اگر شما هم سريال شمعدوني را دنبال می کردید، حتما با «عرشیا» كودك خردسال اين مجموعه آشناييد؛ زلزله‌اي شش ساله كه نه تنها پدر و مادرش بلكه جماعتي از فاميل را روي انگشت كوچکش مي‌چرخاند. تصورش سخت است اگر كودكي با تمامي اين ويژگي‌ها در خانه تك‌تك ما باشد با این وجود اگر شما هم در خانه ورژني كوچك از اين زلزله يعني عرشياي سريال شمعدوني داريد، بايد كمي نگران شويد.
به گزارش خبرگزاری دانا،اگر كودكي داريد كه احترام بزرگ‌ترش را رعايت نمي‌كند و با تقليد رفتار و گفتار او قصد تحقير بزرگ‌ترش را دارد، اگر كودكي داريد كه عمو، خاله يا دايي‌اش را با نام كوچك صدا مي‌كند يا رازهاي شما را با ديگران به اشتراك مي‌گذارد، بايد كمي نگران شويد و به روش تربيتي‌تان شك كنيد. در اين پرونده به شما مي‌گوييم كه چطور با اصلاح شيوه تربيتي خود از يك عرشياي زلزله يك كودك مودب و جنتلمن بسازيد.
زندگي در دنياي پرمشغله و پيچيده امروز گاهي ما را از برخي از جنبه‌هاي مهم زندگي و كودكان‌مان غافل مي‌كند و سر بزنگاه ما را در چنان سردرگمي غرق مي‌كند كه به‌سادگي نمي‌توانیم راه درست را از نادرست تشيخص دهیم. يكي از اين جنبه‌ها غفلت در انتخاب صحيح شيوه‌هاي تربيتي مدرن يا بي‌تفاوتي نسبت به اين روش‌هاست. رويارويي با كودكاني كه به اصطلاح در زمره نسل جديد جاي مي‌گيرند و رفتاري آزار‌دهنده دارند، بسيار دشوار است؛ نسلي كه به اعتقاد بزرگ‌ترهاي‌شان از ادب و نزاكت بويي نبرده و مدام پيكان بزرگترها پيشاني‌شان را نشانه گرفته است؛ نسلي كه چشم، گوش و حواسش به رفتار، گفتار و سكنات بزرگ‌ترهايش بوده و آنها را الگوي رفتاري خويش قرار داده است. پس نمي‌توان اين‌چنين بي‌محابا انگشت اشاره را به سوي آنها گرفت و از نقش كليدي والدين غافل شد. در اين مطلب دكتر كتايون خوشابي، فوق‌تخصص روانپزشكي كودكان درباره شيوه‌هاي صحيح تربيتي، تنبيه و تشويق و تاثيرگذاري والدين در تربيت كودكان با شما صحبت مي‌كند.
تشخيص كودكي كه ادب و احترام را در مقابل بزرگترها به جا نمي‌آورد و در مقايسه با همسالان خود پرخاشگري كلامي دارد، چندان سخت نيست اما صرف اينكه كودكي يكي، دو بار پا را از دايره قرمزي كه والدين و عرف جامعه برايش تعيين كردند، بيرون گذاشت دليل آن نيست که برچسب بي‌ادبي را به پيشاني‌اش بچسبانيم. دكتر خوشابي، فوق تخصص روانپزشكي كودكان در اين‌باره مي‌گويد: «بچه‌هايي كه معمولا مرز را در ارتباط با بزرگسالان رعايت نمي‌كنند و به بزرگسالان به‌خصوص والدين‌شان توهين مي‌كنند و كودكاني كه دست روي والدين بلند مي‌كنند يا فحاشي و توهين‌هايي كلامي دارند و حين عصبانيت به پدر و مادر حمله مي‌كنند يا به افراد ديگر دست‌درازي مي‌كنند را تحت عنوان كودكاني كه درست تربيت نشده‌اند مي‌توان نام برد.
