ولیمه از سنت های پسندیده اسلامی است اما در سالهای اخیر، دادن ولیمه هایی ده ها میلیونی به امری رایج تبدیل شده است.
به گزارش گروه سبک زندگی خبرگزاری دانا (دانا خبر) و به نقل از ایرنا، «ولیمه» از سنت های پسندیده ای است که دل های مردم را به هم نزدیک کرده و در روایات نیز به آن سفارش شده اما در سالیان اخیر برخی عادات و برداشت های اجتماعی و فرهنگی سبب شده تا این سنت نیک به گونه ای دیگر رخ نمایی کند.هرچند سازمان حج و زیارت اعلام کرده یک و نیم میلیون ایرانی در صف انتظار برای سفر حج تمتع قرار دارند و تا 20 سال دیگر این صف ادامه خواهد داشت اما عزیمت سالانه مردم ایران به سرزمین وحی همواره با مسایلی گره خورده که در تارو پود فرهنگ عمومی مردم جا خوش کرده و اصلاح آن نیازمند فرهنگ سازی و زمان است.
از مراسم بدرقه و خریدن سوغاتی گرفته تا استقبال از حاجی، ذبح قربانی، پلاکارد، ولیمه و سایر مسایل حاشیه ای که همواره ذهن زائر بیت الله الحرام و خانواده اش را از زمان ثبت نام در کاروان به خود مشغول و گاهی تا مدتها پس از حاجی شدن دامنگیر اوست.
در این میان شاید ولیمه حاجی که بسیاری نیز انتظار آن را می کشند،بیش از هر موضوعی دیگر برای حاجی، بزرگ جلوه می کند و برنامه ریزی و زمان بندی برای این کار یکی از دغدغه های او به شمار می رود.
چند سالی است که حاجیان قبل از پرواز به سوی کعبه دل ها به دنبال تالار و رستورانی برای پذیرایی و اطعام می گردند تا هنگام اجلال نزول به میهن دغدغه آن را نداشته باشند و خیالشان از این مساله راحت باشد ولی از آنجا که زمان بازگشت حاجی هنگام عزیمت دقیق نیست؛ حاجیان ترجیح می دهند تا پس از بازگشت، به دنبال تالار و اطعام باشند.
مدیر یکی از تالارهای شرق تهران می گوید: امسال تعداد حاجیانی که برای ولیمه به این سالن مراجعه کردند؛ کمتر از سال های گذشته بود. به طوری که هر ساله 30 تا 50 مراجعه داشتیم اما امسال سه نفر هم برای رزرو سالن مراجعه نکردند.
برخی از مدیران تالارهای تهران علت کاهش استقبال حاجیان برای ولیمه را افزایش هزینه حج تمتع و تورم یک سال اخیر می دانند و بعضی نیز کاهش تعداد حجاج امسال نسبت به سال های گذشته را مطرح می کنند.
مدیر تالاری در شمال تهران نیز می گوید: هرچند در این ایام باید ولیمه حاجیان بیش از سایر مراسم ها باشد اما در اینجا تعداد میهمانی ها و عروسی ها بیشتر از ولیمه حاجیان است.
به هرحال حاجی بر اساس آموزه های دینی وظیفه خود می داند که سفره احسان و اطعام را برای میهمانان پهن و از آنان پذیرایی کند اما ریخت و پاش هایی که در بعضی از این سفره ها دیده می شود؛ برخی از حاجیان را بر آن داشته تا هزینه ولیمه را به کارهای خیریه اختصاص دهند.
چند سالی است برخی از حاجیان خراسان جنوبی و مازندران هزینه ولیمه خود را به احداث بیمارستان و مدرسه اختصاص می دهند تا مرهمی بر زخم های بیماران، بی سرپناهان و افراد نیازمند باشد و برای ولیمه دادن نیز به جای خرج های سر به فلک کشیده، سفره ای برای افراد فامیل و نزدیکان پهن می کنند.
کارشناسان مذهبی معتقدند که هیچ چیزی جای ولیمه را نمی گیرد و در روایات ائمه معصومین(ع) بر این سنت پسندیده که جزیی از فرهنگ مردم ایران شده نیز تاکید دارند.
حجت الاسلام «محمدرضا زنگنه» دراین باره می گوید: برای ولیمه و سوغاتی روایت داریم و مستحب است کسی که به مسافرت می رود، برای خانواده اش سوغات بیاورد و زایر بیت الله الحرام نیز به شکرانه توفیقی که خدا به او داده، مستحب است که در راه خدا انفاق کند.
وی این انفاق را شامل ولیمه، ساخت بیمارستان یا مدرسه و هر نوع رسیدگی به نیازمندان می داند و می افزاید: هرچند کمک به فقراء و نیازمندان بسیار سفارش شده ولی هیچ چیزی جای ولیمه را نمی گیرد. البته ولیمه باید حساب شده و با برنامه باشد و از هرگونه اسراف و زیاده روی در این زمینه جلوگیری شود.
این پژوهشگر مذهبی به ضرورت های روز جامعه اشاره می کند و می گوید: متاسفانه فرهنگ جامعه به سمتی هدایت شده که کسی امکان میهمانی و پهن کردن سفره اطعام در منزل خود را ندارد و به ناچار برای پذیرایی باید تالار و سالن بگیرد.
وی تاکید می کند که ولیمه و پذیرایی حاجی باید رنگ عبادی داشته باشد به گونه ای که مصداق اطعام بر آن صدق کند و از طرف دیگر حاجی نباید خود را به سختی بیاندازد.
