به گزارش گروه ایرانشناسی خبرگزاری دانا(دانا خبر)، بیش
از سه دهه است که در 27 سپتامبر (5 مهر) به پاسداشت مصوبات سازمان جهانی جهانگردی در
سال 1970 به عنوان «روز جهانی جهانگردی» در بیشتر کشورهای جهان برنامه‌های متنوعی برگزار
می‌شود و هر سال سازمان جهانی جهانگردی با توجه به وظایف و مسوولیت‌های خود و همسو
با دیگر نهادهای بین‌المللی اقدام به تعیین شعاری متناسب با شرایط و نیازهای موجود
می‌کند و در یکی از کشورها مراسم ویژه این روز را برپا می‌کند.
امسال نیز کشور مالدیو میزبان این روز بین‌المللی است و شعار «گردشگری و آب، حفاظت از آینده مشترک ما» از طرف این سازمان سر لوحه کار فعالان حرفه‌یی به ویژه بخش‌های علمی و به روز این صنعت قرار داده شده است. چرا این شعار؟ چرا آب؟طی سه دهه اخیر به ویژه از 1990 به این سو پیامدهای پیشرفت و توسعه انسانی در محیط زیست توجه همه‌جانبه‌یی را معطوف خود داشت.
در سال 1992 ریودوژانیروی برزیل میزبان «اجلاس عالی زمین» بود. در سال 2002 اجلاس ژوهانسبورگ یک بار دیگر گامی جدی در مسیر مواجهه با چالش‌های پیش روی بشر برداشت و برای اجرایی کردن اهداف و خواست کنفرانس ریو 5 محور مهم (آب، انرژی، سلامت، کشاورزی و تنوع زیستی) را در دستور کار خود قرار داد. سالی که سازمان جهانگردی نیز «اکوتوریسم و توسعه پایدار» را هدفگذاری کرد. یک سال بعد و در 2003 سازمان ملل با توجه به بحران کم‌آبی و اهمیت حفظ منابع آب در دسترس، سال را به نام آب‌های شیرین نام گذارد چرا که بر اساس مطالعات انجام پذیرفته مشکلات جهانی در این زمینه غیر قابل کتمان است و شوخی‌بردار نیست.
مشکلاتی که پیش از آن نیز بارها به آن اشاره شده بود. شاید با در نظر گرفتن اینکه 5/97 درصد سطح زمین را آب در قالب اقیانوس‌ها، دریاها و دیگر صورت‌ها فراگرفته، نتوان پذیرفت که جمعیتی بالغ بر 3/2 میلیارد نفر در مناطقی زندگی می‌کنند که با کمبود متوالی آب و تنش‌های آبی مواجه‌اند.
کمبود آب به ویژه خشکسالی، اکنون بیش از 18 درصد از کل جمعیت جهان را دچار شرایط نامساعدی کرده است
اما واقعیت این است که کمبود آب به ویژه خشکسالی، اکنون بیش از 18 درصد از کل جمعیت جهان را دچار شرایط نامساعدی کرده است. طی یک قرن گذشته جمعیت جهان حدود 3 برابر افزایش یافته و این در حالی است که به واسطه تفاوت توازن جمعیتی در نقاط مختلف، تقاضای مصرف آب 6 برابر افزایش یافته است و آینده نیز همچنان در شیب افزایش جمعیت و افزایش تقاضای مصرف آب قرار دارد.
آب مصرفی انسان‌ها حدود 2290 کیلومتر مکعب در سال است یعنی میزان آبی که برداشت و مصرف می‌شود و به رودخانه‌ها و منابع آبی بازنمی‌گردد
غول‌های جمعیتی جهان از جمله چین و هند که جزو کشورهای پر مصرف دنیا هستند و اکنون نیز با کمبود آب مواجه هستند بر اساس پیش بینی‌ها تا 2050 به ترتیب 563 و 187 میلیون نفر به جمعیت جهان اضافه خواهند کرد. سالی که جمعیت کره زمین به 9 میلیارد نفر خواهد رسید. اکنون میزان آب مصرفی انسان‌ها حدود 2290 کیلومتر مکعب در سال است یعنی میزان آبی که برداشت و مصرف می‌شود و به رودخانه‌ها و منابع آبی بازنمی‌گردد. در کنار آن حدود 4490 کیلومتر مکعب نیز جهت رقیق کردن و کاهش آلودگی‌ها و موارد دیگر مورد استفاده قرار می‌گیرد که جمع این اعداد بالغ بر 6780 کیلومتر مکعب از، عددی که نیمی از کل میزان آب‌های روان پایدار یا همان آب‌های شیرینی است که سال 2003 به افتخار آنها نام‌گذاری شد.
