اچ آی وی و جوانان

گروه سلامت خبرگزاری دانا (داناخبر) - مصطفی شکوهی *: در سال ۲۰۰۸، تقریبا ۴۰% همه عفونت های جدید اچ آی وی در جهان مربوط به گروه سنی ۴۹-۱۵ سال بود. هر روز حدود ۳۰۰ نفر به عفونت اچ آی وی مبتلا می شوند. در سال ۲۰۱۰، حدود ۲۶% (تقریبا از هر ۴ نفر ۱ نفر) همه عفونت های اچ آی وی در میان افراد جوان ۱۳ تا ۲۴ سال روی داده بود. همچنین بیش از نصفی از عفونت های منتقله از راه جنسی (به غیر از اچ آی وی) در جوانان گروه سنی ۱۵ تا ۲۴ سال روی می دهد. 

با این حال، بیشتر جوانان هنوز به برنامه های سلامت و بهداشتی جنسی (که اطلاعات، مهارت، خدمات، وسایل و کالاهای مورد نیاز، و حمایت های اجتماعی برای پیشگیری از اچ آی وی را فرآهم می آورد) دسترسی ندارند. هر چند بسیاری از قوانین و سیاست ها (مثل ارایه خدمات بهداشت جنسی و مرتبط با اچ آی وی، مشاوره و تست اچ آی وی، ارائه کاندوم، آموزش های جنسی و پیشگیری اچ آی وی) سعی دارند تا آنجا که امکان پذیر است، جوانان را از خطر دور نگه دارند.

در ایران افزایش این عفونت در میان جوانان و بالا رفتن سهم انتقال جنسی عفونت اچ آی وی یک زنگ خطر برای سلامت این گروه و همچنین سایر گروههای جامعه است.

در زیر به صورت بسیار مختصر و ساده به عواملی که باعث شده اند تا جوانان به عنوان یک گروه کلیدی و مهم برای انتقال اچ آی وی و ایدز محسوب شوند، اشاره شده است. این عوامل اغلب مرتبط به عوامل جنسی، تزریق مواد و آگاهی جوانان در رابطه با اچ آی وی است.

برخی عوامل زیست شناختی هستند. مثلا، زنان نسبت به مردان، در معرض خطر بالاتری برای عفونت اچ ای وی هستند که جزو عوامل زیست شناختی محسوب می شود. همچنین برخی شرایط اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی جوانان، مخصوصا زنان را در معرض خطر بیشتر اچ ای وی قرار داده است. خشونت و تهدید به خشونت علیه زنان، عامل بسیار مهمی است که زنان را برای محافظت از خودشان (در رابطه با عفونت اچ آی وی و یا سلامت جنسی) باز می دارد. شیوع اولین رابطه جنسی همراه با فشار و اجبار در زنان ۱۵ ساله و بیشتر در سطح جهان بین ۱۱ تا ۴۸% است.

 ارتباطات جنسی به صورت تجارت جنسی (رابطه جنسی به ازای پول و یا هر کالای دیگر) ، رابطه جنسی مرد با مرد. از آنجایی که این نوع رفتارها دارای انگ اجتماعی بوده و همچنین در خیلی از کشورها غیر قانونی بوده، پیدا کردن و یا دسترسی به این افراد جوان برای ارائه خدمات پیشگیری و درمانی مرتبط با اچ آی وی را سخت کرده است. عدم دسترسی به این گروه ها، به معنی ایزوله بودن این افراد است که باعث عدم استفاده این افراد از مراقبت ها و درمان ها و به تاخیر افتادن روند درمانی آنهاست. این به تاخیر افتادن اگر همراه با نا آگاهی باشد، ممکن است عفونت را به افراد دیگری نیز انتقال دهد.

برخی عوامل باعث بی میل کردن و دلسرد کردن جوانان برای استفاده از خدمات سلامت می کند. این عوامل شامل عبارت اند از: عدم حفظ حریم ششخصی و محرمانه بودن، عدم درک صحیح از طرف کارکنان بهداشتی، محیط های تهدید آمیز (مثلا برای افرادی که روسپی هستند، و یا مردانی که برای مردان دیگر رابطه جنسی دارند)، ناتوانی در تامین خدمات پیشگیری و درمان مثلا تهیه کاندوم و یا وسایل استریل تزریق

در گروه سنی جوانان، اغلب روابط جنسی بدون برنامه است و حتی برخی اوقات از روی فشار و اجبار روی می دهد. بنابراین، این نوع رفتارهای خام و نسنجیده، باعث افزایش خطر ابتلای جوانان می شود.

جوانان به هنگام ارتباطات جنسی خود، برای جلوگیری از حاملگی و یا حفظ باکرگی در زنان، رفتارهای غیر معمول جنسی همچون رابطه جنسی دهانی و رابطه جنسی مقعدی را تجربه کنند. انتقال اچ آی وی از راه ارتباط جنسی مقعدی بسیار بیشتر از راه واژینال (مهبلی) است. برای همین مردانی که با مردان دیگر رابطه جنسی برقرار می کنند در معرض خطر بالا برای اچ آی وی هستند.

