به گزارش گروه سبک زندگی خبرگزاری دانا (داناخبر) و به نقل از جام جم، یکی از حلقه‌های مهمی که محصول تولید شده
(کتاب) را به دست مصرف‌کننده در اقصی نقاط کشور می‌رساند، حلقه توزیع کتاب است.
این
بخش به گفته فعالان این حوزه حدود 60 درصد کتاب‌های کشور را پخش می‌کنند و با فعالیتی
که انجام می‌دهند 80 تا 90 درصد کتابفروشی‌های کل کشور را پوشش می‌دهند.
پخش‌کنندگان کتاب که گاه پیکان انتقاد به
سویشان نشانه رفته و از آنها به عنوان تشکیلات مافیایی یاد می‌شود، این‌گونه اظهارنظرها
را بی‌انصافی در حق صنفشان می‌دانند.
بی توجهی ناشر به تقاضا
آنها یکی از مشکلات بازار کتاب را بی‌توجهی برخی ناشران به نیاز بازار اعلام می‌کنند و این‌که این بی‌توجهی باعث خواب کتاب شده و اگر پخش‌کننده‌ای توزیع آن را قبول نکند، محکوم به آن می‌شود که به وظیفه‌اش عمل نمی‌کند.
هومان حسن‌پور، سخنگوی تعاونی توزیع‌کنندگان
کتاب، میگوید: ناشر بعد از آن که تمام مراحل کار را انجام داد، اثر چاپ شده را برای
ارایه به بازار کتاب نزد توزیع‌کننده می‌آورد و چون برخی از آنها اطلاع خوبی از نیاز
بازار ندارند به چاپ کتاب‌هایی اقدام می‌کنند که بازار خوبی ندارد و همین باعث می‌شود
پخش‌کننده‌ها این کتاب‌ها را از ناشران خریداری نکنند.
وی ادامه می‌دهد: مافیایی در کار نیست، فقط توزیع‌کنندگان
به دلیل ارتباطی که با کتابفروشی‌ها دارند از موجودی کتاب‌ها در بازار و عنوان‌های
ارایه شده و تقاضای جامعه باخبرند و می‌توانند راهنمای خوبی باشند تا عنوان کتابی را
که بازارش خوب نیست دوباره منتشر نکنند.
سود پخشکننده در فروش است
وی میگوید: توزیع‌کننده سودش در فروش کتاب
است، بنابراین دلیلی ندارد بی‌جهت کتابی را از ناشر نخرد و برای من جای سوال است برخی
عنوان می‌کنند توزیع‌کننده نمی‌خواهد کتاب مرا بخرد. مگر ما از فروش بدمان می‌آید؟
آثار چاپ اول چگونه انتخاب می شوند؟
حسن‌پور درباره این‌که آثاری که برای اولین
بار به چاپ می‌رسد، چگونه انتخاب می‌شود توضیح می‌دهد: درباره آثاری که برای اولین
بار می‌خواهد چاپ شود به اعتبار ناشر نگاه می‌کنیم. به هر حال با توجه به زحماتی که
ناشر کشیده و برندی برای خودش ایجاد کرده است به او اطمینان می‌کنیم و کتابفروش هم
روی اعتبار ناشر کتاب او را برای عرضه قبول می‌کند.
کمک پخش کننده به ناشران تازهکار
وی ادامه می‌دهد: البته گاه پیش می‌آید
ناشرانی از شهرستان هم مراجعه می‌کنند که فقط دو کتاب چاپ کرده‌اند. آنها را سریع رد
نمی‌کنیم، بلکه اگر کتاب محتوای قوی داشته باشد، چون می‌دانیم ناشر مسیر حرفه‌ای را
در پیش گرفته و آینده روشنی دارد کتابش را برای پخش قبول می‌کنیم. هر چند ممکن است
فروش کتابش در ابتدا مشکل باشد. به هر حال وقتی کتابی را ورق می‌زنید شکل و ساختار
کتاب، حروفچینی، نوع صفحه‌بندی، نوع مقدمه و تیراژ همه اینها کیفیت کار را مشخص می‌کند.
سود پخشکننده چقدر است؟
سخنگوی تعاونی توزیع‌کنندگان کتاب کشور
درباره سود پخش‌کنندگان کتاب میگوید: این‌که عنوان می‌شود ما سود 30 تا 40 درصدی می‌بریم،
اشتباه است.