حجت الاسلام «حسین درودی» استاد حوزه و دانشگاه نیز می گوید: حاجی در مراسم حج، درس محرومیت زدایی می آموزد. مثلا هنگام قربانی کردن در سرزمین منا بهترین و سالمترین قربانی را انتخاب می کند تا گوشت آن میان فقرا و نیازمندان تقسیم شود و در ولیمه دادن نیز باید به فقرا توجه بیشتری داشته باشد.
وی ادامه می دهد: یکی از شرایط حاجی شدن استطاعت مالی بوده که مقدار بسیاری از این هزینه برای نیازمندان و فقرا درنظر گرفته می شود و این درسی برای حاجی است.
حجت الاسلام زنگنه با استناد به روایات ائمه معصومین(ع) درباره ضرورت ولیمه توضیح می دهد: در احادیث گفته شده که غذا دادن به سه انسان گرسنه با آزاد کردن یکی از فرزندان حضرت اسماعیل از بندگی برابری می کند و در برخی روایات گفته شده که از غذای خود به ثروتمندان نیز بدهد.
پهن شدن سفره احسان و اطعام علاوه بر این که در آموزه های دینی آمده، همدلی را به دنبال دارد. چرا که هم سفره شدن و هم غذا شدن سبب انس و محبت می شود ولی باید مواظب آسیب های ولیمه بود که تکلف و اسراف از جمله این آسیب هاست.
حجت الاسلام درودی درباره آسیب های ولیمه می گوید: اصل ولیمه در دین هست ولی کارهایی که برخی حاجیان برای ولیمه انجام می دهند؛ اسلامی نیست. مثلا غذاهای گرانقیمت و دسرهای مختلف هیچ ضرورتی ندارد.
وی این نوع ولیمه ها را نوعی «سفره آرایی» دانست و یکی از آسیب های ولیمه حاجیان را تنوع غذا و میوه و دسر دانست و این سوال را مطرح کرد که آیا حاجی می خواهد برای نشان دان شان و منزلت اجتماعی خود اینگونه هزینه کند؟
به عقیده درودی، ولیمه هایی که در تالارهای مجلل و با هزینه های گزاف به میهمانان داده می شود؛ گاهی رنگ خودنمایی و تنوع گرایی به خود می گیرد.
حجت الاسلام زنگنه از «تکلف» به عنوان یکی از آسیب های ولیمه یاد می کند و می گوید: حاجی نباید برای ولیمه دادن خود را به زحمت و تکلف بیاندازد. مثلا اگر از نظر مالی پذیرایی 200 میهمان برای او سخت است از 50 نفر پذیرایی کند و همچنین به یک یا دو نوع غذا اکتفا کند.
وی همچنین برای جلوگیری از اسراف پیشنهاد می کند که در سالن ها و تالارهای پذیرایی بر سر هر میزی چند ظرف یک بار مصرف ارایه شود تا میهمانان، اضافه غذای استفاده نشده را برای نیازمندان ببرند.
زنگنه همچنین پذیرایی از میهمانان با سالادها و دسرهای مختلف را ضروری نمی داند و می افزاید: آنچه که در ولیمه ضروری بوده اکرام مومن است.
به عقیده حجت الاسلام درودی، در برخی از ولیمه های حاجیان گاهی خودنمایی ظهور می کند و گاهی اسراف در غذا و این نوع آسیب ها سبب تحقیر دیگران می شود در حالی که حاجی با درس هایی که از حج گرفته، باید با ولیمه دادن خود به صورت غیرمستقیم به دیگران درس زندگی و صرفه جویی دهد.
وی توصیه کرد تا برای ترویج این تفکر، بزرگان و کسانی که در جامعه جایگاهی دارند در این زمینه پیشقدم شوند و الگوی دیگران باشند و از طرف دیگر مطبوعات و صدا و سیما نیز برای تبدیل این الگو به یک فرهنگ عمومی تلاش کنند.
این استاد دانشگاه همچنین پیشنهاد کرد تا مکان هایی به جای رستوران ها برای پذیرایی حجاج درنظر گرفته شود و نهادهای فرهنگی مانند وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان تبلیغات اسلامی امتیازهایی به اینگونه مراکز بدهند.
اگر بخواهیم سفره های پرزرق و برق، تالارهای تجملی و ریخت و پاش های برخی حاجیان از فرهنگ ولیمه حاجیان در میهن اسلامی مان حذف شود؛ باید علاوه بر توجه زایران بیت الله الحرام به فلسفه حج و تبلیغ آن از سوی رسانه های جمعی، ریشه های ترویج چنین فرهنگی را که بیشتر در چشم و هم چشمی و خودنمایی ظهور دارد؛ در جامعه بخشکانیم.
مطبوعات و رسانه ها همه ساله هنگام بازگشت حاجیان از سفر معنوی حج به برخی از مشکلات ولیمه حاجیان اشاره کرده و از افزایش ریخت و پاش های برخی حاجیان گله کرده و در مذمت آن سخن ها می گویند و از ارقام سر به فلک کشیده این ولیمه ها انتقاد می کنند.
اصلاح فرهنگ ولیمه که ریشه در رفتارهای اجتماعی - اعتقادی جامعه ایرانی دارد، فارغ از دستگاههای فرهنگی ، رسانه ها و مطبوعات نیاز به تقویت باورهای مذهبی و تبیین فلسفه واقعی حج در جامعه و بخصوص منتظران در صف اعزام به حج دارد.
