طرح ایجاد وزارت میراث فرهنگی و گردشگری در راستای درآمدزایی غیرنفتی در کشور خواهد بود که اکنون قرار است بررسی‌های مربوط به این طرح در قالب یک یا دو فوریت آغاز شود تا بتوانیم از بعد نظارتی مجلس در حوزه گردشگری استفاده کنیم.
به گزارش خبرگزاری دانا (دانا خبر) و به نقل از ایران، از سال 1359 که وزارت جهانگردی در دولت شهید رجایی از فهرست وزارتخانه‌های جمهوری اسلامی ایران حذف شد، چندین بار طرح‌هایی برای احیای آن و تبدیل سازمان میراث فرهنگی به وزارتخانه مطرح شده است. در جدیدترین تلاش‌ها از این دست اخیراً رئیس فراکسیون میراث فرهنگی و گردشگری از ضرورت تشکیل چنین وزارتخانه‌ای سخن گفته است. علاوه بر جبار کوچکی‌نژاد برخی دیگر از نمایندگان هم به دنبال تبدیل میراث فرهنگی به وزارتخانه هستند.نماینده رشت چندی پیش در گفت‌و‌گو با خانه ملت و با اشاره به جلسه مشترک فراکسیون میراث فرهنگی مجلس با حضور فعالان حوزه گردشگری در اتاق بازرگانی گفت که یکی از درخواست‌های فعالان گردشگری در این جلسه، تبدیل سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به وزارتخانه بود. وی افزود: «طرح ایجاد وزارت میراث فرهنگی و گردشگری در راستای درآمدزایی غیرنفتی در کشور خواهد بود که اکنون قرار است بررسی‌های مربوط به این طرح در قالب یک یا دو فوریت آغاز شود تا بتوانیم از بعد نظارتی مجلس در حوزه گردشگری استفاده کنیم.»
همزمان با این اظهارات جواد هروی رئیس فراکسیون گردشگری هم با اشاره به مشکلات موجود در حوزه گردشگری گفت: قرار گرفتن سه ضلع حیاتی و وسیع میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در کنار یکدیگر آن هم در قالب یک سازمان زیر نظر یکی از معاونان رییس جمهوری، باعث بروز مشکلات کنونی این سازمان شده است. اگر چارت وزارتخانه‌های کشورهای پیشرفته را نگاه کنید وزارتی مثل گردشگری یا میراث فرهنگی جزو اصلی‌ترین وزارتخانه‌های آنها است لذا از آنجایی که امروز میراث فرهنگی در کشور ما عملاً به حاشیه رفته، لازم است مسئولان با یک عزم ملی به این نتیجه برسند که پیدایش یک وزارتخانه با عنوان میراث فرهنگی و گردشگری تا چه حد ضرورت دارد.
تشکیل وزارتخانه برای توسعه گردشگری
طرح «لزوم تشکیل وزارت میراث فرهنگی» از سوی برخی نمایندگان مجلس در حالی تهیه شد که آنها پیش از این در شهریور سال گذشته نیز طرحی یک فوریتی را به همین منظور و با 112 امضا راهی صحن علنی مجلس کردند و نتوانستند نظر مساعد اکثریت همکاران خود را جلب کنند. طراحان چنین ایده‌ای معتقدند با تبدیل سازمان به وزارتخانه از یک طرف نظارت مجلس بر اتفاقات، سیاست‌ها و برنامه‌های متولی حوزه گردشگری رسمی و قانونی می‌شود. آنها همچنین بر این باور هستند که در ساختار مدیریتی وزارتخانه‌ای که به لحاظ جایگاه اداری یک سطح از سازمان بالاتر است، بهتر و بیشتر می‌توان جهت توسعه گردشگری سیاستگذاری کرد. چنانکه مهرداد لاهوتی از طراحان طرح یک فوریتی تبدیل سازمان میراث فرهنگی به وزارتخانه که در جلسه 31 شهریور 92 در صحن علنی مطرح شد، معتقد است: طرح تشکیل وزارت میراث فرهنگی و گردشگری ربطی به دولت جدید و قدیم ندارد، ما باید سازمان میراث فرهنگی و گردشگری را از معاونت رئیس جمهوری که سازمان پاسخگو نیست به وزارتخانه‌ای پاسخگو تبدیل کنیم.
مشکل میراث فرهنگی ساختارها نیست
اما در سوی دیگر مخالفان این طرح معتقدند که توسعه گردشگری و رفع برخی مشکلات موجود بر سر راه جذب گردشگر بیشتر لزوماً در گرو تبدیل سازمان به وزارتخانه میراث فرهنگی نیست. ایرج ندیمی نایب رئیس و سخنگوی فراکسیون میراث فرهنگی و گردشگری تأکید دارد که با توجه به ساختار مالی کشور چنین طرحی شدنی نیست.
نماینده لاهیجان با بیان اینکه معاونت ریاست جمهوری کمتر از وزارت نیست، افزود: مشکل کشور ما ساختار نیست بلکه منابع، امکانات، اعتبارات، وظایف و اختیارات است. به هر کسی این مؤلفه‌ها را بدهید کارش را بخوبی انجام می‌دهد.