وقتی ناشر کتابی را با 20 تا 40 درصد تخفیف
به پخشکننده می‌دهد، توزیع‌کننده نیز با 15 تا 35 درصد تخفیف آن را به کتابفروش می‌دهد
و اگر هزینه‌های پخش از جمله حمل‌و‌نقل، هزینه‌های جاری و انبارداری را در نظر بگیریم
که حدود 6 تا 7 درصد می‌شود
در نهایت سودی که برای پخشکننده می‌ماند 2 تا 3 درصد است و این 2 تا 3 درصد هم زمانی است که کتاب باطله یا موارد دزدی نداشته باشیم که با در نظر گرفتن این مسایل گاهی کمتر هم می‌شود.
پخشکننده پول نقد نمی گیرد
وی می‌افزاید: گاهی عنوان می‌شود پولمان را نقد می‌گیریم درحالی که این‌گونه نیست و کتابفروشی‌ها نقدی کار نمی‌کنند و گاهی تاریخ چک‌هایی که برای توزیع‌کنندگان صادر می‌شود 14 تا 16 ماهه است. با توجه به این مسائل اگر پخش‌کننده‌ای در کنار فعالیتش نشر نداشته باشد، نمی‌تواند از پس هزینه‌ها برآید و ورشکسته خواهد شد.
پوشش 90 درصد کتابفروشی‌ها
حسن‌پور با اشاره به این‌که 50 تا 60 درصد کتاب‌های کشور از سوی توزیع‌کنندگان پخش می‌شود، بیان می‌کند: 80 تا 90 درصد کتابفروشی‌های کل کشور را پخش‌کنندگان پوشش می دهند.
اکنون حدود 118 پخشکننده اعم از کوچک و بزرگ در کشور فعالیت می‌کنند
که تعداد پخش‌کنندگان خیلی بزرگ در زمینه کتاب‌های عمومی و علوم انسانی حدود 15 و تعداد
پخش‌کنندگان دانشگاهی هم حدود 15 است؛ بنابراین روی‌هم حدود 30 توزیع‌کننده بزرگ در
کشور فعالیت می‌کنند. البته توزیع‌کنندگان کوچکی هم داریم که با موتور کتاب را پخش
می‌کنند که البته تعداد آنها زیاد نیست.
حسن‌پور میگوید: تعریفی که ما برای پخشکننده
داریم، این است که بتواند کتاب دست‌کم بیش از ده ناشر را توزیع کند. اگر کسی بخواهد
جزیی از ما شود ضوابطی دارد و حداقل تعداد عنوان کتابی که در سبد کالای یک پخشکننده
توزیع می‌شود 5000 عنوان کتاب است. برای همین ناشر نمی‌تواند بگوید فقط کتاب‌های خودم
را توزیع می‌کنم. چون کتابخانه‌ها خیلی گسترده‌اند و ممکن است یک موزع با 30 تا
300 ناشر کار کند.
ناشران چه می گویند؟
شهروز گهواره، مدیر انتشارات کتابیران که توزیع‌کننده کتاب‌های دانشگاهی است، از بالا بودن هزینه‌های حمل‌و‌نقل میگوید. او توضیح می‌دهد: هرپخش‌کننده برای ارسال یک کارتن کتاب به شهرستان که در آن 40 تا 50 نسخه کتاب جای گرفته، فقط تا محل باربری 6000 تومان هزینه می‌کند و با توجه به هزینه بسته‌بندی که حدود 3000 تومان است، هزینه بالایی محسوب می‌شود.
وی می‌افزاید: برای ارسال سفارش‌های خُرد که از طریق پست صورت می‌گیرد، تخفیفی برای پست محصولات فرهنگی قایل نیستند و هزینه آن با ارسال بسته مواد غذایی فرقی نمی‌کند.
گهواره، نبود نیازسنجی بازار از سوی ناشران را از دیگر مشکلات می‌داند و میگوید: در برخی رشته‌های دانشگاهی مثل زمین‌شناسی می‌بینید از یک عنوان کتاب سالانه 500 نسخه بیشتر مورد نیاز نیست، اما ناشر از آن 2000 نسخه چاپ می‌کند که بیشتر از نیاز بازار است و در این بین هیچ توجهی به نظام آماری نمی‌شود.
این توزیع‌کننده ادامه می‌دهد: مجوزی که از سوی وزارت ارشاد به ناشران داده می‌شود مشکلاتی را برای بخش توزیع ایجاد می‌کند. درواقع ناشران مجبورند برای آن‌که مجوزشان باطل نشود سالانه پنج عنوان کتاب را به چاپ برسانند و همین موضوع باعث شده برخی ناشران بدون توجه به نیاز بازار و کیفیت کتاب دست به انتشار عنوان‌هایی بزنند که بازار ندارد و در نتیجه کتاب‌ها در انبارها خاک می‌خورد.
