به گزارش گروه ایرانشناسی خبرگزاری دانا(دانا خبر)، در نامه جامعه باستان شناسان ایران به دکتر محمدعلی نجفی، معاون رییس جمهور و رییس سازمان، آمده است: مسوولان جدید سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری همچون عموم مردم به خوبی در چند سال گذشته دیده اند و می دانند که میراث فرهنگی و به ویژه باستان شناسی در دولت های نهم و دهم تا چه اندازه مورد بی مهری قرار گرفت و از جایگاه واقعی و شایسته خود فاصله گرفت.
«جامعه باستان شناسی ایران» نیک می داند که جبران این خسران و آسیب ها در زمانی کوتاه و یک شبه ممکن نیست و از این نظر مسوولیت مدیران جدید سازمان در دولت یازدهم را بسیار دشوار و خطیر می داند.
با وجود این، بر این باوریم که جبران این آسیب ها با برنامه ریزی های دقیق و سنجیده، با کمک گرفتن و مشاوره با کارشناسان میراث فرهنگی و متخصصان باستان شناسی و نیز با اتخاذ تصمیمات و اقدامات به موقع و صحیح امکان پذیر است.
مجموعه بیانات و وعده های مسوولان جدید سازمان و نیز انتصاب مدیران مجرب و آشنا به موضوعات میراث فرهنگی در رده های میانی مدیریت سازمان، حکایت از اراده مدیران ارشد سازمان برای بازسازی و بازگرداندن جایگاه واقعی شایسته میراث فرهنگی و باستان شناسی دارد.
با این حال، باید اذعان داشت که وجود اراده و ایجاد تغییرات مدیریتی مناسب در این راستا، مهم و با ارزش ولی ناکافی است. «جامعه باستان شناسی ایران» برنامه ریزی های درست، سیاست گذاری ها و هدف گذاری های صحیح در باستان شناسی را بسیار مهم و تعیین کننده می داند.
«جامعه باستان شناسی ایران» پس از انتصاب معاونان و مدیران سازمان، این فرصت را مغتنم می شمارد تا به نمایندگی از جمع کثیری از باستان شناسان کشور، برخی از مهمترین نگرانی ها و دیدگاه های پیشنهادی خود را در رابطه با سیاست گذاری ها و برنامه ریزی ها برای پژوهش های باستان شناختی به شرح زیر با رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و همچنین رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی در میان بگذارد.
1- ثبات و پایداری در مدیریت پژوهش های باستان شناختی:
برای به ثمر رسیدن پژوهش های بنیادین همچون پژوهش های باستان شناختی، برنامه ریزی بلندمدت و شرایط پایدار مدیریتی از جمله ضروریات به شمار می رود.
پیامد مستقیم و زیانبار تغییرات زودهنگام در مدیریت پژوهش های باستان شناسی، وقفه در انجام فعالیت های پژوهشی و میدانی در سطح کشور بوده که به نوبه خود بر حفاظت از آثار فرهنگی-تاریخی نیز تاثیر منفی گذارده است.
افزون بر این، به خاطر ارتباط و وابستگی برنامه ریزی های ملی و استانی، تغییر در مدیریت در ستاد مرکزی و پژوهشکده موجب اختلال و وقفه در برنامه ریزی ها هم در سطح ملی و در سطح استان ها می شود.
طی چند سال گذشته، در کنار تغییرات پی در پی مدیران، دوره مدیریت روسای پژوهشکده باستانشناسی گاهی حتی محدود به چند ماه شد. از این رو، ضروری است که مسوولان ارشد سازمان میراث فرهنگی در تغییر مدیران دقت لازم و کافی داشته باشند و نسبت به پیامدهای کوتاه مدت و بلندمدت تغییرات مدیریتی زودهنگام حساس باشند.
2- یکپارچگی و استقلال:
موفقیت آمیز بودن پژوهش های باستان شناختی، در سایه یکپارچگی و استقلال مالی پژوهشکده باستان شناسی ممکن می شود. یکی از اقدامات درست و مناسبی که در گذشته ای نه چندان دور انجام شد و از جمله عوامل موثر در تحولات و شکوفایی نسبی در باستان شناسی ایران شد، یکپارچگی فیزیکی و جمع شدن تمامی باستان شناسان پژوهشکده در یک ساختمان مجزا و مستقل در عمارت مسعودیه و نیز استقلال مالی پژوهشکده با اختصاص بودجه پژوهشی سالانه به آن بود.
«جامعه باستان شناسی ایران» بر این باور است که برگرداندن یکپارچگی فیزیکی و استقلال مالی به پژوهشکده باستان شناسی از جمله اقدامات ضروری و زیرساختی است.
در کنار این مساله، تجمیع نیروی کارشناسی باستان شناسان در استان ها و ایجاد ارتباط و پیوستگی سازمانی بیشتر بین باستان شناسان استان ها و ستاد مرکزی نیز از جمله اقدامات زیرساختی در جهت تقویت یکپارچگی در میان نیروی علمی - کارشناسی محسوب می شود.
3- ایجاد زمینه ها و فضای پژوهشی عادلانه و مطابق استانداردهای علمی روز:
ایجاد فضای مناسب، پویا، عادلانه و رقابتی اخلاقی از جمله وظایف مدیران پژوهشی پژوهشگاه محسوب می شود.
ایجاد چنین فضایی در پژوهشگاه و بویژه در پژوهشکده باستان شناسی مستلزم سیاست گذاری ها و برنامه ریزی های راهبردی سنجیده و کارشناسی است. اما این بدین معنا نیست که مدیران پژوهشی موظف اند موضوعات، اولویت های موضوعی و مسیرهای پژوهشی را تعیین کنند.
