خانه هایی با نمای محرابی، خانه هایی که درهای چوبی شان همیشه به روی مهمان باز است تنها حائل بین مهمان و صاحبخانه را یک پارچه به عنوان پرده تشکیل می دهد. داخل این بافت تاریخی که می شوی پر است از بناهای مرمت شده ای که آماده بازدید عموم مردم هستند مانند عمارت امیرچخماق که در یک میدان به همین نام واقع شده و نخل چوبی که از آن برای عزاداری امام حسین(ع) استفاده می شود و بزرگترین نخل چوبی ایران است.
طولانی ترین قنات ایران به نام «قنات زارچ» با طول صد کیلومتر در استان یزد قرار دارد. نارین قلعه، قدیمی‌ترین بنای خشتی جهان، بلندترین بادگیر جهان، قدیمی ترین میدان ساعت شهری در ایران، بلندترین مناره های جهان و بیشترین تعداد دخمه ها در بافت تاریخی یزد قرار دارد. قنات زارچ این قنات یکی از کهن ترین قنات های ایران به شمار می آید که سابقه ای بیش از سه هزار سال دارد. طول کوره قنات زارچ بیش از ۷۱ کیلومتر بوده و تعداد چاه های آن دو هزار و ۱۱۵ حلقه شمارش شده است.
سرو چهار هزار ساله ابرکوه را نیز می توان مسن ترین موجود زنده جهان نامید. هر چند که گفته می شود در کشور سوئد نیز درختی وجود دارد که از سرو ابرکوه قدیمی تر است اما اکنون از درخت پیر سوئد تنها ریشه های آن باقی مانده در حالی که سرو کهنسال شهرستان ابرکوه با ۲۵ متر ارتفاع ۱۸ متر محیط و ۵٫۱۱ متر اندازه دور تنه در قلب ایران زنده و سبز است و آرام آرام زندگی می کند.
تنها کاروانسرای دایره ای در ایران
غیر از همه جاذبه‌های منحصر به فردی که در شهر یزد وجود دارد، می‌توان تنهاترین کاروانسرای دایره شکل ایران را هم در شهرستان مهریز در مسیر یزد به کرمان مشاهده کرد. کاروانسرای زین الدین یکی از ۹۹ کاروانسرایی است که شاه عباس در ایران ساخته با این تفاوت که معماری آن دایره ای است. اکنون از این کاروانسرا به عنوان یک اقامتگاه سنتی و جاذبه گردشگری یاد می‌شود. می‌گویند که اقامت در این کاروانسرای ۴۰۰ ساله و دیدن آسمان پر ستاره اش امری است که با آن تجربه سفر به یزد، تاریخی‌ترین شهر جهان کامل می‌شود.
شهر یزد غیر از بناهای دیدنی، شیرینی های زیادی هم دارد که زبانزد شده از ارده شیره اردکان گرفته تا پشمک و باقلوا و قطاب و شیرینی های نارگیلی یزدی. همه سوغات خوراکی این شهر به شیرینی ختم می شود و غذاهایش به قیمه یزدی و آش شله. البته کمتری می توانید در هتلها و مراکز اقامتی و رستوران های این شهر غذای محلی پیدا کنید. ولی اگر بخواهید حتما خواسته تان را اجابت می کنند.
مردم این شهر شعر می بافند
صنایع دستی یزد هم به دستمال بزدی و شعربافی خلاصه نمی شود. درگوشه گوشه این شهر می توانید مردم را در حال گلیم بافی و پارچه‌های دست بافت را ببینید. حتی می توانید به نزدیکی مسجد امام رفته و از خانه‌ای دیدن کنید که روی خشت به خشت آن صنایع دستی و ظروف عتیقه کار گذاشته شده است. این خانه اکنون در دست خانواده جمالی‌هاست و الان به عنوان مرکز دائمی و نمایشگاه صنایع دستی از آن یاد می شود. همه تورهای گردشگری خارجی نیز یکی از مقاصدشان را بازدید از این مکان تاریخی قرار می دهند.
غیر از این، کارگاه‌های صنایع دستی و شعربافی زیادی در اردکان قرار دارد. این شهر دارای بافت تاریخی کوچک اما تمیزی است که شاید بتوان گفت که بافت تاریخی یزد را در خودش خلاصه کرده است. یادتان باشد هنگام سفر به این شهر احترام به جامعه محلی از یادتان نرود. این شهر را دارالمومنین می نامند.
