به گزارش گروه ایرانشناسی خبرگزاری دانا(دانا خبر)به نقل از روزنامه ایران، موسسه کوارتز در آخرین رتبه‌بندی خود چهار شهر اهواز، سنندج، کرمانشاه و یاسوج را در فهرست 10 شهر آلوده جهان معرفی کرده است. این موسسه یک موسسه پژوهشی است و سازمان بهداشت جهانی (WHO) برای ارایه گزارش‌های خود به آمار آن استناد می‌کند. گزارش اخیر سازمان بهداشت جهانی درباره ارتباط میان آلودگی هوا و سرطان ریه بوده که آن را با همکاری آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان(IARC) منتشر کرده و بر اساس این گزارش، آلودگی هوا بیشتر از سیگار کشیدن موجب ابتلای شهروندان به سرطان ریه می‌شود.
پیش از این آژانس بین‌المللی تحقیقات سرطان، ذرات معلق آلودگی هوا مانند دود دیزل را سرطان‌زا اعلام کرده بود اما در گزارش اخیر همه ترکیبات موجود در هوا به عنوان مواد سرطان‌زا معرفی شده‌اند.
بر اساس این گزارش با وجود اینکه خطر ابتلا به سرطان ریه در اثر آلودگی هوا به تنهایی پایین است، اما موسسه کوارتز اعلام کرده وفور عوامل آلوده‌کننده هوا و دشواری اجتناب از این منابع از قبیل سیستم‌های حمل و نقل عمومی، نیروگاه‌ها، آلودگی‌های صنعتی و کشاورزی منجر به افزایش درصد ابتلا به سرطان می‌شود.
موسسه کوارتز بر اساس داده‌های ارایه شده در این گزارش روی آلوده‌ترین شهرها متمرکز شده و آلوده‌ترین شهر جهان را اهواز اعلام کرده است. در این گزارش جدید میزان آلودگی شهرها براساس میزان ذرات کوچکتر از 10 میکرون هوا محاسبه شده و سنندج سومین، کرمانشاه ششمین و یاسوج نهمین شهر آلوده جهان اعلام شده‌اند.
بررسی ابزار سنجش موسسه کوارتز
ریزگردها، چه کم چه زیاد، همیشه مهمان سنندج هستند و به گفته مدیرکل محیط زیست کردستان، این شهر دومین شهر آلوده کشور با گرد و غبار است اما حتی اگر هر روز هم در شرایط ناسالم قرار بگیرد باز هم آلودگی آن در حدی نیست که در رتبه سوم دنیا قرار بگیرد.
ناصح قادری می‌گوید: ریزگردها تنها مبنای سنجش آلودگی نیستند و ممکن است شهرهای عراق و سوریه از شهرهای ایران هم آلوده‌تر باشند اما هیچ وقت مورد سنجش قرار نمی‌گیرند. آلودگی شهر مرزی سنندج به علت وجود پدیده گرد و غبار و کم بودن فضای سبز آن جای تأمل دارد اما آماری که ایستگاه سنجش آلاینده‌ها در مرکز این شهر نشان می‌دهد با عددی که موسسه کوارتز اعلام کرده تفاوت دارد. سازمان بهداشت جهانی این گزارش را به استناد آمار سال 2011 منتشر کرده و ذرات کمتر از 10 میکرون در سنندج را 257میکروگرم بر متر مکعب اعلام کرده، در حالی که رقم واقعی سنجش شده در سنندج، 119 میکروگرم بر متر مکعب را نشان می‌دهد.
وی معتقد است که ایران باید مصادیق و ابزار سنجش آلودگی را از موسسه کوارتز و سازمان بهداشت جهانی بخواهد و نتایج آن را با یافته‌های داخل کشور مقایسه کند و این امکان وجود دارد که آمار منتشر شده درست باشد. اما ورود گرد و غبار به استان‌های مرزی ایران چنان بر سلامت مردم و مسائل اقتصادی تأثیر گذاشته که توجه جدی مسئولان را می‌طلبد؛ فارغ از اینکه چه شهری در چه رتبه‌ای قرار دارد.
قضاوت نادرست در گزارش کوارتز
کرمانشاه استانی کوهستانی است و مهم‌ترین عامل آلودگی هوای این شهر گرد و غبار بیابان‌های کشورهای عراق و عربستان اعلام شده؛ ضمن اینکه در ایران هم دو کانون اصلی ریزگردخیز شامل جلگه‌های ایلام - خوزستان و جلگه هامون - جازموریان وجود دارد و گرد و غبار را به کرمانشاه می‌برد.
این آلودگی‌ها هر ساله باعث تعطیلی ادارات، مدارس و لغو پروازها و کاهش شدید دید در برخی روزها می‌شود. پدیده گرد و غبار همچنین بستری‌شدن ده‌ها نفر در بیمارستان‌ها به دلیل مشکلات تنفسی و قلبی را در بر دارد و موجب آسیب شدید به جنگل‌های بلوک، نابودی پوشش گیاهی و بیابانی شدن منطقه می‌شود؛ اما با اینکه اهالی کرمانشاه روزهای بسیاری از سال را با گرد و غبار سپری می‌کنند، این شهر در مقایسه با شهرهای صنعتی کشور آنچنان آلوده نیست که بتواند در جایگاه ششمین شهر آلوده دنیا قرار گیرد.
تورج همتی مدیرکل حفاظت محیط زیست استان کرمانشاه در واکنش به آمار منتشر شده در گزارش جدید سازمان بهداشت جهانی اظهار می‌کند: مبنای بررسی این سازمان اطلاعاتی است که از ایستگاه‌های سنجش آلودگی هوا در استان‌ها دریافت می‌شود؛ اما در گزارش اخیر تمرکز روی ریزگردها بوده و فقط شاخص pm10 یا ذرات با قطر کمتر از 10 میکرون ارزیابی شده و سایر شاخص‌های مرتبط با آلاینده‌های جوی بررسی نشده است.