هميشه پاي والدين در ميان است
كودكاني كه در گروه كودكان بي‌ادب قرار مي‌گيرند و به قول دكتر خوشابي در گروه كودكاني كه درست تربيت نشده‌اند هستند، قطعا از بدو تولد با اين مشكل متولد نشده‌اند. پيدا كردن ريشه‌ها و منشاء اين بي‌ادبي چندان دشوار نيست. والدين تنها بايد كمي بيشتر به رفتار و كردار خود مسلط باشند و سنجيده‌تر عمل كنند. دكتر خوشابي در اين باره مي‌گويد: «اين كودكان معمولا حاصل روش‌هاي تربيتي نادرست والدين هستند؛ پدر و مادرهايي كه روش‌هاي فرزندپروري آنها سهل‌گيرانه است. كودكان در اين روش‌ها احترام گذاشتن به بزرگترها را ياد نمي‌گيرند و محدوده‌هاي مربوط به سن خودشان و والدين‌شان را نمي‌توانند به‌درستي رعايت كنند.
گام اول؛ انتخاب موضع درست در قبال فرزند
در يك روش تربيتي درست همان اندازه كه توجه، محبت و حمايت از طرف والدين نسبت به فرزندان وجود دارد، اعمال قدرت، كنترل و ديسيپلين هم بايد وجود داشته باشد. دكتر خوشابي مي‌گويد: «زمان‌هايي كه لازم است پدر و مادر دوست فرزندشان باشند (زمان بازي كردن) مانند يك همسن با كودك بازي كنند و در اين حالت از لحاظ قدرت فرقي بين والدين و كودك نيست. وقتي بچه كار درست يا نادرست مي‌كند، پدرو مادر بايد از موضع بالا بچه را مورد تنبيه يا تشويق قرار دهند و اين اصلا به معناي تنبيه بدني نيست. تشويق به معناي اينكه رفتار مطلوب كودك تقويت شود و استفاده از تنبيه به معناي اينكه رفتارهاي نامطلوب در كودك سرکوب شود.
گام دوم؛ پرهيز از تقسيم برابر قدرت
در روش‌هاي فرزندپروري سهل‌گيرانه ارتباط والدين با كودكان‌شان مثل همسالان‌شان است. همان‌طور كه كودك ممكن است با همسال خودش به‌طور فيزيكي يا كلامي درگير شود، چون در اين روش فاصله‌اي به لحاظ سيستم قدرت بين فرزند و والدين وجود ندارد به همان صورت حد و مرز والدين توسط كودك شكسته مي‌شود و او براي خود جايز مي‌داند كه پدر و مادر را مانند همسالانش مورد توهين و تحقير قرار مي‌دهد. به گفته اين روانشناس كودك اشكال بزرگ در انتخاب روش‌هاي نادرست فرزندپروري والدين است. در حالي‌كه در روش‌هاي نوين فرزندپروري پدر و مادر به‌موقع كنترل كودك را در دست مي‌گيرند و به او اجازه نمي‌دهند از حد و مرز خودش سوءاستفاده و تجاوز كند.
وقتي از تنبيه و تشويق مي‌گوييم از چه حرف مي‌زنيم
وقتي از تشويق حرف مي‌زنيم، مقصودمان تشويق‌هاي كلامي و غيركلامي است. وقتي كودک رفتار مطلوبي دارد، والدين مي‌توانند از تشويق‌هاي غير كلامي (نگاه محبت‌آميز، خنديدن و نوازش كردن سر و...) يا از روش‌هاي كلامي (آفرين گفتن و تعريف كردن از كودك و به نوعي كارش را مورد تاييد قرار دادن) استفاده کنند كه اين موجب افزايش اعتماد به نفس كودك مي‌شود. گاهي هم تشويق‌هاي مادي مي‌تواند جايگزين اين تشويق‌ها شود مثل خريدن كتاب، اسباب‌بازي يا تشويق‌هايي مثل هديه دادن برچسب به كودك كه همه اينها مي‌تواند جزء رفتارهاي تشويقي مثبت باشد. اما در شرايطي كه كودك پدر و مادر را مورد توهين قرار مي‌دهد، پرخاش مي‌كند يا آنها را كتك مي‌زند بايد از روش‌هاي تنبيهي استفاده كرد که يكي از روش‌هاي تنبيهي محروم كردن كودك است.
