به گزارش گروه سبک زندگی خبرگزاری دانا (داناخبر)؛ ساعات پایانی دوشنبه هفته گذشته؛ چند کیلومتر بعد از اقامتگاه میان راهی مهتاب در اتوبان تهران-قم، دو اتوبوس مسافری با یکدیگر برخورد کردند و طی انفجار و آتش سوزی پس از این تصادف متاسفانه 44 مسافر جان خود را از دست دادند و همین تعداد هم مجروح شدند. با گذشت بیش از یک هفته از وقوع حادثه، این ماجرا هنوز تیتر بسیاری از رسانه‌هاست. روز گذشته مصاحبه‌های مهم رییس شرکت عقاب افشان یا همان اسکانیا و نیز مصاحبه سرهنگ هاشمی رییس سابق راهنمایی و رانندگی خبرساز بود و امروز سخنان رییس پلیس راهنمایی و رانندگی و فرمانده ناجا و البته مصاحبه متفاوت یکی از مدیران کل راهداری.
حادثه چگونه رخ داد؟
بنا به گزارش‌هایی که تاکنون رسیده حادثه از زمان ترکیدگی لاستیک اتوبوس اصفهان آغاز می‌شود. اتوبوس با انحراف به چپ گاردریل را می‌شکند و با ورود به لاین مقابل از روبرو با اتوبوسی که به مقصد یزد در حال حرکت بوده برخورد می‌کند. بعد از این برخورد انفجاری رخ می‌دهد و دو اتوبوس در آتش می‌سوزد.
از همان زمان سوالاتی در خصوص این حادثه مطرح بوده است. سوالاتی که بعضا پاسخ صحیح و یکسانی داشتند اما بعضی از سوالات هم پاسخ درست یا یکسانی پیدا نکردند. در این گزارش تلاش شده به این سوالات پاسخ داده شود:
1. چرا لاستیک اتوبوس ترکید؟ ابتدا به سراغ عامل اولیه حادثه برویم. چرا لاستیک اتوبوس ترکید؟ از همان ساعات ابتدایی حادثه علل مختلفی برای این مساله ذکر شد. در محل حادثه گفته می‌شد اتوموبیلی به زیر اتوبوس اصفهان رفته و باعث ترکیدگی شده است. این فرضیه با وجود یک اتوموبیل سواری سوخته (پژو؟، هیوندا؟، سمند؟) قابل تایید بود اما شکل بدنه اتوموبیل سواری به نوعی نبود که بتوان گفت زیر اتوبوس رفته است. از سوی دیگر چنین فرضی در آن سرعت بالا عملا خلاف منطق بود. فرضیه بعدی برخورد این دو اتوموبیل بود. یعنی اتوموبیل سواری به اتوبوس برخورد کرده و باعث انحراف آن شده است. چنین فرضیه‌ای هم با توجه به وزن دو خودرو بی اساس است. چگونه ممکن است برخورد یک خودروی کوچک باعث انحراف خودرویی با 20 تن وزن شود؟
فرضیه بعدی که از زبان مسوولان شنیده شد این بود که لاستیک این خودرو مرغوب نبوده و حتی بعدها گفته شد چینی بوده است. این فرضیه هم با مصاحبه امروز مدیرکل ایمنی و ترافیک سازمان راهداری زیر سوال رفت. او می‌گوید لاستیک جلو از برندی معتبر بوده است که در کیفیت آن شکی نیست. او سپس دو فرضیه به علل ترکیدگی لاستیک اضافه می‌کند. نخست اینکه لاستیک اگر چه از برندی معتبر بوده اما عمر خود را کرده و به مرحله فساد رسیده بوده است. توضیح اینکه کائوچوی استفاده شده در لاستیک‌ها، بعد از مدتی پوسیده می‌شود. موضوعی که در گزارش شرق از بازار لاستیک هم بدان اشاره شده و یکی از علل آسیب دیدن لاستیک‌ها ذکر شده است. با این حال تا زمان پیدا شدن فاکتور خرید لاستیک نمی‌توان این فرض را هم تایید کرد. البته نگاهی به فرضیه دوم مدیر کل ایمنی و ترافیک راهداری هم جالب است. اینکه لاستیک با شی برنده‌ای بریده شده باشد. فارغ از اینکه چه شی برنده‌ای می‌تواند باعث ترکیدگی لاستیک بزرگ اتوبوس شود این اتفاق در صورتی که اتفاق افتاده باشد یا به صورت اتفاقی بوده یا عمدی. اتفاقا وجه عمدی حادثه است که تاکنون مورد غفلت بوده است. از آن جاییکه اتوبوس حامل مسافری بوده است که شش کیلو طلا با خود حمل می‌کرده این احتمال وجود دارد که باندی تبهکار اقدام به ترکاندن لاستیک اتوبوس کرده باشند. البته در محل حادثه هیچ نشانی از گلوله یا هر نشانه دیگری مبنی بر عمدی بودن این تصادف نبوده و همین مساله باعث شده به گفته یک مقام آگاه هیچ پرونده جنایی به این دلیل در پلیس قم باز نشود.
