شترهای ایرانی تعیین کننده نرخ پایه دیه انسان هستند که ارزان ترینشان روی میز مسئولان قرارگرفته تانرخ دیه تعیین شود اما با توجه به گران شدن نرخ شتر احتمالا سال آینده با افزایش دیه مواجه هستیم.
خبرگزاری دانا، گروه جامعه- سید هادی کسایی زاده: دیه؛ همان مالی است که به سبب جنایت کردن بر نفس واجب می شود. به عنوان مثال در یک تصادف رانندگی غیرعمد فردی کشته می شود و راننده باید دیه فرد را پرداخت کند و اگر هم دچار مصدومیت شده باشد باز هم باید بر اساس تعیین درصد مصدومیت (ارش) مبلغ پرداخت شود. البته اگر تصادف عمد باشد، نوع پرداخت دیه و مجازات فرق می کند. ناگفته نماند که دیه تنها برای موضوع تصادفات رانندگی نیست و قتل های غیرعمد هم شامل دیه می شود. به عنوان مثال در یک پرونده کودکی به اشتباه ظرف اسیدی را که برای مرد همسایه بوده از داخل راه پله برداشته و به دلیل شکل ظاهری ظرف فکر کرده شربت است و آن را خورده است که مرد همسایه متحمل دیه کودک شده؛ کشته شدن در حوادثی چون سقوط هواپیما و خیلی پرونده های مشابه ...
دیه انسان از نظر اسلام چقدر است؟
شاید نخستین سوال این باشد که مبنای تعیین نرخ دیه در اسلام چگونه است. یعنی اینکه آیا اسلام مبلغ ریالی دیه را مستقیم اعلام کرده یا باید مراجع تقلید آن را اعلام کنند یا دولت؟ در پاسخ باید گفت بر اساس شرع و قانون مجازات اسلامی، دیه نفس انسان مسلمان یکی از امور شش گانه زیر است که قاتل در انتخاب هر یک از آنها مخیر بوده و تلفیق آنها جایز نیست:
۱۰۰ شتر سالم و بدون عیب که خیلی لاغر نباشند.
۲۰۰ گاو سالم و بدون عیب که خیلی لاغر نباشند.
۱۰۰۰ گوسفند سالم و بدون عیب که خیلی لاغر نباشند.
۲۰۰ دست لباس سالم از حله‌های یمن
۱۰۰۰ دینار مسکوک و غیرمغشوش که هر درینار یک مثقال شرعی طلا به وزن ۱۸ نخود است.
۱۰۰۰۰ درهم مسکوک سالم و غیر مغشوش که هر درهم به وزن ۶/۱۲ نخود نقره می‌باشند.
تبصره- قیمت هر یک از امور شش‌گانه در صورت تراضی طرفین و یا تعذر همه آنها پرداخت می‌شود.
بر اساس ماده فوق قاتل می‌تواند هر یک از موارد فوق را انتخاب کند ولی مورد چهارم (حله یمن) به لحاظ اینکه امروزه وجود ندارد و تحصیل آن دشوار است از این شش قسم خارج شده است.
درهم و دینار هم به نظر برخی فقها و ازجمله فتوای مقام معظم رهبری در حقیقت همان قیمت احشام ثلاثه است.
شرکت های بیمه برای پایین نگه داشتن نرخ دیه، شتر پرورش می دهند
اعظم مومنی شیویاری وکیل پایه یک دادگستری و عضو هیئت مدیره مرکز توسعه حقوق شهروندی در گفتگو با خبرنگار مهر می گوید: در کشور ما دیه انسان بر اساس قیمت شتر از سوی قوه قضاییه هر سال تعیین و ابلاغ می شود. در حال حاضر شتر در میان موارد عنوان شده برای تعیین دیه مسلمان کمترین قیمت را دارد و نوعاً کسی که مرتکب قتل شده باشد، شتر را برای پرداخت انتخاب می کند. ناگفته نماند که دیه (قتل) شبیه عمد (همانند قتل عمد یکصد شتر است) با این تفاوت که ۳۴ شتر ماده که قابلیت آبستن شدن داشته باشند (و سن آنها پنچ سال و بالاتر باشد) و ۳۳ شتر دو ساله یا بالاتر و ۳۳ شتر سه ساله و بالاتر یا یکی از امور پنچگانه پیشین. دیه (قتل) خطای محض نیز یک صد شتر است با این تفضیل که ۲۰ شتر ماده یکساله و ۲۰ شتر نر دو ساله و ۳۰ شتر ماده دوساله و ۳۰ شتر نر سه ساله است. همچنین دیه قتل غیرعمد هم قوانین خاص خود را دارد.
این وکیل دادگستری اظهار داشت: در ماده ۲۹۷ قانون مجازات اسلامی معیار برای انتخاب شتر، گاو و گوسفند عبارت است از سلامت حیوان، بی عیب بودن و خیلی هم لاغر نباشد. همه ساله مناقشه ای در میان است که دولت همیشه به نوعی خواستار رعایت نرخ تورم در تعیین میزان دیه و کاهش درصد رشد قیمت شتر است.
