زمانی که يك وسيله گازسوز اعم از آبگرمكن (فوری يا مخزنی ديواری، مخزني زمينی)، بخاري، پكيج شوفاژ، ديگ و مشعل حرارت مركزی، اجاق پلوپز، اجاق گاز و ... در داخل فضاهای مسكونی نصب مي شوند، براي پرهيز از هرگونه اتفاق ناگوار ناشی از مسموميت چه باید کرد؟
گروه سبک زندگی خبرگزاری دانا _ هنگامی که يك وسيله گازسوز اعم از آبگرمكن (فوري يا مخزني ديواري، مخزني زميني)، بخاري، پكيج شوفاژ، ديگ و مشعل حرارت مركزي، اجاق پلوپز، اجاق گاز و ... در داخل فضاهاي مسكوني نصب مي شوند براي پرهيز از هرگونه اتفاق ناگوار ناشي از مسموميت با گازهاي سمي مثل منوكسيد كربن كه در دود اين دستگاهها وجود دارد و يا مشكلات تنفسي ناشي از كم شدن اكسيژن كه ممكن است بدليل استفاده اكسيژن فضاي نصب توسط مشعل اين دستگاهها بروز نمايد، لازم است تمهيداتي براي تخليه دود (دودكش استاندارد) و تامين هوا (درز درها و پنجره ها معمولي و يا دريچه هاي دائمي بسته نشدني براي منازلي كه پنجره هاي دوجداره دارند) انديشيده شود.بنابراين شروط كاركرد ايمن يك وسيله گازسوز عبارتند از:
• تامين هواي لازم براي احتراق كامل (تهويه)
• تعبيه سيستم اصولي خروج محصولات احتراق (دودكش)
لازم به ذكر است كه براي غلبه بر مشكل كاهش طول و قطر دودكشهاي مورد استفاده، بايستي تخليه محصولات احتراق بصورت اجباري (Forced) و ازطريق يك فن دمنده صورت پذيرد و براي فايق آمدن بر معضل استفاده از هواي فضاهاي داخلي براي احتراق خصوصا" در منازل مسكوني با متراژ كم، بايستي از دستگاههاي گازسوز ايزوله از محل نصب (Room Sealed) استفاده كرد.
طبقه بندي لوازم گازسوز
در استانداردها، لوازم گازسوز براساس نحوه تأمين هواي موردنياز براي احتراق و روش تخليه گازهاي ناشي از احتراق گروه بندي مي شوند. براين اساس تمام لوازم گازسوز اعم از فندار يا بدون فن دريكي از سه گروه عمده زير قرار مي گيرد:
لوازم گازسوز گروه A
اين گروه از لوازم گازسوز، هواي لازم براي احتراق را از فضاي نصب تأمين ميكنند و براي تخليه گازهاي ناشي از احتراق به تجهيزات خاصي نياز ندارند. ظرفيت حرارتي اين لوازم كمتراز 11.7 كيلووات مي باشد.
مثالهاي اين گروه عبارتند از: اجاق گاز و بخاري بدون دودكش.
لوازم گازسوز گروه B
لوازم گازسوز گروه B عمدتا" به دو زيرگروه B1 و B2 تقسيم ميشوند. درهردو گروه هواي لازم براي احتراق از فضاي نصب تأمين ميشود و در هردو نيز براي تخليه گازهاي ناشي از احتراق به تجهيزات خاصي نياز است. تفاوت لوازم گازسوز B1 و B2 در نوع اين تجهيزات ميباشد.لوازم گازسوز گروهB1 مجهز به كلاهك تعديل است. در مقابل لوازم گازسوز گروه B2، نيازی به کلاهک تعديل ندارد. لوازم گازسوز گروه B2 می تواند از نوع فن دار باشد.
مزيت لوازم گازسوز فن دار نسبت به بدون فن در تخليه گازهاي ناشي از احتراق آنهاست كه عبارتند از:
• تخليه اجباري و سريع گازهاي ناشي از احتراق به وسيله فن
• ايجاد فشار منفي در اتاق و كشيدن هواي بيشتر به داخل از منافذ دربها و پنجره ها (غيرايزوله)
• استفاده از دودكشهاي با قطر كمتر
• طول كمتر دودكش و عدم نياز به طول عمودي
• سهولت نصب و انعطاف پذيري
به عبارت ديگر در وسايل گازسوز بدون فن با محفظه احتراق باز، هواي مورد نياز براي احتراق از فضاي نصب تامين شده و محصولات احتراق و گازهاي سمي ناشي از آن نيز بصورت طبيعي و بر اساس اختلاف چگالي حاصل از اختلاف دماي اين گازهاي گرم با دماي هواي محيط بيرون و ارتفاع دودكش به فضاي خارج ساختمان تخليه مي گردد. به همين دليل براي ايجاد اين نيرو نيازمند طول عمودي براي دودكش با قطر و ترمينال مناسب و همچنين مجاري و كانالهاي مكفي براي انتقال هواي مورد نياز برای احتراق به محلهاي نصب هستند.
اما با به كارگيری فن در مسير تخليه محصولات احتراق علاوه بر كاهش چشمگير قطر دودكش ديگر نيازي به طول عمودي نيز نخواهد بود چراكه عامل خروج دود يك نيروي مكانيكي ناشي از فن دمنده است و نيازي به نيروي ناشي از اختلاف چگالي گازهاي گرم با هواي محيط بيرون و ارتفاع دودكش نيست. بديهی است كه اين دستگاهها همچنان به مجاري و كانالهاي مكفي براي انتقال هواي مورد نياز براي احتراق به محلهاي نصب نياز دارند.
لوازم گازسوز گروه C
در اين گروه، هواي لازم براي احتراق از فضاي نصب تأمين نمي شود و براي تخليه گازهاي ناشي از احتراق به تجهيزات خاصي نياز است.مزيت اين گروه از لوازم گازسوز نسبت به لوازم گازسوز گروه A و B در تأمين هوای احتراق آنهاست، بدين صورت كه اين گروه، هواي لازم براي احتراق را از فضاي خارج ساختمان تأمين مي كنند و به هواي داخل فضاي نصب نيازي ندارند و مشكل كاهش سطح اكسيژن فضای نصب پيش نخواهد آمد. اين گروه از لوازم گازسوز از نوع فندار هستند كه مزيت تخليه اجباری گازهای ناشی از احتراق را نيز دارند.
در لوازم گازسوز با محفظه احتراق بسته يا "Room Sealed" كه گروه C را تشكيل مي دهند، علاوه برآنكه گازهاي سمی ناشي از احتراق به صورت اجباري (توسط فن) به خارج از فضاي نصب هدايت مي شوند، هواي موردنياز براي احتراق نيز از خارج از فضاي نصب تأمين مي شود. اين مزيت سبب افزايش سطح ايمني ساكنين مي شود. موضوع تأمين هواي مورد نياز برای احتراق از خارج فضاي نصب، زمانی اهميت بيشتري مي يابد كه بدانيم مبحث 19 مقررات ملي ساختمان با تاكيد بر استفاده از درها و پنجره هاي درزبندي شده اجباري است.به عبارت ديگرعملكرد اين نوع از وسايل گازسوز، هيچ تاثيرمنفي بركيفيت هواي فضاي مسكوني داخل ساختمان ندارند.
حميد رضا قارئي- فوق ليسانس مهندسي مكانيك-عضو كميته تدوين آيين نامه دودكش مركز تحقيقات ساختمان وزارت مسكن و شهرسازي
