مدیر انجمن نجوم آماتور ایران درگفت و گو با خبرگزاری دانا؛
انسان از دیرباز آسمان را نظاره گر بوده و به اتفاقات فضایی توجه خاص داشته است و به دنبال پیشرفت در سطوح مختلف علمی توجه بشردو چندان شده، ماه یکی ازشگفتی های آسمان است که به هنگام خسوف به آن زیبایی بیشتری می بخشد.
به گزارش خبرنگار گروه دانش خبرگزاری دانا(داناخبر)،کره ی ماه تنها قمر زمین درمیان سایر اجرام سماوی است که توجه انسان را به خود جلب کرده است. حرکت ماه و زمین در مدارهای خود ،پدیده هایی زیبا و کم نظیر را خلق می کنند که بی شک دلیلی بر عظمت و دقت آفرینش گیتی است.
مهندس مسعود عتیقی، رییس انجمن نجوم آماتور ایران در گفت و گوبا خبرگزاری دانا(داناخبر) گفت: همه می دانیم که ماه بدر بسیار جذابی بوده و درهنگام غروب خورشید، طلوع می کند، در تمام طول شب قابل رویت است. ماه در پایان شب درست هنگام طلوع آفتاب غروب می کند.این پدیده به این دلیل روی می دهد که ماه دقیقا در بخش مخالف موقعیت خورشید در آسمان، قراردارد. ماه کامل به خاطر پدیده خسوف یا ماه گرفتگی نیز دارای اهمیت ویژه ای است.
ماه گرفتی یا خسوف
رییس انجمن نجوم آماتور ایران افزود: ماه گرفتگی یا خسوف زمانی اتفاق می افتد که ماه در فاز کامل و در حال عبور از بخشی از سایه زمین باشد. سایه زمین در واقع از دو ساختمان مخروطی شکل درست شده که یکی در داخل دیگری قرار دارد. بخش خارجی یا نیم سایه منطقه ای است که زمین فقط قسمتی از پرتو های خورشید را مسدود می کند و مانع از رسیدن آنها به ماه می شود. درمقابل بخش درونی یا قسمت سایه، ناحیه ای است که زمین مانع از رسیدن تمام پرتو هایی می شود که از خورشید به ماه می رسد قاعده ی این مخروط مقطع زمین و طول متوسط آن13میلیون و 80هزار کیلومتر است، طول این سایه بر اثر تغییر فاصله زمین از خورشید تا حدود 40 هزارکیلومتر تغییر می کند.
وی افزود: ماه گرفتگی سه نوع متفاوت است یکی خسوف نیم سایه ای در این نوع ماه از قسمت نیم سایه زمین عبور می کند.پژوهش در زمینه این رویداد ویژه انجمن های علمی و تخصصی است و رصد آن پیچیده است. ماه گرفتگی بعدی خسوف جزیی خواهد بود، در آن بخشی از ماه از سایه زمین عبور می کند،رصد این رویداد حتی بدون استفاده از ابزار اپتیکی نیز ساده است. ماه گرفتگی نوع سوم خسوف کلی است، در این نوع خسوف تمام ماه از داخل سایه زمین عبور می کند.این رویداد به خاطر رنگ های گوناگون و مرتعشی که ماه در لحظه گرفت کامل در سطح خود دارد بسیار برجسته و مورد توجه است.
مهندس عتیقی با بیان اینکه مدار ماه به دور زمین در حدود 5 درجه نسبت به مدار زمین انحراف دارد، خاطرنشان کرد: ماه در اغلب اوقات درسطح پایین تر و یا در سطح بالاتر از مدار زمین قرار دارد. صفحه مدار زمین به دور خورشید با اهمیت است زیرا سایه زمین دقیقا در همین صفحه قرار دارد. در طی ماه کامل ، قمر طبیعی زمین می تواند تا بیش از 32 هزارکیلومتر از بالا یا پایین سایه زمین عبور کند بنابراین خسوفی رخ نخواهد داد.این پدیده دقیقا زمانی به وقوع می پیوندد که ماه در یکی از دو مکان برخورد مدارها (گره ها) قرار داشته باشد.
وی در پاسخ به این سوال که در چه شرایطی خسوف رخ خواهد داد؟ یادآورشد: اگر ماه و خورشید و زمین در یک راستا یا خط مستقیم قرار گیرند به طوری که زمین بین ماه و خورشید قرار داشته باشد. به عبارت دیگر ماه در حالت بدر از زمین دیده شود و یا ماه در حرکت مداری خود به دور زمین در یکی از گره ها قرار داشته باشد خسوف رخ می دهد. لذا در هر سال ماه از بخشی از سایه یا نیم سایه زمین عبور می کند و یکی از سه نوع خسوف ذکر شده روی می دهد .
عتیقی گفت: در هنگام خسوف هر کسی که در قسمت تاریک کره زمین قرار داشته باشد می تواند آن را ببیند. حدود 35درصد از خسوف ها از نوع نیم سایه ای است که تشخیص آن حتی به کمک تلسکوپ بسیار دشوار است ودر حدود 30 درصد خسوف ها نیز جزیی هستند که با چشم مسلح به راحتی قابل رویت است. درنهایت 35 درصد خسوف ها نیز کلی است که رویدادی بسیار برجسته برای رصد است.
مدیر انجمن نجوم آماتور ایران تصریح کرد: دراین اتفاق زمین مانع رسیدن نور خورشید به ماه می شودو درآن هنگام اگر ناظری در سطح ماه باشد متوجه خواهند شد که زمین جلوی خورشید را گرفته است. آنها هاله ای به رنگ قرمز روشن را مشاهده می کنند که دور تا دور زمین را فراگرفته است. هنگامی که ماه به طور کامل درون سایه زمین قرار می گیرد باز هم شعاع های نوری غیر مستقیمی از خورشید به آن می رسند و ماه را پرفروغ می کنند. درابتدا نور آفتاب باید از عمق زمین عبور کند.
وی افزود: درخصوص مدت زمان خسوف نیز باید گفت: چنانچه ماه از مرکز مخروط زمین عبور کند مدت زمان خسوف طولانی است. زیرا در حدود 1 ساعت طول می کشد تا ماه کاملا وارد سایه زمین شود حداکثر حدود 2 ساعت طول می کشد تا ماه سایه زمین را طی کند و برای خروج کامل از سایه نیز 1 ساعت زمان نیاز دارد.
ماه گرفتگی چگونه رصد می شود؟
مدیر انجمن نجوم آماتور ایران در پایان گفت: بر خلاف خورشید گرفتگی ( کسوف)، رصد ماه گرفتگی کاملا بی خطر است و شما به هیچ فیلتر محافظی نیاز ندارید ،حتی برای رصد این پدیده نیازی به استفاده از تلسکوپ نیست و شما می توانید ماه گرفتگی را با چشمان خود نیز رصد کنید اگر دوربین دوچشمی دارید بکارگیری آن سبب می شود که چشم انداز بزرگ تری داشته و نیز زمینه رنگی سطح ماه پرفروغ ترشود. همچنین منجمان آماتور می توانند در طی یک خسوف رصدهای مفیدی انجام دهند، پیش بینی میزان تاریکی ماه در هنگام گرفت کلی امری غیر ممکن است رنگ ماه می تواند از خاکستری تیره یا قهوه ای تا رنگ های قرمز روشن و نارنجی روشن تغییر کند. همچنین رنگ و درخشندگی ماه بستگی به میزان گرد و غباری دارد که در طی خسوف در اتمسفر زمین وجود دارد.
