با تمام این تفاوت‌ها اما رسانه‌های نوین ویژگی‌ها و ظرفیت‌های جدیدی را برای مخاطبی که حالا خود نیز فرستنده است، به ارمغان آورده است که از او به عنوان کاربر و مخاطبی فعال یاد می‌کنند.
گفت و گوی پیش روی شما با دکتر حسن نجفی سولاری یک روز قبل از انتصابش به عنوان رییس مرکز رسانه های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گرفته شده است یعنی زمانی که او مشاور عالی معاونت رسانه های مجازی صداوسیما بود. بنابراین می توان با دیدگاه های این استاد دانشگاه امام صادق علیه السلام در مورد شیوه مدیریت یکی از مهم ترین متولیان رسانه های مدرن، آشنا شد.
درحال گذر از فضای رسانه مدرن به فرامدرن هستیم
رییس مرکز رسانه های دیجیتال در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری دانا (داناخبر)، در رابطه با تحولاتی که در عرصه رسانه بوجود آمده است، گفت: به نظر من بزرگترین چالشی که در عرصه رسانه کشور وجود دارد، درک نادرست تحولات است. به این معنی که هم اصحاب رسانه و هم حاکمان و ذینفعان و کارگزاران فعال در این عرصه تحولاتی که در فضای رسانه کشور بوجود آمده است را درک نکرده اند.
حسن نجفی سولاری ادامه داد: به عنوان مثال ما در حال گذار از یک فضای رسانه ای مدرن مانند رادیو و تلویزیون و روزنامه به یک فضای فرامدرن و یا پسامدرن رسانه ای هستیم که همان فضای مجازی است اما هنوز درک درستی از آن نداریم و چون این درک وجود ندارد در این عرصه با چالش بزرگی مواجه هستیم.
این استاد دانشگاه امام صادق(ع)، افزود: اینکه می گویم چالش درک نادرست از فضای فرامدرن رسانه ای، یعنی اینکه در حال حاضر هرکسی نتواند مجوز چاپ یک روزنامه بگیرد به فضای مجازی ورود پیدا کرده و مطلب خود را منتشرمی‌کند، این یعنی چالش، یعنی اینکه نه حاکمان متوجه کارکرد این فضا شده اند و نه کسی که در این فضا فعالیت می‌کند.
وی در ادامه صحبت‌هایش، گفت: دومین چالشی که در عرصه رسانه مطرح است و مربوط به گذشته‌های دور تاریخ ایران می‌شود، این است که اساسا سهم رسانه در بودجه کشور همیشه اندک در نظر گرفته شده است و این باعث شده است که در سبد خانوارها هم اهمیت این موضوع نادیده گرفته شود. معنای این گفته این است که مخاطبان ما در عرصه رسانه همه چیز را رایگان می‌خواهند، به عنوان مثال اگر قرار باشد برای تلویزیون تعاملی هزینه‌ای را پرداخت کنیم برایمان سخت است. روزنامه باید تقریبا مجانی باشد که عملا هم قیمت آن در مقایسه با قیمت سایر کالاها همین‌طور است.
نجفی ضمن بیان این مطلب که دولت در برنامه ریزی بودجه‌اش به اندازه هزینه گازرسانی به یک روستا برای کل رسانه‌ها و مطبوعات کشور بودجه در نظر نمی‌گیرد، افزود: در هرحال این یک چالش اساسی است که ریشه در فرهنگ و تاریخ ایران دارد و اساسا از زمانی که رسانه وارد ایران شد این معضل وجود داشت.
وی تاکید کرد: عمدتا نگاه به رسانه‌های مکتوب و چاپی اینگونه بوده است که خودشان باید خودشان را اداره کنند و متکی به دولت نباشند و در حال حاضر نیز این موضوع تشدید شده است. برخلاف تصور همگان در رابطه با رسانه‌های حاکمیتی هم وضع به همین منوال است، آنها هم آنقدر در مضیقه هستند و محدودیت دارند که نمی‌توانند به طور مطلوب فعالیت کنند که این امر در درازمدت اثرات زیانباری برای حاکمیت به همراه خواهد داشت.
در رسانه فرامدرن، دولت وظیفه حمایت، هدایت و نظارت دارد؛ نه دخالت
نجفی در ادامه تصریح کرد: در مدل رسانه مدرن، حاکمیت رسانه را رها نمی کند، بلکه باید هم بودجه در اختیار رسانه و مطبوعات بگذارد و هم نظارت و حتی دخالت کند، اما در مدل رسانه فرامدرن کنترل کننده قوی‌تر از دولت وجود دارد که همانا مردم و اصناف هستند و اصلا یکی از تفاوت‌های رسانه مدرن و فرامدرن همین است.
رییس مرکز رسانه های دیجیتال ادامه داد: وقتی رسانه فرامدرن وارد جامعه‌ای می‌شود یعنی اینکه جامعه آنقدر رشد اجتماعی پیدا کرده است که بتواند بد و خوب را تشخیص دهد یعنی اگر در سایت خاصی تصویر مستهجنی منتشر شد که فرزند من را دچار ناهنجاری کرد، من حتما معترض می شوم و حتی قوی‌تر از دولت با شخص خاطی برخورد خواهم کرد. به عبارت دیگر در رسانه فرامدرن دولت وظیفه رگولاتوری دارد؛ یعنی حمایت، هدایت و نظارت؛ پس دخالت در امور اجرایی معنایی ندارد. اما در حال حاضر حاکمیت در فضای رسانه وارد حوزه برنامه ریزی و اجرا شده است که این صددرصد غلط است، اصلا رسانه فرامدرن را دولت نباید اداره کند، تکلیف حاکمیت کاملا مشخص است باید بودجه بدهد و بر فعالیت‌های این عرصه نظارت کند، اما این به هیچ وجه به معنی وابستگی رسانه ها به دولت و دخالت دولت در امور رسانه‌ها نیست.
