خبرنگار گروه دانش خبرگزاری دانا (دانا خبر) برای پی بردن به پاسخ این سوال ها و مشکلات پیش روی مخترعان و شرکت های دانش بنیان گفت وگویی با دکتر سید هاشم عارف، رییس پارک علم و فناوری استان قم به انجام داده که در ادامه می آید.
یکی از برنامه های پارک علم وفناوری قم، راه اندازی کلینیک صنعت بود، اصلا چه ضرورتی در جامعه باعث شد تا چنین مرکزی در این استان راه اندازی شود؟
رونق تولید و ارتقا صنایع کشور یکی از عوامل مهم توسعه اقتصاد ملی به شمار می رود به همین دلیل صنعت و معدن به عنوان ارکان مهم در اقتصاد پویا، نیازمند نگاه و رویکردی تخصصی بر مبنای دانش و تجربه هستند زیرا صنعت و معدن بازاری برای دانش و فناوری و مولدی برای تجربه و تخصص محسوب می شوند بنابراین احداث کلینیک صنعت و معدن می تواند، عاملی برای هم افزایی در ایجاد ارتباطی موثر بین سه رکن دانش، فناوری و تجربه و در نهایت دست یابی به ثروت پایدار ملی باشد.
این طرح در حال حاضر در چه مرحله ای به سر می برد؟
کلینیک صنعت جز اولویت برنامه های پارک علم و فناوری قم است به همین دلیل برای تحقق چنین امری چهار تفاهم نامه با سازمان صنعت، معدن و تجارت و شرکت شهرک های صنعتی استان قم و همچنین دانشگاه قم و دانشگاه آزاد واحد قم منعقد کردیم تا بتوانیم علم و فناوری را به صنایع استان وارد کنیم و شاهد شکوفایی و رشد و توسعه صنعت باشیم. خوشبختانه این طرح هم اکنون با حضور و نقش آفرینی نهادهای ذی ربط با هدف کلان تقویت ارتباط صنعت و دانشگاه، با سه حوزه کاری، تولید دانش و جهت دهی آن، بومی سازی فناوری، تولید محصول و خدمت و جریان سازی اقتصادی در قالب کلینیک صنعت و معدن استان قم، در حال شکل گیری است.
فکر می کنید در صورت تحقق چنین امری چه تحولاتی در صنعت رخ دهد؟
خدمات تخصصی از قبیل مشاوره، آموزش، عارضه یابی و ... در راستای توسعه و بهبود صنایع که قالب خدمات کلینیک صنعت و معدن را شکل می دهند، همگی می توانند به ایجاد تحرک و جهش بنیادین در صنایع تولیدی و خدماتی بومی کمک کنند.
پارک علم و فناوری استان قم تاکنون چقدر توانسته است زمینه اشتغال جوانان را فراهم کند؟
این پارک با وجود نوپا بودن و نداشتن ردیف بودجه توانسته است چهره شناخته شده ای بین دستگاه های اجرایی استان، دانشگاه ها و مراکز حوزوی داشته باشد. همچنین توانسته است اعتبار و همکاری بسیار خوبی بین شرکت های دانش بنیان و پارک به وجود آورد. با این وجود نمی توان انتظار اشتغال زایی از مجموعه تازه تاسیسی که از کمترین امکانات برخوردار است، داشته باشیم اما شکر خدا با تمام این مشکلات تاکنون توانسته ایم با توانمندی های واحدهای فناور مستقر در این پارک، میزان اشتغال زایی مولد و پایدار را حداقل به 100 نفر برسانیم. این میزان اشتغال نشانگر، استعداد و قابلیت های بالای این پارک برای ایجاد اشتغال و ثروت آفرینی هدفمند است. این امر نشان می دهد که باید مدیران و مسوولان استان حمایت و عنایت بیشتری به پارک علم و فناوری قم داشته باشند.
با این حساب چقدر می توان از نظر اشتغال زایی و ایجاد شرکت های دانش بنیان به آینده پارک امیدوار بود؟
طرح های نوآورانه و فناورانه به دلیل ویژگی های منحصر به فردی که دارند اصولا قبل از تولید انبوه و ورود به بازار دارای ریسک بالایی هستند اما پس از تجاری سازی با توجه به بومی بودن، نیروی انسانی کارآمد و استراتژی محور بودن شرکت ها، ریسک بسیار پایینی خواهند داشت بنابراین ایجاد این شرکت ها برای رسیدن به اهداف کلان سند ایران در 1404 که اقتصاد دانش بنیان بدون وابستگی به خام فروشی است، جزو مسایل حیاتی کشور محسوب می شود. بحث اشتغال زایی نیز جزو هدف های غیر مستقیم پارک محسوب می شود. آنچه در پارک اتفاق می افتد، حمایت از طرح های نوآورانه و دانش بنیان است که ظرفیت اقتصادی خوبی دارند؛ این طرح ها توجیه اقتصادی داشته و بازار مناسبی برای آنها وجود دارد به همین دلیل با یک اعتبار و حمایت اولیه برای توسعه شرکت ها و بازار آنها و فرایندهای زایشی تعداد قابل توجهی اشتغال مستقیم و غیر مستقیم ایجاد کرده ایم.
