یادداشت اختصاصی مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران
هم اكنون ميزان ظرفيت در دست بهره برداری نيروگاه های برقابی در كشور، 10 هزار و 266 مگاوات است كه معادل 14درصد ظرفيت نصب شده نيروگاه های كشور است. در صورت تحقق ظرفيت های در دست اجرا و مطالعه در كشور، پتانسيل برقابی در آينده افزون بر سه برابر ظرفيت فعلی خواهد بود.
گروه دانش – محمد حاج رسوليها*: سازمان ملل متحد، شعار «آب و انرژی» را به عنوان شعار روز جهانی آب در سال 2014 میلادی اعلام كرده و به طور جامع توجه خود را به ارتباط میان آب و انرژی، معطوف داشته است.هدف از انتخاب این شعار، تسهیل توسعه سیاست ها و چارچوب های میانبری است که بتواند پلی میان وزارتخانه ها و بخش ها ایجاد کرده و آنها را به سمت امنیت انرژی و استفاده پایدار آب در یک اقتصاد سبز سوق دهد.
گرم شدن تدريجي زمين در اثر تمركز روزافزون اكسيدهای كربن و افزايش هزينه های سوخت‌های فسيلي براي تأمين انرژی مورد نياز جوامع بشری، استفاده از فناوری انرژی هاي تجديدپذير را به عنوان يك راهكار اجتناب ناپذير، ضروري ساخته است.
انرژی برقابي مهم ترين منبع انرژي تجديدپذير و پاك در جهان است كه داراي توجيه اقتصادي بالايي بوده و انرژي توليد شده در نيروگاه هاي برقابي، داراي بالاترين راندمان (بالاي 90درصد) تبديل انرژي از ميان تمام روش هاي توليد انرژي است.
از مزاياي نيروگاه‌هاي برقابي مي توان به «ورود به مدار شبكه برق در حداقل زمان ممكن و سرعت پاسخگويي سريع به نياز شبكه»، «افزايش قابليت توليد در زمان پيك شبكه با وجود سدهای تنظيمي در پايين دست»، «كنترل پارامترهاي اساسي شبكه برق از قبيل فركانس و ولتاژ»، «عمر مفيد بالا نسبت به ساير نيروگاه هاي برق»؛ «هزينه تعميرات و نگهداري بسيار پايين» و «سازگاري با محيط زيست» اشاره كرد.
هم اكنون قابليت توليد انرژي برقابي در دنيا بالغ بر 15 هزار و 626 تراوات ساعت در سال است و ميزان ظرفيت نصب شده نيروگاه هاي برقابي در جهان تا سال 2012، 945 گيگاوات است كه حدود 19درصد ظرفيت نصب شده نيروگاه هاي برق جهان را شامل مي شود.
در كشور عزيزمان ايران نيز، به دليل شرايط خاص آب و هوايي و وجود حوضه هاي آبريز بزرگ، پتانسيل توليد برقابي حدود 50 تراوات ساعت در سال تخمين زده شده است كه مهم ترين آنها شامل حوضه هاي آبريز كارون، دز و كرخه است.
هم اكنون ميزان ظرفيت در دست بهره برداري نيروگاه هاي برقابي در كشور، 10 هزار و 266 مگاوات است كه معادل 14درصد ظرفيت نصب شده نيروگاه‌هاي كشور است. در صورت تحقق ظرفيت های در دست اجرا و مطالعه در كشور، پتانسيل برقابي در آينده افزون بر سه برابر ظرفيت فعلي خواهد بود.
ميزان ظرفيت نصب شده برقابي قبل از انقلاب، يكهزار و 804 مگاوات بودكه پس از پيروزي انقلاب اسلامي با تلاش و كوشش متخصصان توانمند ايراني، هم اكنون اين عدد با هشت هزار و 426 مگاوات افزايش، به مجموع 10 هزار و 266 مگاوات رسيده است.
با توجه به توانمندي هاي ساخت تجهيزات نيروگاه هاي برقابي در كشور، هم اكنون افزون بر 90 درصد تجهيزات، ساخت داخل بوده كه علاوه بر ساخت تجهيزات اصلي از قبيل توربين و ژنراتور، مي‌توان به بومي سازي سيستم هاي تحريك و گاورنر واحدهاي برقابي در سال هاي اخير اشاره كرد.
لازم مي دانم اشاره اي نيز به پيشينه روز جهاني آب بكنم: روز جهانی آب اولین بار در سال 1992، در بیست و یکمین دستور جلسه کنفرانس محیط زیست و توسعه سازمان ملل (UNCED) در شهر ریودوژانیرو برزیل رسما مطرح شد.
در این کنفرانس از کلیه کشورها خواسته شد تا در راستای اجرای بیانیه 21 سازمان ملل، این روز را به عنوان روز ترویج و آگاه سازی مردم در مورد آب اختصاص داده و از طریق پخش و اشاعه نشریات و برگزاری کنفرانس ها، سمینارها و نمایشگاه ها در گرامیداشت آن بکوشند.
علاوه بر کشورهای عضو سازمان ملل متحد، بسیاری از سازمان‌های غیردولتی، مسایلی از قبیل چگونگی دستیابی بیش از یک میلیارد نفر به آب شرب سالم و یا نقش زن و مرد در خانواده برای دستیابی به آب سالم را پررنگ تر می کند.
همچنین آژانسی از سوی سازمان ملل برای هماهنگی مسایلی در مورد روز جهانی آب تعیین می شود که بسیاری از مسایل را در مورد منابع آب منعکس می کند. بخش امور اقتصادی و اجتماعی سازمان ملل (UNDESA)، دهه 2005 تا 2015 را با عنوان «آب برای زندگی» معرفی کرده است.
این دهه با هدف جهانی »تمرکز بیشتر روی موضوعات مربوط به آب» آغاز شده که تلاش برای استفاده از مشارکت زنان در فعالیت های توسعه مرتبط با آب و همکاری در همه سطوح برای دستیابی به اهداف مربوط به آب در اعلامیه هزاره و برنامه نشست جهانی توسعه پایدار در ژوهانسبورگ را شامل می شود.
از سال 1993، هر سال یک شعار جدید درباره مسایل حیاتی و حساس آن زمان برگزیده می شود تا فعالیت های جامعه بر پایه آن شعار شکل گیرد. از سال 1994 تاکنون عنوان های ویژه روزهای جهانی آب به ترتیب زیر بوده است:
1994: آب و دغدغه های همگانی
1995: آب و زنان
1996: آب و شهرهای تشنه
1997: آب جهان، آیا کافیست؟
1998: آب زیرزمینی، گنجینه پنهان
1999: همه در پایین دست رودخانه ها زندگی می کنند
2000: آب برای قرن 21
2001: آب برای سلامت
2002: آب برای توسعه
2003: آب برای آینده
2004: آب و بلایا
2005: آب برای زندگی
2006: آب و فرهنگ
2007: سازگاری با کم آبی
2008: آب و سلامت
2009: آب های مشترک، فرصت های مشترک
2010: آب پاک برای جهان سالم
2011 : آب برای شهرها: پاسخ به چالش شهرنشینی
2012: آب و امنیت غذایی
2013: آب در هر مکان برای همگان با همکاری های بین المللی.
روز جهانی آب، همه ساله در 22 مارس (دوم فروردین ماه) جشن گرفته می شود.
* مشاور وزير نيرو و مدير عامل شركت مديريت منابع آب ايران