دیگر انحصار در عرصه رسانه معنایی ندارد
نجفی در زمینه تکثر و رشد قارچ گونه سایت‌ها گفت: در مدل خبرنگاری مدرنیته، متخصصان محور کار هستند. یعنی کسی که در این حوزه تحصیل کرده و تخصص دارد. اما در مدل خبرنگاری فرامدرن همه چیز متفاوت است. چراکه شرایط و مقتضیات تکنولوژیکی کار را برای عموم تسهیل می‌کند. یعنی از طریق فضای مجازی بدون کمترین تخصصی می‌توانید دست به تولید محتوا بزنید.
وی افزود: بنابراین اساسا اتفاقی که می‌افتد این است که در عرصه رسانه تخصص دارد جای خود را به تولید محتواهای عمومی می‌دهد. حال اینکه این تکثر مثبت است یا منفی؟ اصلا جای بحث ندارد. چراکه ذات فضای مجازی اینگونه بوده و اجتناب ناپذیر است و باید تکثر و تنوع در این فضا بوجود بیاید. بنابراین دست متخصصان عرصه رسانه، دیگر در انحصارگرایی باز نیست.
این کارشناس رسانه ادامه داد: در حال حاضر هرکسی می‌تواند برای خودش یک سایت یا یک شبکه راه اندازی کند. بنابراین دیگر انحصار در عرصه رسانه معنایی ندارد. البته این ویژگی، معایب و محاسنی دارد و البته باید این نکته را هم اضافه کنم که ما ایرانیان بیش از حد دچار اینترنت زدگی شده ایم. اما از تمام این بحث‌ها که بگذریم، شاید تکثر در ظاهر آزار دهنده باشد، اما من این تکثر را مثبت ارزیابی می‌کنم، چراکه همانطور که اشاره کردم ذات رسانه فرامدرن اینگونه است. البته اگر بخواهیم از وجه انحصار متخصصان این حوزه به موضوع نگاه کنیم باید بگویم چنین فضایی اصلا حرفه‌ای نیست اما همانطور که گفتم اجتناب ناپذیر است.
وی خاطر نشان کرد: در این زمینه یک نگاه بدبینانه وجود دارد، اول اینکه نگذاریم سطح دامنه تخصص در این عرصه پایین بیاید و این انحصارگرایی اصحاب رسانه به عدم تخصص آلوده نشود، اما ذات تکنولوژی چنین چیزی را برنمی‌تابد و من در کل این امر را مثبت ارزیابی می‌کنم.
جوهره رسانه‌های نوین خلاقیت
است
وی در رابطه با معضل نبود بازار کار برای فارغ‌التحصیلان رشته ارتباطات، گفت: مشکلی که در نظام آموزش عالی کشور وجود دارد این است که اول نیاز سنجی نمی‌شود و بدون بررسی و مطالعه رشته تاسیس می‌شود و نیرو پرورش داده می‌شود و بعد تازه متوجه می‌شویم که بازار کار نداریم. در حالیکه اول باید فعالیتی وجود داشته باشد تا براساس آن نیروی متخصص تربیت کنیم.
نجفی تاکید کرد: البته از این مقوله که بگذریم، من به جرات می‌گویم که اگر کسی به معنای واقعی خبرنگار متخصص باشد و با رسانه‌های نوین آشنا باشد، یعنی خبرنگار دهه 30 و 40 نباشد، می‌تواند بازار کار پر قدرتی برای خودش داشته باشد. فقط کافیست به مولفه‌های رسانه‌های فرامدرن تسلط داشته باشد.
وی ضمن بیان این مطلب که یکی از ویژگی‌های رسانه‌های فرامدرن خلاقیت و نوآوری است، افزود: خبرنگاری که خلاق باشد حتما در این عرصه حرفی برای گفتن خواهد داشت. جوهره رسانه‌های نوین خلاقیت است که اگر خبرنگاری چنین ویژگی داشته باشد حتما بازار کار خواهد داشت.
این استاد دانشگاه در ادامه صحبت‌هایش خلاقیت، سرعت عمل، تسلط بر فضای مجازی را از ویژگی‌های خبرنگار رسانه‌های نوین و فرامدرن دانست و بیان کرد: این فضا یک فضای رقابتی است و کسی برنده است که بتواند در این فضا حرفی برای گفتن داشته باشد. در حقیقت در دانشکگاه‌های ما به دانشجویان مزیت رقابتی شدن آموزش داده نمی‌شود.
وی در پایان صحبت‌هایش گفت: کسی که فارغ‌التحصیل رشته علوم ارتباطات است اما توانایی ایجاد یک سایت را ندارد واقعا نباید ادعا کند که متخصص است، به عقیده من این مدرک هیچ ارزشی ندارد. بنابراین اساسا معتقدم در فضای رسانه‌ای فرامدرن رمانی متخصصان نسبت به عوام برتری دارند که تخصصشان مبتنی بر مزیت رقابتی بودنشان باشد.
