«زوال عقل» چیست؟

به گزارش گروه سلامت خبرگزاری دانا (داناخبر) و به نقل از جام جم، از نظر پزشکی به از بین رفتن پیشرونده عملکردهای عالی قشر مغز یا عملکرد عقلانی، دمانس گفته می‌شود؛ دمانس یا زوال عقل لزوما مترادف با آلزایمر نیست، بلکه یکی از علل مهم آن، به ویژه در سنین بالا بیماری آلزایمر است و مهم‌ترین و زودرس‌ترین علامت‌ آن، فراموشی و اختلال در حافظه نزدیک است .

عملکرد عقلانی فعالیت‌های عالی مغز چیست؟

فعالیتهای عالی مغز شامل حافظه، تکلم، درک فضایی محیط اطراف و خود، قضاوت، توانایی در برنامه‌ریزی، اجرا و نظارت بر انجام کارها می‌شود.

بر این اساس، اگر فردی اختلال حافظه به اضافه اختلال در یکی از این اعمال عالی مغز را داشته باشد، مبتلا به دمانس شده است.

البته مواردی از دمانس وجود دارد که اختلال حافظه از نشانه‌های اولیه آن نیست و تغییرات شخصیت اولین نشانه‌هایی است که در بیمار بروز می‌کند .

علل دمانس

دمانس، دلایل زیادی دارد اما یکی از مهم‌ترین و شایع‌ترین علل دمانس که در سنین بالا دیده می‌شود بیماری آلزایمر است. از علل دیگر ابتلا به دمانس، می‌توان به عفونت‌های مزمن سیستم عصبی، تومورهای مغز، اختلالات متابولیک نظیر کم‌کاری تیروئید، کمبود بعضی ویتامین‌ها نظیر ویتامینB12 ، مصرف بعضی داروها و نیز بیماری‌های ارثی و عروقی مغز اشاره کرد.

فراموشی خاطرات نزدیک 

برخلاف تصور همگانی، اختلال حافظه در بیماران مبتلا به دمانس ابتدا حافظه نزدیک را درگیر می‌کند. یعنی فرد کارهایی را که در چند ساعت یا چند روز اخیر انجام داده است به یاد نمی‌آورد، ولی حافظه دور و خاطرات سال‌های گذشته‌ بخوبی به یاد می‌آورد .

با دمانس، اختلال تکلم نیز به وجود می آید؛ به این معنی که فرد در درک صحبت یا بیان کلمات مشکل دارد مثلا نام اشیا را به خاطر نمی‌آورد یا کلمات را در جای درست استفاده نمی‌کند.

یکی از علایم مهم و شایع دیگر در دمانس، اختلال در درک فضایی است به طوری که فرد مرتبا راه منزل و مسیرها را گم می‌کند یا در رانندگی و پارک‌کردن خودروی خود دچار مشکل می‌شود.

در مراحل پیشرفته بیماری نیز مشکلات تغذیه‌ای، عفونت‌های مکرر و در مراحل انتهایی اختلال راه رفتن باعث ایجاد مشکل برای بیمار و در نهایت فوت وی می‌شود.

سالخوردگانی که مبتلا به دمانس می‌شوند

از آنجا که دمانس یا زوال عقل از پیامدهای بیماری آلزایمر در سنین بالاست، باید دانست که مهم‌ترین فاکتور یا عامل مستعد‌کننده بیماری آلزایمر افزایش سن است، اما از دیگر عوامل خطر می‌توان به سابقه بیماری آلزایمر در بستگان درجه یک، داشتن ژن‌های خاص، سابقه ضربه شدید مغزی یا افت سطح هوشیاری قابل توجه اشاره کرد.

گرچه بنا بر تاکید متخصصان مغز و اعصاب، برخلاف باور عمومی بیماری آلزایمر ژنتیک نیست و در موارد بسیار نادری ابتلا به‌آن به‌صورت ارثی است.

پیشگیری، جایگزین درمان

اکنون درمانی که باعث توقف بیماری آلزایمر و به‌دنبال آن دمانس بشود، وجود ندارد، اما درمان‌های دارویی که باعث بهبود حافظه می‌شود تا حدی می‌تواند مشکلات رفتاری این بیماران را برطرف ‌کند که مصرف این ترکیبات با نظر متخصص مغز و اعصاب توصیه می‌شود‌.

همچنین توهمات، هذیان‌ها و اختلال خلقی را می‌توان با دارو درمان کرد.

به تمام مبتلایان به آلــزایمر، داشتن فعالیت فیزیکی مناسب و ورزش، داشتن رژیم سالم شامل مصرف کم چربی و مصرف فراوان میوه و فیبرهای غذایی و فعالیت فکری وذهنی مناسب نظیر مطالعه توصیه می‌شود.