زردی در دوره نوزادی؛ علایم و درمان ها

گروه سلامت خبرگزاری دانا (داناخبر) - دکتر حمیدرضا صادقی *: یکی از شایع‌ترین مشکلات نوزادان، زردی است به طوری که تا 60 درصد نوزادان، درجاتی از زردی را دارند.

بیلیروبین ماده‌ای است که محصول نهایی کاتابولیسم پروتئینی به نام هم (Heme) است و اگر سرعت تجزیه آن در کبد کم باشد یا سرعت تولید این ماده زیاد باشد، بیلیروبین در بدن و به ویژه در پوست رسوب کرده و نوزاد زرد‌رنگ می‌شود. 

علل زیادی برای افزایش زردی وجود دارد که یک به یک باید بررسی شود و عبارت است از: کمبود شیر مادر و کم‌آب‌شدن بدن نوزاد، بیماری‌های خونی مانند ناسازگاری خون نوزاد با مادر، فاویسم، افزایش گلبول‌های قرمز و به طور کلی بیماری‌هایی که موجب تجزیه گلبول قرمز می‌شود، تولد زودهنگام، وجود عفونت، تاخیر در دفع مدفوع، انسداد روده، کمبود اکسیژن هنگام تولد، کاهش قند و کاهش دمای بدن، مصرف برخی از داروها، خونریزی داخلی، کم‌کاری تیروئید، بیماری‌های ژنتیکی کبدی و در نهایت حتی گاهی عامل زردی، خود شیر مادر است.

زردی خفیف معمولا خود‌به‌خود رفع می‌شود، ولی مواردی وجود دارد که اگر مشاهده شود بیمار باید بیشتر مورد بررسی قرار گیرد.

برخی از این نشانه‌های خطر عبارت است از وجود زردی در روز اول تولد، ناسازگاری خونی و بیماری‌های خونی، عفونت، وزن پایین نوزاد، سابقه فوتوتراپی یا تعویض خون در فرزند قبلی.

زردشدن سفیدی چشم، پوست پیشانی و صورت از نشانه‌های اولیه است، با گذشت زمان و در صورت افزایش بیشتر بیلیروبین، پوست بدن از بالا به سمت پایین زرد می‌شود.

گاهی این زردی به راحتی تشخیص داده نمی‌شود و بهتر است از بیمار نمونه خون گرفت تا مقدار زردی دقیق‌تر مشخص شود، امروزه با دستگاه‌های جدید با گرفتن حتی یک قطره خون می‌توان مقدار زردی را اندازه‌گیری کرد.

دستگاه دیگری نیز وجود دارد که با قرار دادن روی پوست زردی را نشان می‌دهد و به خونگیری نیاز نیست، ولی متاسفانه دقت آن کمتر است و در موارد خطر روش خونگیری بهتر است.

مهم‌ترین عارضه زردی کرن ایکتروس است که به علت رسوب بیلیروبین در مغز رخ می‌دهد و در مراحل اولیه با علائمی مانند کاهش تغذیه، شلی بدن و تشنج مشخص می‌شود.

به تدریج ممکن است تغییراتی رخ دهد و اندام‌ها در حالت انقباض درآیند و تب نیز پدیدار می‌شود. با افزایش سن و در دوران شیرخوارگی بیمار دچار کاهش شنوایی، اختلال تکلم، اختلال حرکت و درجاتی از عقب‌ماندگی ذهنی می‌شود.

متاسفانه این عوارض برگشت‌ناپذیرند، پس بهتر است والدین برای معاینه مجدد نوزاد در هفته اول تولد دوباره مراجعه کنند تا این بیماری زودتر تشخیص داده شود.

استفاده از نور آبی با فرکانس مخصوص که از سوی دستگاه فوتوتراپی ایجاد می‌شود، می‌تواند زردی را کاهش دهد، استفاده از لامپ‌های معمول مهتابی اثری در درمان ندارد. اگر زردی نوزاد بالا باشد حتی خون نوزاد را باید تعویض کرد تا به مغز آسیبی نرسد.