وی بیان کرد: قابل تامل است که شنیده شده شرکت های بیمه برای پایین نگه داشتن نرخ دیه اقدام به واردات شتر و پرورش آن کرده تا بتوانند با پایین آوردن و متعادل کردن قیمت شتر مانع افزایش دیه شوند که با افزایش حق بیمه و عدم استقبال مشتریان برای استفاده از صنعت بیمه و کاهش سود مواجه نشوند.
نرخ دیه از سال ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۴
سال ۱۳۸۰ (نرخ دیه): ۱۰ میلیون تومان (ماه عادی)/ ۱۳.۳۰۰ میلیون تومان (ماه حرام)
سال ۱۳۸۱ (نرخ دیه): ۱۵ میلیون تومان (ماه عادی)/ ۲۰ میلیون تومان (ماه حرام)
سال ۱۳۸۲ (نرخ دیه): ۱۸ میلیون تومان (ماه عادی)/ ۲۴ میلیون تومان (ماه حرام)
سال ۱۳۸۳ (نرخ دیه): ۲۲ میلیون تومان (ماه عادی)/ حدود ۲۹ میلیون و۳۰۰ هزار تومان (ماه حرام)
سال ۱۳۸۴ (نرخ دیه): ۲۴ میلیون تومان (ماه عادی)/ ۳۲ میلیون تومان (ماه حرام)
سال ۱۳۸۵ (نرخ دیه): ۲۶ میلیون تومان (ماه عادی)/۳۴ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان (ماه حرام)
سال ۱۳۸۶ (نرخ دیه): ۳۵ میلیون تومان (ماه عادی)/ ۴۶ و ۶۰۰ هزار تومان (ماه حرام)
سال ۱۳۸۷ (نرخ دیه): ۴۰ میلیون تومان (ماه عادی)/ ۵۳ هزار و ۳۰۰ هزار تومان (ماه حرام)
سال ۱۳۸۸ (نرخ دیه): ۴۰ میلیون تومان (ماه عادی)/ ۵۳ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان (ماه حرام)
سال ۱۳۸۹ (نرخ دیه): ۴۵ میلیون تومان (ماه عادی)/ ۶۰ میلیون تومان (ماه حرام)
سال ۱۳۹۰ (نرخ دیه): ۶۷ میلیون تومان (ماه عادی)/ ۹۰ میلیون تومان (ماه حرام)
سال ۱۳۹۱ (نرخ دیه): ۹۴ میلیون تومان (ماه عادی)/ ۱۲۵ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان (ماه حرام)
سال ۱۳۹۲ (نرخ دیه): ۱۱۳ میلیون تومان (ماه عادی)/ ۱۵۰ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان (ماه حرام)
سال ۱۳۹۳ (نرخ دیه): ۱۵۰ میلیون تومان (ماه عادی)/ ۲۰۰ میلیون تومان (ماه حرام)
در سال ۹۴ هم آیت‌الله صادق آملی لاریجانی رئیس قوه قضائیه طی بخشنامه‌ای به واحدهای قضایی و دادسراهای سراسر کشور قیمت دیه کامل از ابتدای سال ۹۴ را ۱۶۵ میلیون تومان اعلام کرد.
دیه انسان از نظر اسلام چقدر است؟
شاید نخستین سوال این باشد که مبنای تعیین نرخ دیه در اسلام چگونه است. یعنی اینکه آیا اسلام مبلغ ریالی دیه را مستقیم اعلام کرده یا باید مراجع تقلید آن را اعلام کنند یا دولت؟ در پاسخ باید گفت بر اساس شرع و قانون مجازات اسلامی، دیه نفس انسان مسلمان یکی از امور شش گانه زیر است که قاتل در انتخاب هر یک از آنها مخیر بوده و تلفیق آنها جایز نیست:
۱۰۰ شتر سالم و بدون عیب که خیلی لاغر نباشند.
۲۰۰ گاو سالم و بدون عیب که خیلی لاغر نباشند.
۱۰۰۰ گوسفند سالم و بدون عیب که خیلی لاغر نباشند.
۲۰۰ دست لباس سالم از حله‌های یمن
۱۰۰۰ دینار مسکوک و غیرمغشوش که هر درینار یک مثقال شرعی طلا به وزن ۱۸ نخود است.
۱۰۰۰۰ درهم مسکوک سالم و غیر مغشوش که هر درهم به وزن ۶/۱۲ نخود نقره می‌باشند.
تبصره- قیمت هر یک از امور شش‌گانه در صورت تراضی طرفین و یا تعذر همه آنها پرداخت می‌شود.
بر اساس ماده فوق قاتل می‌تواند هر یک از موارد فوق را انتخاب کند ولی مورد چهارم (حله یمن) به لحاظ اینکه امروزه وجود ندارد و تحصیل آن دشوار است از این شش قسم خارج شده است.
درهم و دینار هم به نظر برخی فقها و ازجمله فتوای مقام معظم رهبری در حقیقت همان قیمت احشام ثلاثه است.