یکی از اهداف این پارک تا پایان سال گذشته ایجاد550 شرکت دانش بنیان بود اما گویا این اقدام با مشکلاتی توام بوده است، علت اجرایی نشدن چنین امری چیست؟
هدف گذاری پنج ساله ما ایجاد و استقرار بیش از 500 شرکت دانش بنیان و اختصاص سایت 30 هکتاری به پارک است که ان شاء ا... در صورت کسب ردیف اعتباری در قانون بودجه و اختصاص بودجه عمرانی برای ساخت و ساز اولیه و فراهم کردن زیر ساخت های لازم، بستر و شرایط لازم استقرار تعداد مورد نظر این شرکت ها فراهم خواهد شد. متاسفانه در حال حاضر محدودیت فضا و امکانات و تحقق نیافتن اعتبارات یکی از مهمترین و اساسی ترین دغدغه های پارک هاست به همین دلیل ما تاکنون توانسته ایم فقط بیش از 35 واحد فناور را پذیرش و مستقر کنیم. فضای موجود این پارک هم حداکثر پذیرش 40 واحد فناور دیگر را ممکن می سازد. ما برای توسعه فضای بیشتر و تخصیص اعتبارات لازم با مراجع ذی صلاح در حال رایزنی هستیم.
معمولا شرکت های دانش بنیان چطور می توانند تسهیلات ویژه دریافت کنند؟
هم اکنون در کشور 18 صندوق غیر دولتی پژوهش و فناوری فعال است که عمدتا زیر نظر پارک های علم و فناوری فعالیت می کنند. این صندوق ها مستقیما به طرح های دانش بنیان تسهیلات ارایه می دهند یا با آنها مشارکت می کنند. صندوق نوآوری و شکوفایی نیز طبق قانون از منابع توسعه ملی، منابع قابل توجهی را در اختیار دارد که مستقیما یا از طریق صندوق های مزبور تسهیلات قابل توجهی را به طرح ها ارایه می دهد. تفاهم نامه هایی هم وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و معاونت علمی و فناوری با برخی بانک ها و موسسات اعتباری دارند که البته در دادن تسهیلات چندان موفق عمل نشده است. پارک های علم و فناوری دارای ردیف بودجه نیز بخشی از اعتبارات خود را از طریق صندوق های پژوهش و فناوری در اختیار طرح های دانش بنیان می گذارند. شرایط عمومی دریافت تسهیلات هم داشتن طرح کسب و کار، دانش بنیان بودن، استقرار در پارک ها یا مراکز رشد است.
سقف این تسهیلات چقدر است؟
سقف تسهیلات صندوق ها در اختیار هیات مدیره صندوق است. این سقف تا چند میلیارد تومان می رسد. معمولا سقف تسهیلات پارک ها با مصوبات هیات امنای آنها رابطه دارد. سقف این تسهیلات به شرط وجود اعتبار فعلا برای شرکت های مستقر در پارک ها و برای شرکت های مستقر در مراکز رشد است.
آیا برنامه ای هم برای جذب سرمایه گذاران برای تحقق اهداف پارک دارید؟
بله، هم اکنون جذب سرمایه گذاران از طریق صندوق غیر دولتی پژوهش و فناوری کریمه استان دنبال می شود که خوشبختانه این صندوق با تلاش ها و فعالیت های پارک به نتیجه رسیده است و اکنون نیز به نام این مجموعه فعالیت می کند. این صندوق به دنبال اهدافی چون ایجاد زمینه مشارکت و سرمایه گذاری بخش غیردولتی در بخش پژوهش و فناوری؛ تسریع در فرآیند تبدیل ایده به ثروت و جلوگیری از بروکراسی معمول در تخصیص اعتبارات بانکی به طرح های دانش بنیان و حمایت از دستاوردهای پژوهش و فناوری و رفع مشکلات و موانع موجود است.
در مجموع اولویت برنامه شما برای آینده چیست؟
پارک علم و فناوری به عنوان نهاد سیاست گذار در توسعه فناوری و نهاد حامی شرکت ها و موسسه های دانش بنیان منطقه فعالیت خود را شروع کرده است به همین دلیل برای دست یافتن به اهداف کلان باید تلاش های بسیاری برای گسترش تعاملات، معرفی و فرهنگ سازی حوزه فناوری انجام دهد. برگزاری همایش بهینه سازی انرژی با هدف ارتقا سطح جامعه مهندسان استان و معرفی محصولات جدید در این عرصه، برگزاری همایش سراسری معرفی ظرفیت های پارک علم و فناوری در بین اعضای هیات علمی و مقاطع تحصیلات تکمیلی دانشگاه های استان و همچنین حضور فعال در نمایشگاه ها و رسانه ها از جمله اولویت های اجرایی امسال این پارک است.همچنین به فعلیت رساندن ظرفیت های قانونی برای شرکت های دانش بنیان و به اجرا درآوردن ظرفیت تفاهم نامه های امضا شده، تاسیس و شروع به فعالیت صندوق پژوهش و فناوری استان، ایجاد حداقل یک مرکز رشد جامع تابع پارک و یک مرکز رشد اقماری در سطح استان، راه اندازی فن بازار منطقه ای در استان، جذب و پذیرش شرکت های دانش بنیان، برنامه ریزی برای ایجاد فضای هم افزا بین شرکت های مستقر و رفع موانع تجاری سازی نیز از جمله برنامه های مهم این پارک در آینده به حساب می آید.
