ایران در فهرست 10 کشور اول اعزام‌کننده دانشجو به خارج است

دکتر جعفر مهراد با تاکید بر این که بین‌المللی‌سازی دانشگاه‌ها به عنوان راهکاری برای رشد علمی مستلزم سرمایه‌گذاری است، افزود: آمارهایی که از سوی وزارت علوم به نقل از مدیر کل دانشجویان غیر ایرانی منتشر کرده است، نشان می‌دهد که تعداد دانشجویان غیر ایرانی غیر بورسیه در سال 1392 در حدود یک هزار و یکصد دانشجو بوده که در سال 93 به سه هزار و 500 دانشجو افزایش یافته است. در گزارش منتشر شده از سوی وزارت علوم ابراز امیدواری شده است که این تعداد در سال جاری به هشت هزار نفر افزایش یابد.

وی، برنامه‌ریزی دقیق و پشتیبانی از بخش‌های مختلف آموزش عالی و موسسات آموزشی را از زیر ساخت‌های بین‌المللی سازی دانشگاه‌ها عنوان و اظهار کرد: از جمله عوامل مؤثر و تاثیرگذار بر دانشجویان بین‌المللی در انتخاب دانشگاه‌ها می‎توان به کیفیت برنامه‌های آموزشی، شهرت دانشگاه‌ها، زبان آموزش، چشم‌اندارهای شغلی و سهم پژوهش از تولید ناخالص داخلی اشاره کرد.

موسس پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) با اشاره به امضای تفاهمنامه‌هایی میان دانشگاه‌های ایران با شرکای بین‌المللی آنها، خاطرنشان کرد: دانشگاه‌ها با امضای این تفاهم نامه‌ها می‌کوشند تا به درخواست برنامه ریزان و سیاستگذاران آموزش عالی در بین المللی کردن دانشگاه‌ها پاسخ دهند، اما به دلیل ظرفیت‌ها و ساختار سازمانی ناکافی تحقق برنامه‌های بین المللی سازی به قدر مطلوب میسر نمی‌شود.

وی به بیان تجربیات برخی از کشورها در بین المللی سازی دانشگاه‌ها پرداخت و گفت: دانشگاه‌های کشور ترکیه با احراز شرایطی که ذکر شد به مقصد دانشجویان بین المللی از کشورهای مختلف جهان مبدل شده است. به طوری که در فاصله سال‌های تحصیلی 2006-2005 و 2012-2011 تعداد دانشجویان بین المللی شاغل به تحصیل در دانشگاه‌های ترکیه بیش از دو برابر شده است؛ به این صورت که از 15 هزار و 481 دانشجوی بین المللی به 31 هزار و 170 دانشجو افزایش یافته است.

استاد علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه شیراز، رشد دانشجویان خارجی در دانشگاه‌های آن کشور را ناشی از گسترش آموزش عالی دانست و اظهار کرد: ترکیه در فاصله سال‌های 2006 تا 2011 تعداد 165 دانشگاه تاسیس کرده و ترکیب دانشجویان بین المللی دراین دانشگاه‌ها قابل توجه است، به گونه‌ای که دانشجویان 155 کشور دنیا برای تحصیل به ترکیه می‌روند.

مهراد با بیان اینکه جمهوری آذربایجان با چهار هزار و 200 دانشجو بیشترین تعداد دانشجو را در دانشگاه‌های ترکیه دارد، گفت: تعداد دانشجویان ارمنی در دانشگاه‌های ترکیه حدود چهار هزار و 110 دانشجوست و کشورهای آلمان و یونان هرکدام بیش از هزار و 300 دانشجو به ترکیه اعزام کرده اند.

موسس پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)، کیفیت مناسب و ارزان بودن آموزش عالی در ترکیه را از عوامل مهم انتخاب دانشگاه‌های این کشور عنوان کرد و افزود: افزایش دانشجویان بین‌المللی دلالت بر رشد فزاینده ثبت نام در دانشگاه‌های مختلف جهان دارد. در حال حاضر آسیای مرکزی رشد فراینده‌ای در تعداد دانشجویانی که مایل به تحصیل در دانشگاه‌های خارجی هستند را تجربه می‌کند به طوری که تعداد این دانشجویان از 67 هزار و 300 نفر در سال 2003 میلادی به 156 هزار و 600 دانشجو در سال 2012 بالغ شده است.

مهراد، آفریقای زیر صحرا را دومین منطقه‌ای معرفی کرد که بیشترین دانشجویان را به کشورهای خارجی برای تحصیل اعزام می‌کنند و ادامه داد: بر اساس آخرین آمارها تعداد دانشجویان اعزام شده از این منطقه از 204 هزار و 900 نفر به 288 هزار و 200 دانشجو افزایش یافته است.

موسس پایگاه استنادی علوم جهان اسلام اضافه کرد: در حالی که کشورهای مقصد مانند آمریکا و اروپا از نظر تاریخی در جهت جذب دانشجویان علاقه مند به تحصیل با کیفیت عالی موفق‌تر هستند ولی کشورهای مختلف به عنوان مقصدهای جدید، برای جذب دانشجویان بین المللی با یکدیگر به رقابت پرداخته‌اند.

وی، استرالیا و ژاپن را از جمله مقصدهای جدید دانشجویان بین المللی عنوان کرد و گفت: این دو کشور که به عنوان مقصدی برای دانشجویان آسیایی رقبای جدیدی چون چین، مالزی، کره جنوبی، سنگاپور و زلاندنو پیدا کرده‌اند شش درصد از کل دانشجویان بین المللی را به خود اختصاص داده اند.

مهراد، اضافه کرد: در مجموع کشورهای عربی، مصر، عربستان سعودی و امارات متحده عربی می‌کوشند دانشجویان خارجی بیشتری را جذب کنند و در حال حاضر این سه کشور عربی چهار درصد سهم جهان از دانشجویان بین المللی را به خود اختصاص داده‌اند.

وی با بیان اینکه سهم کشورهای عربی از جذب دانشجویان بین المللی از 12 درصد به 26 درصد در فاصله سال‌های 1999 تا 2012 افزایش یافته است، افزود: این افزایش در اروپای مرکزی و شرقی از 25 درصد به 37 درصد و در آفریقای زیر صحرا از 18 درصد به 28 درصد رسیده است.

استاد علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه شیراز خاطر نشان کرد: وزارت علوم، باید به این نکته توجه کند که هم اکنون امارات متحده عربی در جذب دانشجویان از کشورهای منطقه جایگزین انگلستان و به سومین مقصد دانشجویان منطقه تبدیل شده است.

مهراد به 10 مقصد اول دانشجویان بین المللی در دنیا اشاره کرد و گفت: در این رتبه بندی آمریکا با جذب 18 درصد دانشجویان بین المللی در جایگاه اول قرار گرفته است. رتبه‌های دوم تا دهم به شرح ذیل است.

بنیانگذار پایگاه استنادی ISC یادآور شد: در مقابل کشورهایی که مبدا اعزام دانشجو به خارج هستند به این شرح است:

مهراد خاطر نشان کرد: در مجموع سه منطقه بزرگ در دنیا شامل آمریکای شمالی و اروپای غربی با 57 درصد،‌ آسیای شرقی و اقیانوسیه با 20 درصد و اروپای مرکزی و شرقی با 10 درصد بیشترین دانشجویان بین المللی را در دانشگاه‌های با کیفیت بالا جذب می‌کنند.