2. چرا اتوبوس‌ها منفجر شدند؟ حادثه دیگری که بعد از ترکیدگی لاستیک باعث مرگ 44 نفر از مسافران شده، انفجار و آتش سوزی بوده است. برای این مورد هم دلایل مختلفی گفته شده است. اصلی ترین دلیل اشکال در سیستم برق اسکانیا، جانمایی بد باتری و باک گازوییل در کنار هم و نیز حجم بالای گاز فرون (گاز کولر اتوبوس) بوده است. در عین حال به دو مورد دیگر اشاره نشده است. یکی اینکه گازوییل سوخت قابل انفجاری نیست بنابراین باید برای انفجار دلیل دیگری آورد و دوم اینکه کسی به تیر برق افتاده در محل حادثه توجه نمی‌کند. حقیقت این است که یک تیر برق از میان روشنایی‌های میانه آزادراه افتاده است و احتمال این وجود دارد که برق فشار قوی این تیر برق هم عاملی در آتش سوزی باشد. با این حال هنوز این مساله مورد تدقیق کارشناسان قرار دارد.
3. چرا مسافران فوت شدند؟ در مجوز دفن مسافران اتوبوس که از سوی پزشکی قانونی قم صادر می‌شد؛ دلیل فوت سوختگی شدید ذکر شده بود. با این حال بعید است که تمامی مسافران در آتش سوخته باشند و به این دلیل فوت کرده باشند. تصاویری که از لحظه نخست حادثه وجود دارد نشان می‌دهد عده‌ای از مسافران به جلوی اتوبوس پرت شده‌اند. (شاید اگر کمربند ایمنی می‌بستند چنین اتفاقی نمی‌افتاد) از سوی دیگر صندلی‌های اتوبوس هم جمع شده بودند و از این رو این احتمال وجود دارد که تعدادی از مسافران به دلیل فشار به قفسه سینه و خفگی فوت کرده باشند. از سوی دیگر پوزیشن بدن عده‌ای از متوفیان در سردخانه بهشت معصومه قم نشانگر این بود که این افراد در هنگام خواب و به صورت آنی فوت کردند و از این رو احتمال مرگ به دلیل شوک تصادف یا صدای مهیب آن هم وجود داشته است. بدیهی است که بخشی از مسافران هم به دلیل عوارض ناشی از سوختگی یا مجروحیت خود درگذشته‌اند.
4. عملکرد دستگاه‌‌های امدادی مناسب بود؟ برخی دستگاه‌ها من جمله اورژانس مدعی هستند که ظرف 2 تا 6 دقیقه خود را به محل رساندند. افراد حاضر در صحنه زود رسیدن اورژانس را تایید می‌کنند اما مساله اینجاست که حضور اورژانس بدون خاموش شدن آتش کمکی به ماجرا نمی‌کرد. شنیده‌ها حاکی از حضور دیرهنگام آتش نشانی در محل است که با توجه به قرارگرفتن محل حادثه در بیرون از شهر قم موضوع بعیدی نیست. اما خود مساله خاموش کردن آتش هم موضوع دیگری است. حاضران در محل حادثه می‌گویند نزدیک به 90 دقیقه بعد از بروز حادثه آتش به صورت کامل از محل حادثه جمع شده است و همین مساله ممکن است عامل اصلی سوختگی شدید برخی اجساد و عدم شناسایی آن‌ها بعد از گذشت 5 روز از حادثه باشد. البته عملکرد بیمارستان‌های شهر قم هم مورد انتقاد است. به خصوص در مورد بیماران سوختگی که بدون رعایت موارد خاص بهداشتی این بیماران رها شده بودند. برخی بیماران هم از اخذ هزینه گله دارند. با این حال باید از عملکرد صبورانه و همراه با تدبیر مسوولان نیروی انتظامی، دادستانی، پزشکی قانونی و مسوولان بهشت معصومه قم در برخورد با خانواده فوت شدگان تقدیر کرد.
5. مقصر کیست؟ حال بعد از همه این حرف‌ها افکار عمومی تشنه این است که بداند مقصر این تصادف مهیب که بوده است. از زمان بروز حادثه موارد مختلفی ذکر شده است. شرکت اتوبوسرانی به دلیل اهمال در بررسی وضعیت فنی تعطیل شد در حالی که مدیر کل ایمنی و ترافیک راهداری می‌گوید وضعیت اتوبوس چک شده بوده است. مسوولان شرکت هم مدعی سالم بودن اتوبوس خود هستند. گریزی هم در این میان به مسوولیت مدیر فنی این شرکت‌ها زده شده است. راننده کشته شده مقصر شناخته شد در حالیکه گفته می‌شود او کارت سلامت خود را مدتی قبل گرفته بود و مشکلی نداشته است؛ البته ممکن است او در کنترل خودرو اشتباه کرده باشد. مقصر اصلی وارد کننده، فروشنده و استفاده کننده از لاستیک فرسوده بیان شده در حالی که مشخص شده لاستیک علی حسب الظاهر وضعیت بدی نداشته است. شرکت خودروسازی اسکانیا که 19 هزار اتوبوس در جاده‌های ما دارد مقصر شناخته شده در حالیکه همه می‌دانند این اتوبوس مطابق استانداردهای جهانی تولید می‌شود. پلیس راه و راهداری هم به خاطر اهمال در بررسی وضعیت فنی اتوبوس مقصر شناخته شدند در حالیکه اتوبوس نقص فنی بارز نداشته است. به این ترتیب معمای مقصر در این ماجرای مهیب روز به روز پیچیده‌تر می‌شود. شاید اگر یک نفر از اتوبوس اصفهان زنده می‌ماند می‌توانست گره این کار را ساده‌تر بگشاید. شاید.
* گزارش از مصطفی مسجدی آرانی*
نگارنده از ساعات ابتدایی حادثه در محل حضور داشته و بسیاری از مسایل ذکر شده در این گزارش مشاهدات یا شنیده‌های او از مسوولان استان قم بوده است.
عکس‌ها از سایت شبکه خبر