به علت اقتضای سنی این گروه، ممکن است دارای شرکای جنسی متعددی باشند که آنها را در معرض خطر برای اچ آی وی و سایر عفونت های منتقله از راه جنسی سازد.

جوانان مشتریان اصلی زنان روسپی و افرادی که در ازای پول رابطه جنسی برقرار می کنند، هستند. نشان داده شده است که جوانانی که با این افراد رابطه جنسی دارند، از خطر بالایی برای دریافت عفونت برخودار هستند.

به علت نداشتن آگاهی کافی، این افراد به هنگام رابطه جنسی از کاندوم استفاده نمی کنند. عدم استفاده از کاندوم باعث افزایش انتقال جنسی این عفونت می شود که به عنوان مهمترین راه انتقال اچ آی وی در بین افراد جوان است.

بسیاری از جوانان خطر انتقال بیماری و سایر بیماری ها و عفونت های منتقله از راه جنسی را درک نمی کنند و «لذت» جای «احتیاط» در روابط جنسی را می گیرد.

 هنجارهای اجتماعی باعث تغییر رفتار جوانان در روابط جنسی شده است. جوانان از طریق اینترنت شرکای جنسی خود را پیدا می کنند. مطالعات نشان داده اند که افرادی که از طریق اینترنت و به صورت آنلاین شرکای خود را جستجو می کنند، از خطر بالاتری برای عفونت های جنسی و اچ آی وی قرار دارند. در چنین حالاتی تعداد شرکای جنسی نیز بیشتر خواهد شد.

عفونت های منتقله از راه جنسی بیتشر در بین جوانان شایع است. جوانان باید بدانند که این عفونت ها، انتقال اچ آی وی را تسریع و راحت تر می‏کند.

شروع مصرف مواد و به تبع آن تزریق مواد مخدر در سنین پایین و در اوان جوانی روی می دهد. این خود یکی از راههای مهم انتقال اچ آی وی در بسیاری از کشورها از جمله ایران است.

به هنگام تزریق مواد مخدر، ممکن است که از وسایل تزریق غیر استریل (مشترک بین چند نفر) استفاده کنند.

جوانان دارای رفتارهای پرخطر متعدد هستند. مثلا، به هنگام رابطه جنسی، الکل مصرف می کنند، مواد مخدر تزریق می‏کنند، یا از داروهای محرک استفاده می‏کنند.

دانش کم جوانان در رابطه با اچ ای وی و راههای انتقال و پیشگیری از آن یکی دیگر از عواملی است که باعث شده این گروه سنی در معرض خطر بالایی قرار بگیرند. بر اساس یافته های به دست آمده از مطالعات داخل کشور، فقط حدود ۲۰% از جوانان ۱۵ تا ۲۴ سال ایران در مورد انتقال و پیشگیری از اچ آی وی آگاهی کاملی داشتند، یعنی از هر ۵ جوان، ۱ نفر دارای آگاهی کافی بوده است.

بعد از برقرای رابطه جنسی، این افراد تلاشی برای انجام تست های مرتبط نمی‏کنند. عدم آگاهی از وضعیت خود در رابطه با این عفونت، خطر انتقال عفونت از وی به فرد دیگری را بالا می برد. این عدم آگاهی، باعث می شود که این افراد درمان های مرتبط دریافت نکند. میزان پایین تست دادن یکی دیگر از علل است.

بسیاری از جوانان نیازمند اجتناب از رفتارهای پرخطر و یا تغییر رفتارهایی که آنها را در معرض خطر برای اچ آی وی قرار می دهد، هستند. برای این کار، نیاز است که مهارت های لازم برای پیشگیری از عفونت را یاد بگیرند. آموزش مهمترین خدمت برای این گروه سنی جوان است.

آموزش به این گروه از افراد باید به اشکالی باشد که به راحتی موضوع را درک کنند و آن را یاد بگیرند. آموزش و اطلاع رسانی نقش بسیار اساسی در کمک به جوانان برای محافظت خودشان از مخاطرات احتمالی را ایفا می‏کند. آموزش می تواند باعث تغییر رفتار افراد شود.

این افراد باید بهداشت جنسی و تولید مثل را یاد بگیرند.

این افراد راههای انتقال آنی عفونت را باید به خوبی یاد بگیرند.

در کنار یادگیری راههای انتقال، باید راههای پیشگیری از آن را نیز یاد بگیرند.

باید از مکان هایی که خدمات مربوط به اچ ای وی را ارائه می کنند؛ آگاهی داشته باشند.

باید از مکان هایی که تست اچ ای وی انجام می دهند، آگاهی داشته باشند.

اگر این آموزش ها از منابع قابل اعتماد باشد، می تواند نگرش های منفی را در افراد با این گروه سنی تغییر دهد.

جوانان در گروه های زیر نیازمند آموزش هستند:

۱- همه جوانان قبل از فعال شدن برای رفتارهای جنسی.

۲- جوانانی که قبلا رفتارهای جنسی را شروع کرده اند.

۳- جوانان مستعد و حساس که نیازمند آموزش هستند شامل:

*جوانان یتیم که یا مبتلا به ایدز هستند و یا از داشتن والدین برای محافظت محروم هستند.

