طرح شبنم که به پیشنهاد ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز توسط وزارت صنعت و معدن و تجارت برای نشان دادن اصالت کالاهای وارداتی و با کیفیت بودن کالاهای تولید داخل طراحی شده و توسط نمایندگان وزارت صنعت و معدن و تجارت، شورای اصناف و ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، اجرا و پیگیری شد این روزها بیش از آنکه هدف اصلی خود را که همان مبارزه با قاچاق و شفاف سازی است دنبال کند، هدف سود آوری خود را در پی گرفته است.
برای موشکافی روند و وضعیت طرح شبنم گفت و گویی با آزاده داننده، رییس نظام صنفی رایانه ای استان تهران، انجام داده ایم که در ادامه می‌آید.آزاده داننده، در گفت و گو با خبرنگار فناوری خبرگزاری دانا(داناخبر) در ارتباط با این طرح گفت: اگر بخواهیم در ارتباط با طرح شبنم توضیحی کلیدی و کوتاه بدهیم می توان گفت طرح شبنم، طرح موثر و موفقی نبوده است و نتوانسته به هیچ یک از اهداف خود نایل شود.
وی ادامه داد: درواقع این طرح جزو موانع کسب وکار محسوب می شود وبه درستی بوروکراسی را نیز به گفته وزیر صنعت و معدن و تجارت کاملا افزایش داده و به طور کلی با برچیده شدن این طرح شرایط بهتری فراهم خواهد شد.
رییس هیات مدیره انجمن زنان کارآفرین در پاسخ به این سوال که چرا این طرح با نارضایتی اصناف وبسیاری از مردم روبرو شد و چگونه می توان این نارضایتی ها را کاهش داد گفت: در ابتدا باید این سوال مطرح شود که طرح شبنم به طور خاص چه هدفی را دنبال می کند؟ آیا می خواهد جلوی قاچاق کالا را بگیرد یا جلوی تقلب در کالا را؟ چرا که این دو مبحث با هم متفاوت است.
داننده در ادامه صحبت‌هایش تصریح کرد: زمانی که کالایی اصل نیست اما وارد کشور می شود و عوارض هم پرداخت می شود و سپس برچسب نیز بدان خورده می شود این بدین معناست که تمام مراحل قانونی طی شده است ولی مشکل آنجاست که کالا اورجینال نبوده و یا به عبارت دیگر تقلبی است. در حالیکه در طرف دیگر کالای اصل بدون طی این مراحل قانونی وارد کشور شده و در زمره کالاهای قاچاق به شمار می‌رود.
رییس نظام صنفی رایانه ای استان تهران، ادامه داد: ضمن اینکه موضوع کالاهای تقلبی شامل کالاهای داخلی هم می‌شود و این در حالی است که طرح شبنم تنها مربوط به واردات است. بنابراین باید هدف این طرح کاملا شفاف شود.
وی در ادامه گفت: این طرح از جمله طرح هایی است که تماما با استناد بر اعداد وارقام و آمار طراحی شده و در آن قرار بر این است که در مورد تمامی کالاها«data base» داشته باشیم. بنابراین در اینجا اعداد و ارقام در دست داریم اما مشکل آنجاست که تا کنون در این مورد هیچ آمار و ارقامی گزارش نشده که به طور دقیق بدانیم با اجرای این طرح تا چه میزان قاچاق کاهش یافته است؟ بنابراین گزارش نکردن اثر بخشی طرح، خود بزرگترین مشکل این طرح محسوب می شود.
داننده در ادامه به دیگر مشکلات طرح اشاره کرد و گفت: در زمانی که این طرح شروع به کار کرد زیرساخت مناسبی نداشت و با شتاب زدگی شروع شد. همچنین به طور دقیق معلوم نشد که کالاهای اولیه مشمول طرح شبنم را بر چه مبنایی اعلام کردند؟ اگر بر مبنای پرقاچاق ترین کالاها بود پس چرا به طور دقیق آمار قاچاق در محصولات بهداشتی و صوتی –تصویری و دارویی و... اعلام نشد؟ بنابراین این طرح زمانی اثر بخش خواهد بود که با آمار دقیق همراه باشد.
برچسب‌های شبنم به راحتی در بازار خرید و فروش می‌شود
وی تاکید کرد: علاوه بر این، مشکل بعدی خود برچسب هاست که امنیت لازم را نداشت و مدتی به راحتی در بازار خرید وفروش شد وسپس مشکل در استعلام آن بود که تا مدت‌ها مصرف کنندگان تنها از اصل بودن برچسب مطمئن می شدند و نه خود کالا ، چراکه نام کالا در استعلام آورده نمی شد. بعد ها با اینکه بسیاری از این مشکلات برطرف شد اما هرگز آماری مبنی براینکه این طرح به موفقیت دست یافته باشد، منتشر نشد.
رییس سازمان نظام صنفی استان تهران، همچنین در ارتباط با جایگزینی ایران کد به جای شبنم گفت: اپراتور این موضوع شرکت راهبر است، اما سیاست گذاری و تصمیم گیری آن مربوط به این شرکت نیست و صاحب اصلی آن باید ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز باشد و به شرکت راهبر ربطی ندارد به خصوص آنکه شرکت راهبر، خود ذینفع بوده و نمی تواند در تصمیم گیری خود را دخالت دهد.
وی در پاسخ به این سوال که چه راهکار جایگرین دیگری برای جلوگیری از قاچاق می توان پیشنهاد کرد گفت: برای جلوگیری از قاچاق باید بستر قاچاق تضعیف شود و فقط با بگیر وببندهای این چنینی نمی توان راه به جایی برد.
وی افزود: مثلا خدمات پس از فروش یکی از اهرم هایی است که می تواند قاچاق را بی معنا کند. بنابراین نیاز است که قاچاق گران شود و صرفه اقتصادی خود را از دست دهد چراکه اگر صرفه اقتصادی داشته باشد همین می شود که برچسب به راحتی خرید وفروش می شود وطرح با شکست روبرو می شود و به گفته وزیر صنعت و معدن، به درستی می توان این طرح را قاچاق مشروع نامید.
داننده در پایان صحبت‌هایش، گفت: سود مالی ناشی از این طرح را نمی توان به راحتی نادیده گرفت و این خود ذهن همگان را به خود مشغول کرده است اما باید دانست اگر طرحی سود آوری دارد نیاز به شفاف سازی، ارایه گزارش دقیق و آمار رسمی و تقویت بخشی دارد تا بتواند اثر بخشی خود را نمایش دهد.