به گفته وی با وجود اینکه مبنای انتشار این گزارش pm10 بوده، اما کشور عراق و بویژه شهر بغداد و شهرهای غربی این کشور که منشا اصلی ریزگردها هستند در رده‌بندی موسسه کوارتز قرار نگرفته‌اند زیرا در عراق ایستگاه‌های پایش آلودگی هوا وجود ندارد؛ به همین دلیل از شهرهای این کشور در گزارش اخیر خبری نیست.
به عقیده همتی در بررسی شرایط آلودگی هوای یک شهر یا منطقه، علاوه بر ذرات کمتر از 10 میکرون، دیگر شاخص‌ها از قبیل دی اکسید گوگرد، منوکسید کربن، ازن، هیدروکربن، نیتروژن و باران‌های اسیدی هم باید محاسبه شود تا گزارشی واقعی منتشر شود؛ بنابراین می‌توان گفت قضاوت درستی در گزارش اخیر وجود ندارد.
سالم‌ترین آب و هوا در یاسوج
شهر یاسوج در منطقه اقلیم سردسیری واقع شده و هوای معتدل متمایل به سرد دارد. در این شهر، میزان بارش برف و باران به حدی زیاد است که ارتفاعات آن در بیشتر روزهای سال پوشیده از برف است. از شهری با چنین آب و هوایی انتظار نمی‌رود که جزو آلوده‌ترین شهرهای دنیا باشد، مگر اینکه ریزگردها محاسبات را تغییر داده باشد.
عطا پورشیرزاد مدیرکل حفاظت از محیط زیست کهگیلویه وبویراحمد آلوده بودن هوای یاسوج را رد می‌کند و می‌گوید: هنگام هجوم ریزگردها به مناطق جنوبی کشور، گرد و غبار هوای یاسوج را آلوده می‌کند و این قابل انکار نیست؛ اما این پدیده جزیی و زودگذر است و نمی‌تواند سالم و منحصر به فرد بودن آب و هوای یاسوج را نقض کند.
وی با اشاره به اینکه دو ایستگاه پایش هوا در مناطق سردسیری و گرمسیری کهگیلویه و بویراحمد فعال است که وضعیت هوای استان را بررسی می‌کند، می‌افزاید: با توجه به گزارش این ایستگاه پایش، یاسوج سالم‌ترین آب و هوا را دارد و شرایط آن بالاتر از استانداردی قرار دارد که برای هوای سالم تعریف شده است. یاسوج در شش ماه دوم سال 91 شاهد هجوم بیشترین میزان گرد و غبار بود اما آمار ایستگاه پایش یاسوج نشان می‌دهد میانگین میزان گرد و غبار ثبت شده در این شهر 104 میکروگرم بوده که این میزان از استاندارد جهانی آن در بدترین وضعیت، پایین‌تر است.
به گفته پورشیرزاد براساس استانداردهای جهانی اگر میزان ذرات معلق در هوا 150میکروگرم بر مترمکعب باشد، هوا آلوده است، در حالی که میزان ذرات معلق در هوای یاسوج کمتر از استاندارد جهانی است و این وضعیت، شرایط مطلوب آب وهوایی منطقه را نشان می‌دهد.
وضعیت وخیم اهواز
اهواز حال و روز خوبی ندارد. چند هفته‌ای از قرار گرفتن اهواز در صدر آلوده‌ترین شهرهای جهان نگذشته که بارش باران اسیدی 12 هزار نفر از مردم این شهر را دچار تنگی نفس و راهی مراکز درمانی کرده است.
دکتر معصومه ابتکار رییس سازمان محیط زیست در این زمینه اظهار کرده که به احتمال قوی آلاینده‌های ازن و گوگرد موجود در هوا موجب بروز تنگی نفس در مردم شده و احتمال وجود یک آلاینده ناشناخته در هوای این شهر زیاد است.
احمد رضا لاهیجان‌زاده مدیرکل محیط زیست استان خوزستان هم اعلام کرده که آلودگی تاسیسات نفتی، آتش زدن مزارع نیشکر، انباشت زباله، سکون هوا و رطوبت 95 درصدی از جمله عواملی است که در بارش باران اسیدی تاثیرگذار بوده و به احتمال قوی انباشت آلاینده‌ها به علت سکون هوا و نوزیدن باد در سطح شهر و اطراف آن، موجب بارش باران اسیدی شده است.
این اتفاق اخیر و وجود صنایع نفت، گاز و حفاری‌ها که مستقیما سلامت مردم شهر اهواز را نشانه گرفته آلودگی هوای این شهر را تایید می‌کند.
وضعیت وخیمی که وجود دارد فراتر از آن است که بخواهیم ثابت کنیم اهواز آلوده‌ترین شهر جهان نیست یا شهرهای دیگر پاک هستند. گرد و غبار در غرب کشور قابل انکار نیست و آنچه اهمیت دارد این است که مسوولان حتی اگر برای صدمین بار هم هست بشنوند که مردم اهواز سخت نفس می‌کشند و هزار و یک بیماری در انتظار آنهاست. اکنون گرد و غبار به جای اکسیژن وارد ریه‌های غرب‌نشینان ایران می‌شود و باید هر چه زودتر به داد آن‌ها رسید؛ حتی اگر این شهرها در فهرست آلوده‌ترین‌های دنیا قرار نمی‌گرفتند هم با وضعیتی که امروز دارند باید از شر گرد و غبار خلاص شوند.