*جوانانی و نوجوانانی که در مدرسه حضور ندارد.

*جوانانی که آواره شده اند، یا به علت جنگ و نزاع دستگیر شده اند.

*جوانان ازدواج کرده ای که نیازهایشان ممکن است نادیده گرفته شود.

*جوانانی که وارد ورطه درآمد از راه روابط جنسی می شوند.

*جوانان تزریق کننده مواد مخدر.

*جوانان در زندان و یا در مراکز اصلاح و تربیت.

*مردان جوان که با سایر مردان در ازای پول و یا هر کالای دیگری رابطه جنسی دارند.

۱- از لحاظ انتقال جنسی اچ آی وی، سه عبارت زیر بسیار مهم هستند:

به تاخیر بیاندازید: اولین تجربه جنسی خودتان را

کم کنید: تعداد شرکای جنسی خودتان را

محافظت کنید: از خودتان و شریک جنسی خودتان با استفاده از کاندوم

۲- افراد جوانی که دارای رفتارهای جنسی فعالی هستند، نیازمند دسترسی به وسایل پیشگیری مثل کاندوم برای محافظت خودشان در مقابل اچ آی وی، عفونت های منتقله از راه جنسی (مثل سیفلیس) و حاملگی های ناخواسته هستند.

کاندوم در تئوری، ۱۰۰% موثر است و باعث کنترل انتقال جنسی می شود. اما در عمل، وقتی به طور مرتب و صحیح استفاده می شود، ۹۰% موثر است. میران عفونت با استفاده از کاندوم تا تقریبا ۹۵% کاهش می یابد.

نگرش های منفی و اعتقادات نادرست در رابطه با کاندوم وجود دارد که باید با آموزش و اطلاع رسانی برطرف شوند. این اعتقادات عبارتند از: «افرادی که بیمار هستند باید از کاندوم استفاده کنند»، «استفاده از کاندوم مداخله در فرایند طبیعی زندگی است»، «کاندوم باعث کاهش لذت جنسی می شود»، «کاندوم ممکن است سوراخ باشند و از طریق این سوراخ ها عفونت را دریافت کنیم».

آموزش و اطلاع رسانی از اینکه جوانان از چه مراکزی می توانند کاندوم دریافت کنند و یا اینکه ان را خریداری نمایند، بسیار مهم است.

۳- افرادی که دارو ترزیق می کنند، نیازمند دسترسی به وسایل و تجهیزات تزریق سالم و استریل مثل سرنگ و سرسوزن استریل و سایر خدمات کاهش آسیب هستند.

۱- تشخیص، درمان و مراقبت از عفونت های منتقله از راه جنسی باید به خوبی انجام شود. برای این کار باید موارد زیر رعایت شود:

*افزایش آگاهی جوانان در مورد این عفونت

*داشتن کارکنان آموزش دیده برای تشخیص و مراقبت از همه افراد مبتلا

*افزایش دسترسی به اطلاعات، و خدمات درمانی و تشخیصی

*بهبود کیفیت درمان

*بهبود دسترسی به درمانهای دارویی

*ارایه خدمات مناسب برای کلیه مناطق: روستایی و شهری، مکان های با شیوع بالا و پایین

۲- انجام تست برای اچ آی وی به همراه مشاوره قبل و بعد از تست.

۳- افراد جوان مبتلا به عفونت اچ آی وی و ایدز نیازمند مراقبت، حمایت و درمان با داروی های ضد رتروویروسی هستند.

۴- حمایت خانواده های افراد مبتلا

همه خدمات باید با حفظ احترام و شخصیت جوانان و افراد جویای کمک باشد. جوانان گروه کلیدی هم برای انتقال عفونت و هم برای کنترل آن هستند. عدم آگاهی از بیماری، دانش پایین، عدم استفاده از خدمات و درمان های مرتبط، باعث بالا بردن انتقال بیماری و عفونت در سطح جامعه می شود؛ در حالیکه برعکس، بالا بردن آگاهی و دانش این گروه از افراد جامعه در کنار سایر افراد جامعه، تشویق و ترغیب آنها برای استفاده از وسایل پیشگیری جنسی و تزریقی و همچنین ترغیب آنها برای دانستن وضعیت خود از لحاظ عفونت اچ آی وی می توان راهی بسیار مهم و کلیدی برای کنترل اچ آی وی باشد.

در این مسیر کم کردن و از بین بردن انگ های اجتماعی و تبعیض های مرتبط با این عفونت نیز باید از بین برود. جوانان نیازمند محیطی امن و حمایتی هستند. با این کار آنها به سیستم خدمات درمانی و بهداشتی بیشتر اعتماد می کنند و هر چه سیستم به این افراد دسترسی بیشتری داشته باشند، عفونت راحت تر مدیریت شده و از خطر انتقال و انتشار بیماری جلوگیری به عمل می آید.

در صورت داشتن سوال و یا برای دستیابی به اطلاعات بیشتر می توانید به آدرس www.hiv-sti.ir و www.hiv-sti.org مراجعه کنید.