در اين شرايط مي‌توان كودك را به مدت پنج دقيقه در اتاق ديگري بگذاريم تا تنها باشد. اين اتاق بهتر است اتاق خودش نباشد تا خودش را با وسايلش سرگرم کند. خيلي از خانواده‌ها اين روش را خشن و به معناي حبس كردن مي‌دانند در حالي كه اين روش به هيچ‌وجه معادل زنداني كردن كودك نيست. باید به كودك بگوييم به دليل رفتار بدت از حضور در جمع محرومي و پنج دقيقه هم اصلا زمان زيادي نيست. البته به ازاي هر سال یک دقيقه به زمان اضافه مي‌شود. حتي مي‌توانیم در اتاق را باز بگذاريم اما نبايد به او اجازه خروج دهيم و اگر بچه رعايت نكرد بايد در اتاق را ببنديم و پس از اتمام زمان والدين بايد به مدت 20 تا 30 دقيقه به كودك كم‌محلي كنند.
چه تنبيهي موثر است؟
مهم نيست از چه روش تنبيهي استفاده مي‌كنيد؛ مثلا كودك را از اسباب‌بازي‌هايش دور مي‌كنيد يا او را از حضور در جمع محروم مي‌كنيد يا اجازه تماشاي كارتون را به خاطر رفتار بدش به او نمی‌دهید، مهم اين است كه تنبيه شما موثر باشد و او متوجه عملكردش شود. دكتر خوشابي در اين باره مي‌گويد: «در شرايطي كه كودك نسبت به تنبيه‌ها واكنش نشان داد؛ مثلا اگر در مقابل محروميت پنج دقيقه‌اي از حضور در كنار والدين بي‌قراري كرد، تنبيه بايد ادامه پيدا كند. تنبيه در شرايطي تاثیرگذار است كه كودك از آن عبرت بگيرد. كودكي كه شاد و خندان از اتاق خارج مي‌شود، تاثيرپذيري لازم را نگرفته و مشخص است كه آن تنبيه كاملا بي‌فايده بوده و با روش ديگري بايد جايگزين شود.
تنبيه‌هايي كه نبايد از آنها استفاده كنيد
انتخاب شيوه‌اي كه براي تنبيه كودك استفاده مي‌كنيم از اهميت زيادي برخوردار است. انتخاب شيوه نادرست اثرات مخربي بر سلامت رواني كودك مي‌گذارد. دكتر خوشابي اين روش‌ها را با شما در ميان مي‌گذارد:
جملات ممنوعه
جملاتي مانند «ديگر مادرت نيستم»، «فقط پدر فلاني هستم»، «دوستت ندارم» يا «از اين به بعد با تو قهرم» از جمله جملات ممنوعه‌اي است كه نبايد هنگام سر زدن خطا و رفتار غلط با كودك در ميان گذاشت. اين جملات به معناي طرد كردن عاطفي كودك و از مصاديق كودك‌آزاري است و والدین باید به شدت ازبه زبان آوردن آن پرهیز کنند.
بازخورد احساسي داشته باشيد
بهترين روش در كنار تنبيه‌هاي صحيح آن است كه پدر و مادر احساس‌شان را با كودك در ميان بگذارند. نبايد به او بگويند چون بچه بدي هستي از دست تو ناراحتم بلكه بايد به او بگويند به خاطر اين رفتار بدي كه انجام دادي از تو عصباني و ناراحتم و الان نمي‌توانم با تو صحبت كنم يا جواب سوالت را بدهم؛ البته اين مدت زمان نبايد بيشتر از 30 دقيقه شود.
