به مناسبت روز موزه ها؛
موزه کاخ گلستان با غنا و تنوع آثار، کتابخانه و اسناد و مدارک کاخ اولین موزه کشور و یکی از معتبرترین موزه های جهان است.
به گزارش گروه ایرانشناسی خبرگزاری
دانا(داناخبر)، نخستین موزه سلطنتی و دولتی در ایران که
توسط ناصرالدین شاه تاسیس شد در داخل عمارات سلطنتی و در یکی از تالارهای وسیع عمارت
خروجی گلستان بود که بنای آن بین شمس العماره و گوشه شمال شرقی باغ قرار داشت ولی بعدها
شاه بر اثر مسافرت به اروپا (1290 ه.ق)و دیدن موزه ها و گالری ها بزرگ کشورهای غربی
تصمیم گرفت که او نیز موزه ای شبیه به موزه های اروپایی در ارگ سلطنتی تاسیس و ایجاد
کند . به همین منظور پس از بازگشت به ایران دستور داد که عمارات قدیمی
سمت شمال باغ گلستان را خراب کرده اتاق موزه وسرسرا وحوضخانه و ملحقات دیگر آن را ساختند که اینک تقریباهمگی باقی هستند .
ساخت اتاق موزه در سال ۱۲۹۱ ه.ق. آغاز و در سال ۱۲۹۴ ه.ق. پایان یافت. ولی به دلیل تزیینات زیاد و چیدن اشیایی که با نظارت مستقیم شاه صورت می گرفت بهره برداری از آن تا سال ۱۲۹۹ ه.ق. به طول انجامید.
از قرار در تنظیم موزه و تعیین محل اشیا و آثار و جواهرات و تابلوها خود ناصرالدین شاه نیز شرکت کرده و در آرایش تالار دخل و تصرف می کرده و تا چندین سال این کار همچنان ادامه داشته و شاه اوقات فراغت خود را صرف ترتیب موزه و به خصوص جواهرات آن میکرده است .
پس از انتقال تخت طاووس از موزه های قدیم و تالار آینه به اين تالار و نیز برگزاری سلام های خاص و رسمی در آن؛ نام تالار سلام را به خود گرفت. در این تالار نفیس ترین اشیا و آثار هنری اهدایی، به ویژه جواهرات سلطنتی نگهداری می شد.
در سال ۱۳۴۵ به دلیل برگزاری مراسم تاجگذاری محمدرضاشاه پهلوی در این تالار، موزه آرایی آن به طور کلی دگرگون شد و به شکل امروزی درآمد.
معماری این تالار و تالار آینه و سرسراها و وابسته‌های آن توسط صنیع‌الملک (حاج ابوالحسن معمارباشی) صورت گرفته است. در این تالار تابلوهای نفیسی از نقاشان ایرانی از جمله کمال الملک و همچنین برخی اشیای نفیس به نمایش درآمده است. اما شاید مهم‌ترین چیزی که در این تالار قرار داشته تخت مشهور به تخت طاووس (قاجاری) بوده است که اکنون در موزه جواهرات ملی قرار دارد و تنها بدلی از آن در تالار موجود است. از دیگر اشیای این کاخ می توان به ظروف زیبایی اشاره کرد که از جمله جالب ترین آنها سرویس چینی جنگ های ناپلئون بناپارت، سرویس اهدایی نیکلای اول، سرویس جواهر نشان اهدایی ملکه ویکتوریا و سرویس ساخته شده از سنگ گرانبها اهدایی الکساندر سوم است. در دوره پهلوی این ظروف به تالار ظروف انتقال یافت.
کاخ ابیض
در اواخر پادشاهی ناصرالدین شاه سلطان عبدالحمید، پادشاه عثمانى، چند دست مبل لویی شانزده، پرده های مخمل، آینه های بزرگ، مجسمه های برنزی و طلا و چند قطعه قالی بافت ترکیه برای ناصرالدین شاه هدیه فرستاد.
به همين دلیل شاه تصمیم گرفت که ساختمانی در گوشه جنوب غربی باغ گلستان برای این هدایا بنا کند. این بنا بین سال های ۱۳۰۶ و ۱۳۰۹ ه.ق. ساخته شد و به سبب سفیدی رنگ بنا و به کار بردن مرمر سفید در سرسرا و پله هایش کاخ ابیض نام گرفت.
پس از اتمام بنا به دستور ناصرالدین شاه تالار بزرگ کاخ را با هدایای سلطان عثمانی آراستند و تعدادی تابلوی رنگ و روغن از صورت شاهان و ملکه های اروپا را نیز که در سفر های اروپایی به ناصرالدین شاه اهدا شده بود، در آن نصب کردند و تالار باشکوهی را به وجود آوردند که تالار عبدالحمید نامیده می شد. کاخ ابیض از ابتدای بنای خود به محل کار صدر اعظم وقت اختصاص یافت و تا سال 1333 جلسات هیات دولت در تالار بزرگ آن تشکیل می شد. در سال 1344 در نمای ضلع غربی و نیز اتاق های طبقه پایین ساختمان تغییراتی داده شد.
موزه مخصوص
این عمارت که در شمال کاخ گلستان و در طبقه زیرین تالار سلام قرار گرفته است، در حقیقت بخشی از ساختمان اولین موزه ایران است که به دست توانای محمد ابراهیم خان معمار باشی ساخته شده است.
معماری این بنا نیز توسط حاج ابوالحسن معمار نوایی صورت گرفته است او در ابتدا زیر دست محمد حسن خان صنیع الدوله در باغ ها و کاخ های سلطنتی کار می کرد و به علت استعداد و حسن خدمت و طرح و ایجاد برخی بناهای جالب از جمله طرح و اجرای تالار سلام و آینه در سال 1300 ه.ق ( 1262 ه.ش ) و در عهد ناصرالدین شاه معمار باشی دربار شد و سپس به لقب صنیع الملکی مفتخر شد.
این بنا در زمان پهلوی دوم دستخوش تغییراتی شد و دیوارها و سقف آن به طرز بسیار زیبایی دارای تزیینات گچبری شد و ازآن پس عنوان موزه مخصوص را به خود گرفت. اشیای موجود در این موزه از نفیس ترین آثار به جای مانده از شاهان قاجار است که بخشی از این اشیا جزو مجموعه آثاری بوده اند که روزگاری در اتاق موزه ناصرالدین شاه قرار داشته اند که یا از دوره های پیش به دست آنان رسیده و یا از طرف پادشاهان و هنرمندان هم عصر خویش به شاه هدیه شده است. این موزه در تاریخ 28 اردیبهشت ماه 1388 برای بازدید عموم بازگشایی شد.
در زمان شاهان قاجار این مکان انبار چینی آلات و نقره هایی بود که از کشورهای اروپایی به آنها هدیه می شد. از اشیای ویژه ای که در موزه مخصوص نگاهداری می شود می توان زره شاه اسماعیل صفوی، تیر و کمان نادر شاه افشار، ساعد بند و مهر فتحعلی شاه، تاج آقا محمدخان، دسته مهرهای سلاطین قاجار، گوی غلتان عاج، تخم شترمرغ و غیره را نام برد.