حساسیت و ظرافت مدیریت پژوهشی و سیاست گذاری در این حوزه به قدری است که اگر به درستی و کارشناسانه انجام نشود، پیامدهای منفی ای همچون بسته شدن فضای علمی و ناپویایی پژوهشی به دنبال خواهد داشت.
4- تجهیز و تقویت توان علمی/کارشناسی پژوهشکده باستان شناسی و باستان شناسان در مراکز استانی:
از جمله دیگر آسیب هایی که در سال های اخیر متوجه سازمان و بویژه پژوهشکده باستان شناسی شد، کاهش توان و نیروی کارشناسی آن بود. استادان و کارشناسان مجرب و متخصص بسیاری در پژوهشکده باستان شناسی و مراکز استان ها در چند سال اخیر بازنشسته شده (گاهی پیش از موعد)، به تصمیم خود کناره گیری کردند یا به دلیل طرح تعدیل نیرو به شکل های مختلف از بدنه کارشناسی جدا شده اند. ضروری است متناسب با نیازها و ظرفیت های باستان شناختی کشور و تحولات و پیشرفت های علمی روز دنیا و با استفاده از نیروهای مجرب و به خدمت گرفتن نیروهای جوان کوشا و با استعداد اقدامات لازم صورت گیرد تا توان علمی/کارشناسی پژوهشکده باستان شناسی تقویت شود و (با حفظ یکپارچگی و تمرکز مدیریت در ستاد) در استان ها پست های سازمانی برای باستان شناسان استان ها و شهرستان ها ایجاد شود.
5- باستان شناسی نجات بخشی و جایگاه مناسب و شایسته برای میراث فرهنگی در برنامه های توسعه ای و عمرانی:
در سال های گذشته به کرات شاهد تخریب و آسیب به محوطه های باستانی و تاریخی-فرهنگی در جریان اجرای طرح های توسعه بوده ایم.
به این ترتیب به کرات سرمایه و میراث فرهنگی کشور در ازای اجرای برنامه های توسعه و عمران (بویژه پروژه های سدسازی و راه سازی) هزینه شده است. از سوی دیگر، رشد پدیده باستان شناسی نجات بخشی نیز، از نوعی که در سال های اخیر رواج پیدا کرده است، هم از جنبه حفاظت از محوطه ها و میراث فرهنگی و هم به دلیل پایین آوردن هنجارها و اصول علمی و اخلاق حرفه ای باستان شناسی، موجب نگرانی فراوانی شده است.
یکی از ضرورت ها در سیاست گذاری ها و برنامه ریزی های کلان پژوهشی پژوهشگاه میراث فرهنگی تعیین سیاست ها و شیوه نامه های مناسب برای باستان شناسی نجات بخشی است به طوری که متضمن رفع آسیب ها و یا کاهش آسیب ها به محوطه های باستانی در جریان پروژه های عمرانی باشد.
6- روابط علمی و پژوهشی:
به روز شدن ابزارهای نظری و علمی برای شناخت و حفاظت بهتر از میراث فرهنگی ایران جزو ضروریات امروز است.
ارتباط مؤثر و دو سویه با دانشگاه ها و نهادهای علمی و پژوهشی در سطح ملی و بین المللی کمک فراوانی به پیشبرد سطح دانش های میراث فرهنگی خواهد کرد. برقراری روابط پژوهشی متوازن با دانشگاه ها و مراکز پژوهشی ملی و بین المللی سبب تحول، پویایی و توسعه علمی پژوهشگاه و پژوهشکده باستان شناسی خواهد شد.
«جامعه باستا ن شناسی ایران» امیدوار است با برقراری هماهنگی لازم با وزارت امور خارجه و با سیاست گذاری های مناسب و تعیین خط مشی های صحیح که ضامن تامین منافع ملی ایران باشد، بتوان از قابلیت های عظیم پژوهشگاه و بویژه پژوهشکده باستان شناسی برای همکاری های متقابل علمی و فرهنگی میان ایران و کشورهای دیگر به نحو مؤثری استفاده کرد.
7- نقش و جایگاه نظارتی پژوهشکده باستان شناسی:
در سال های گذشته با رواج باستان شناسی نجات بخشی، و با رشد و فعال شدن شرکت های پیمانکاری که فعالیت باستان شناختی می کنند (در حالی که گاه حتی زمینه اصلی آنها مرمت یا رشته های دیگر غیر از باستان شناسی است) و نیز با افزایش پروژه های استانی مستقل از ستاد، متخصصان و استادان باستان شناسی نگران کاهش کیفیت پروژه های باستان شناختی در قبال رشد کمی پروژه ها هستند. آنچه در گذشته و در کنار دیگر عوامل، در حفظ استانداردهای علمی و حداقل های کیفی یک طرح پژوهشی مؤثر بود،نظارت ستادی از سوی پژوهشکده باستان شناسی بود.
طی چند سال گذشته، با تفویض اختیار صدور مجوز کاوش و بررسی به مدیران استانی، از نقش نظارتی پژوهشکده باستان شناسی بسیار کاسته شده است.
«جامعه باستا ن شناسی ایران» حفظ استانداردها و اصول علمی و کیفیت پژوهش های علمی را از جمله موارد ضروری و نیازمند توجه جدی پژوهشگاه میراث فرهنگی می داند.
این امر از طریق احیا و تقویت بیشتر نقش نظارتی پژوهشکده باستان شناسی بر پژوهش های باستان شناختی در همه استان ها و مناطق ممکن می شود.