به گفته ندیمی مشکل حوزه گردشگری این نیست که این بخش در قالب سازمان مدیریت می‌شود بلکه مهم ترین مشکل کمبود اعتبارات و عدم سیاستگذاری‌های درست است. این عضو کمیسیون اقتصادی مجلس ادامه داد که کشورهای موفق در حوزه گردشگری لزوماً وزارت گردشگری ندارند و عمدتاً کشورهایی هستند که می‌توانند سیاست‌ها را هماهنگ کنند و اعتبار و منابع لازم برای توسعه این بخش در نظر بگیرند. ندیمی اشاره کرد که این داستان مثل آن می‌ماند که اسم چند شهر محروم را تغییر دهیم و بگذاریم تهران به امید اینکه وضعیت آنها به لحاظ شاخص‌های اقتصادی و رفاهی بهتر شود! با اسم عوض کردن گردشگری متحول نمی‌شود. سخنگوی فراکسیون گردشگری تصریح کرد که هیچ بحثی در این فراکسیون پیرامون این موضوع وجود ندارد و آقای کوچکی‌نژاد اگر بحثی در این خصوص داشته‌اند نظرات شخصی خودشان را گفته‌اند.
محمد حسین قربانی نماینده آستانه اشرفیه هم مخالف چنین طرحی است. وی هر چند نامش در فهرست امضا‌کنندگان طرح یک فوریتی سال گذشته بود اما می‌گوید که چنین امکانی وجود ندارد. قربانی معتقد است که چنین موضوعاتی باید از سوی خود دولت مطرح شود چون نیازمند اختصاص اعتبار و کار کارشناسی است. به گفته این نماینده مجلس بخصوص در شرایط فعلی که به لحاظ اقتصادی مشکلات زیادی در کشور وجود دارد تأسیس یک وزارتخانه جدید علاوه بر اینکه مخالف برنامه پنجم توسعه است، هزینه‌های دولت را نیز زیادتر می‌کند بدون اینکه فایده خاصی هم داشته باشد. او تصریح دارد که دغدغه نظارت مجلس بر سازمان میراث فرهنگی را می‌توان از طرق دیگر نیز دنبال کرد و نیازی به این نیست که این سازمان تبدیل به وزارتخانه شود. قربانی این را هم گفت که فضای کلی مجلس نیز در حال حاضر پذیرای چنین طرح‌ها و ایده‌هایی نیست.
سابقه تغییرات وزارتخانه‌ای
تبدیل سازمان میراث فرهنگی به وزارتخانه تنها بحثی نیست که معطوف به ایجاد تغییراتی در وزارتخانه‌ها شنیده می‌شود. چنانکه تعدادی از نمایندگان مجلس از ضرورت تغییرات در وزارت ورزش و جوانان و تفکیک حوزه جوانان و احیای سازمان جوانان همچون گذشته سخن می‌گویند. علاوه بر این زمزمه‌های ادغام وزارت نیرو در وزارت نفت هم شنیده شده است. یا در جلسه 25 آبان مجلس هم مجید منصوری بیدکانی در نطق میان دستور خود با اشاره به ظرفیت‌های متعدد معدنی در کشور خواستار تشکیل وزارت صنایع معدنی شد. در جلسه 28 آبان هم داریوش اسماعیلی در نطق میان دستور خود اظهار کرد که از زمان ادغام وزارتخانه‌های صنایع و معادن با وزارت بازرگانی بخش معدن کاملاً به حاشیه رانده شد؛ لذا به اعتقاد اینجانب تنها راه چاره، تشکیل وزارتخانه مستقل معادن و صنایع معدنی است.
بیان چنین مسائلی بیانگر آن است که ادغام‌ها و تغییرات انجام شده در ساختار وزارتخانه‌ها در دولت قبلی چندان قرین موفقیت نبوده است و به همین دلیل حال برخی نمایندگان خواستار بازگشت به حالت قبل هستند. ایرج ندیمی گفت که از ناحیه ادغام‌های غیر کارشناسی در دوره گذشته چند آسیب نصیب کشور و وزارتخانه‌ها شد. به گفته وی نخستین آسیب ترجیح یک بخش نسبت به بخش‌های دیگر در وزارتخانه‌های ادغام شده بود. عضو کمیسیون اقتصادی توضیح داد: مثلاً در وزارت ورزش و جوانان می‌بینیم که بخش عمده توجهات به حوزه ورزش است و از حوزه جوانان غفلت می‌شود. یا در وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی عمده بحث‌ها پیرامون تأمین اجتماعی است و حوزه تعاون و کار چندان مورد توجه نیست.
این نماینده مجلس آسیب دیگر را ناهماهنگی در بین وزارتخانه‌های ادغام شده دانست و گفت تا بین بخش‌ها و وزارتخانه‌های ادغام شده یک نظم و انسجام داخلی ایجاد شود، وقت زیادی صرف می‌شود و در این میان، میدان دار آن بخشی می‌شود که بتواند مرکزیت را داشته باشد.
سخنگوی فراکسیون میراث فرهنگی و گردشگری اضافه کرد: من با هر نوع ادغام یا تغییر در وزارتخانه‌ها از این نوع مخالفم بخصوص در شرایط فعلی که پول هم نداریم و منابع بسیار محدود است. ندیمی در پاسخ به این سؤال که آیا دنبال‌کنندگان چنین طرح‌هایی اهداف سیاسی را نیز مد نظر دارند؟ گفت: من از اهداف سیاسی یا پشت پرده اطلاعی ندارم و نمی‌خواهم به آن ورود کنم اما به نظر می‌رسد روش‌ها را اشتباه می‌رویم. من به عنوان سخنگوی فراکسیون میراث فرهنگی و گردشگری می‌گویم که چنین موضوعی یعنی تبدیل سازمان میراث فرهنگی به وزارتخانه اصلاً در دستور کار نیست و بیان آن از زبان آقای کوچکی‌نژاد نظر شخصی ایشان بوده است.
بدین ترتیب به نظر نمی‌رسد موضوع تبدیل سازمان میراث فرهنگی به وزارتخانه حداقل در شرایط فعلی جدی شود چون هم دولت و هم بسیاری از نمایندگان مجلس مخالف آن هستند.
