند و برخی دیگر نیز قدیمی‌ترند و به دلیل تجربه بیشتر، تعداد پیوندهایشان نیز بیشتر است.»
بیمارستان نمازی شیراز پیشگام پیوند کبد در کشور
وی می‌گوید:«علاوه بر فعالیت بیمارستان نمازی شیراز به عنوان پیشگام پیوند کبد در سطح کشور، به منظور افزایش دسترسی بیماران و شتاب گرفتن اعمال پیوند کبد، بخش‌های جدید با حمایت وزارت بهداشت راه‌اندازی شده است؛ به طوری که در سال‌های گذشته با راه‌اندازی بخش‌های پیوند کبد در استان‌های آذربایجان شرقی، اصفهان، کرمان، بیمارستان طالقانی تهران و فعالیت مجدد بیمارستان امام خمینی (ره) تهران خوشبختانه اعمال پیوند کبد شدت گرفت.»
انجام رایگان پیوند کبد در کشور
عقیقی افزایش وتوسعه بخش‌ها را جزو وظایف حاکمیتی عنوان می‌کند و می‌گوید:« برای افزودن تعداد این بخش‌ها در تلاش هستیم. البته باید به فکر ارتقای کمیت و کیفیت پیوند کبد درسطح کشور نیز باشیم. دیگر اقدامی که به صورت حاکمیتی صورت می‌گیرد، حمایت صد درصدی خدمات پیوند کبد به لحاظ هزینه‌هاست؛ به طوری که پیوند کبد جزو اعمال جراحی است که برای بیماران رایگان انجام می‌شود. به این ترتیب اعمال برداشت ارگان از اهدا کنندگان مرگ مغزی و انجام پیوند از سوی معاونت درمان وزارت بهداشت به صورت رایگان برای بیماران انجام می‌شود. البته بخشی را نیز هیات امنای ارزی وزارت بهداشت حمایت می‌کند.»
مسوول واحد پیوند وزارت بهداشت در پایان می‌گوید:« داروهای مرتبط با پیوند کبد نیز که باید پس از اعمال جراحی مصرف شود، از حمایت وزارت متبوع برخوردار است. در مجموع نهایت تلاش صورت گرفته تا بیماری که به هر دلیلی نیازمند پیوند کبد است، حداقل دغدغه مالی را داشته باشد.»