شرکت های بیمه برای پایین نگه داشتن نرخ دیه، شتر پرورش می دهند
اعظم مومنی شیویاری وکیل پایه یک دادگستری و عضو هیئت مدیره مرکز توسعه حقوق شهروندی در گفتگو با خبرنگار مهر می گوید: در کشور ما دیه انسان بر اساس قیمت شتر از سوی قوه قضاییه هر سال تعیین و ابلاغ می شود. در حال حاضر شتر در میان موارد عنوان شده برای تعیین دیه مسلمان کمترین قیمت را دارد و نوعاً کسی که مرتکب قتل شده باشد، شتر را برای پرداخت انتخاب می کند. ناگفته نماند که دیه (قتل) شبیه عمد (همانند قتل عمد یکصد شتر است) با این تفاوت که ۳۴ شتر ماده که قابلیت آبستن شدن داشته باشند (و سن آنها پنچ سال و بالاتر باشد) و ۳۳ شتر دو ساله یا بالاتر و ۳۳ شتر سه ساله و بالاتر یا یکی از امور پنچگانه پیشین. دیه (قتل) خطای محض نیز یک صد شتر است با این تفضیل که ۲۰ شتر ماده یکساله و ۲۰ شتر نر دو ساله و ۳۰ شتر ماده دوساله و ۳۰ شتر نر سه ساله است. همچنین دیه قتل غیرعمد هم قوانین خاص خود را دارد.
این وکیل دادگستری اظهار داشت: در ماده ۲۹۷ قانون مجازات اسلامی معیار برای انتخاب شتر، گاو و گوسفند عبارت است از سلامت حیوان، بی عیب بودن و خیلی هم لاغر نباشد. همه ساله مناقشه ای در میان است که دولت همیشه به نوعی خواستار رعایت نرخ تورم در تعیین میزان دیه و کاهش درصد رشد قیمت شتر است.
وی بیان کرد: قابل تامل است که شنیده شده شرکت های بیمه برای پایین نگه داشتن نرخ دیه اقدام به واردات شتر و پرورش آن کرده تا بتوانند با پایین آوردن و متعادل کردن قیمت شتر مانع افزایش دیه شوند که با افزایش حق بیمه و عدم استقبال مشتریان برای استفاده از صنعت بیمه و کاهش سود مواجه نشوند.
نرخ دیه از سال ۱۳۸۰ تا ۱۳۹۴
سال ۱۳۸۰ (نرخ دیه): ۱۰ میلیون تومان (ماه عادی)/ ۱۳.۳۰۰ میلیون تومان (ماه حرام)
سال ۱۳۸۱ (نرخ دیه): ۱۵ میلیون تومان (ماه عادی)/ ۲۰ میلیون تومان (ماه حرام)
سال ۱۳۸۲ (نرخ دیه): ۱۸ میلیون تومان (ماه عادی)/ ۲۴ میلیون تومان (ماه حرام)
سال ۱۳۸۳ (نرخ دیه): ۲۲ میلیون تومان (ماه عادی)/ حدود ۲۹ میلیون و۳۰۰ هزار تومان (ماه حرام)
سال ۱۳۸۴ (نرخ دیه): ۲۴ میلیون تومان (ماه عادی)/ ۳۲ میلیون تومان (ماه حرام)
سال ۱۳۸۵ (نرخ دیه): ۲۶ میلیون تومان (ماه عادی)/۳۴ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان (ماه حرام)
سال ۱۳۸۶ (نرخ دیه): ۳۵ میلیون تومان (ماه عادی)/ ۴۶ و ۶۰۰ هزار تومان (ماه حرام)
سال ۱۳۸۷ (نرخ دیه): ۴۰ میلیون تومان (ماه عادی)/ ۵۳ هزار و ۳۰۰ هزار تومان (ماه حرام)
سال ۱۳۸۸ (نرخ دیه): ۴۰ میلیون تومان (ماه عادی)/ ۵۳ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان (ماه حرام)
سال ۱۳۸۹ (نرخ دیه): ۴۵ میلیون تومان (ماه عادی)/ ۶۰ میلیون تومان (ماه حرام)
سال ۱۳۹۰ (نرخ دیه): ۶۷ میلیون تومان (ماه عادی)/ ۹۰ میلیون تومان (ماه حرام)
سال ۱۳۹۱ (نرخ دیه): ۹۴ میلیون تومان (ماه عادی)/ ۱۲۵ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان (ماه حرام)
سال ۱۳۹۲ (نرخ دیه): ۱۱۳ میلیون تومان (ماه عادی)/ ۱۵۰ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان (ماه حرام)
سال ۱۳۹۳ (نرخ دیه): ۱۵۰ میلیون تومان (ماه عادی)/ ۲۰۰ میلیون تومان (ماه حرام)
در سال ۹۴ هم آیت‌الله صادق آملی لاریجانی رئیس قوه قضائیه طی بخشنامه‌ای به واحدهای قضایی و دادسراهای سراسر کشور قیمت دیه کامل از ابتدای سال ۹۴ را ۱۶۵ میلیون تومان اعلام کرد.