امروزه آب یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های قرن حاضر محسوب می‌شود که نقش زیادی در منشا بسیاری از تحولات مثبت و منفی جهان دارد
اگر سرانه مصرف را در همین حد، ثابت فرض کنیم در سال 2050 جمعیت 9 میلیارد مصرف‌کننده را خواهیم داشت که 10200 کیلومتر مکعب، برداشت آب و مصرف را در پی دارد. یعنی 82 درصد کل منابع همان آب‌های شیرین سال 2003 و از نگاه دیگر اگر تقاضای سرانه نیز مثل اکنون رو به افزایش گذارد بدون شک در محدوده سال 2100 شکل بحران از آمار و ارقام و از روی کاغذ به سطح جامعه انسانی خواهد رسید و وضعیتی فاجعه بار را رقم خواهد زد. امروزه آب یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های قرن حاضر محسوب می‌شود که نقش زیادی در منشا بسیاری از تحولات مثبت و منفی جهان دارد. با توجه به آمارها اکنون بین توان تامین آب و شدت تقاضا در جهان خلا ایی وجود دارد که بحران آفرین است.
طی 50 سال گذشته 37 مورد خشونت بین کشورها بر سر آب روی داده است که همه آنها به جز 7 مورد در خاورمیانه گزارش شده است
گزارش‌های مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نشان می‌دهد طی 50 سال گذشته 37 مورد خشونت بین کشورها بر سر آب روی داده است که همه آنها به جز 7 مورد در خاورمیانه گزارش شده است. بیش از 90 درصد مردم دنیا در کشورهایی زندگی می‌کنند که دارای منابع آب مشترک با دیگر کشورها هستند. «کوین وات کینز» از محققان سازمان ملل بیان می‌دارد: اداره آب‌های مشترک می‌تواند عاملی برای صلح یا مناقشه باشد، لذا این صحنه سیاسی است که تصمیم خواهد گرفت کدام مسیر برگزیده شود. به نظر شرایط جالب توجهی پیش روی ما قرار ندارد و همین امر نهادهای بین‌المللی را واداشته تا مدیریت و برنامه‌ریزی جهانی را در پیش گیرند و در مرحله اجرا بومی‌سازی و متناسب‌سازی را با توجه به شرایط منطقه مد نظر قرار دهند.
نهادهایی چون سازمان ملل و زیرمجموعه‌ها، دولت‌ها، مجامع علمی، تشکل‌های مردمی و... مجبور به حرکت در مسیر کاهش تبعات این چالش بزرگ هستند. هر چند در بسیاری موارد شاهد جدیت لازم در این مسیر به ویژه از طرف دولت‌ها نیستیم. جهانگردی نیز با توجه به جایگاهی که امروزه در سطح جهان از آن برخوردار شده نقش غیرقابل انکاری را بر عهده دارد. رکورد یک میلیارد گردشگر در سال 2012 به معنی وظیفه و مسوولیت سنگینی است که سازمان جهانی جهانگردی و متولیان این صنعت، همسو با دیگر نهادهای بین‌المللی در مسیر تحقق اهداف «توسعه هزاره» و اهداف جهانی به ویژه، بحران زدایی از بحث آب گام بردارد. وظیفه‌یی که سازمان ملل طی یک دهه اخیر به ویژه بر دوش این سازمان جهانی گذارده تا از این ظرفیت بزرگ و از این فعالیت انسانی در مسیر کاهش مشکلات مشترک زمین بهره‌برداری کند. مباحثی چون گردشگری پایدار و مفاهیمی چون اکوتوریسم از دل همین خواست، استخراج شده است. جایی که یک میلیارد نفر را می‌توان در پایین آوردن مصرف سرانه آب دخیل کرد و جان تازه‌یی را در پیکر نیمه جان بسیاری ملت‌ها دمید.
ایرانیان در حال حاضر بیش از 70 درصد منابع آب قابل دسترس (شیرین) خود را مصرف می‌کنند. در حالی که مصرف بالای 40 درصد یعنی بحران شدید
ایران خودمان را در نظر بگیریم. ایرانیان در حال حاضر بیش از 70 درصد منابع آب قابل دسترس (شیرین) خود را مصرف می‌کنند. در حالی که مصرف بالای 40 درصد یعنی بحران شدید. جایی که ما بالغ بر 11 میلیارد متر مکعب برداشت اضافه در سال داریم و چشم‌اندازمان هم آنچنان نوید بخش نیست.
ما 5/1 برابر متوسط جهانی در بخش کشاورزی مان مصرف آب داریم در حالی که بیش از 70 درصد منابع آب‌مان در این بخش مصرف می‌شود و این در حالی است که میانگین شاخص بهره‌وری آب در بخش کشاورزی، صنعت و در کل بر اساس آمارهای بین‌المللی (1978- 2004) در ایران رقمی حدود 6/1 است. یعنی مصرف بالای بهره‌وری پایین. رقمی که در کشورهایی چون امریکا 9/20، استرالیا 4/17، مالزی 5/10 و چین 2/2 است. همه ما ساکنان امروز کره زمین موظف به درک چالش‌های قرن حاضریم، چالش‌هایی که پیامدهایش چه خوب و چه بد به همه ما خواهد رسید.
روزنامه اعتماد/ محمد جهانشاهی ( عضو جامعه جهانی اکوتوریسم)