حساب شده عمل كنيد
در صورتي كه والدين از شيوه محروم كردن كودك از اسباب‌بازي‌هايش استفاده مي‌كنند بهتر است براي 3تا2 ساعت اين روند را ادامه دهند و در پايان به‌طور مستقيم اسباب‌بازي را به كودك ندهند چون ممكن است كودك به خاطر محروميتي كه كشيده آن را پرت كند. باید اسباب‌بازي را در اتاقش گذاشت تا خودش سراغش رود.
نقش بازي كنيد
در شرايطي كه كودك‌تان پرخاشگري دارد سعي كنيد نقش فرد عصباني را بازي كنيد و مراقب باشيد با عصبانيت براي تنبيه او تصميمي نگيريد. هرگز نبايد با بچه‌اي كه پرخاشگري فيزيكي دارد همان‌گونه برخورد كرد تا بفهمد كارش اشتباه است چون در اين شرايط والدين خود را همسن كودك كرده‌اند و روش تنبیهی‌شان از موضع بالا نيست.
منبع:مجله سیب سبز
برترین ها
زندگي در دنياي پرمشغله و پيچيده امروز گاهي ما را از برخي از جنبه‌هاي مهم زندگي و كودكان‌مان غافل مي‌كند و سر بزنگاه ما را در چنان سردرگمي غرق مي‌كند كه به‌سادگي نمي‌توانیم راه درست را از نادرست تشيخص دهیم. يكي از اين جنبه‌ها غفلت در انتخاب صحيح شيوه‌هاي تربيتي مدرن يا بي‌تفاوتي نسبت به اين روش‌هاست. رويارويي با كودكاني كه به اصطلاح در زمره نسل جديد جاي مي‌گيرند و رفتاري آزار‌دهنده دارند، بسيار دشوار است؛ نسلي كه به اعتقاد بزرگ‌ترهاي‌شان از ادب و نزاكت بويي نبرده و مدام پيكان بزرگترها پيشاني‌شان را نشانه گرفته است؛ نسلي كه چشم، گوش و حواسش به رفتار، گفتار و سكنات بزرگ‌ترهايش بوده و آنها را الگوي رفتاري خويش قرار داده است. پس نمي‌توان اين‌چنين بي‌محابا انگشت اشاره را به سوي آنها گرفت و از نقش كليدي والدين غافل شد. در اين مطلب دكتر كتايون خوشابي، فوق‌تخصص روانپزشكي كودكان درباره شيوه‌هاي صحيح تربيتي، تنبيه و تشويق و تاثيرگذاري والدين در تربيت كودكان با شما صحبت مي‌كند.
تشخيص كودكي كه ادب و احترام را در مقابل بزرگترها به جا نمي‌آورد و در مقايسه با همسالان خود پرخاشگري كلامي دارد، چندان سخت نيست اما صرف اينكه كودكي يكي، دو بار پا را از دايره قرمزي كه والدين و عرف جامعه برايش تعيين كردند، بيرون گذاشت دليل آن نيست که برچسب بي‌ادبي را به پيشاني‌اش بچسبانيم. دكتر خوشابي، فوق تخصص روانپزشكي كودكان در اين‌باره مي‌گويد: «بچه‌هايي كه معمولا مرز را در ارتباط با بزرگسالان رعايت نمي‌كنند و به بزرگسالان به‌خصوص والدين‌شان توهين مي‌كنند و كودكاني كه دست روي والدين بلند مي‌كنند يا فحاشي و توهين‌هايي كلامي دارند و حين عصبانيت به پدر و مادر حمله مي‌كنند يا به افراد ديگر دست‌درازي مي‌كنند را تحت عنوان كودكاني كه درست تربيت نشده‌اند مي‌توان نام برد.
هميشه پاي والدين در ميان است
كودكاني كه در گروه كودكان بي‌ادب قرار مي‌گيرند و به قول دكتر خوشابي در گروه كودكاني كه درست تربيت نشده‌اند هستند، قطعا از بدو تولد با اين مشكل متولد نشده‌اند. پيدا كردن ريشه‌ها و منشاء اين بي‌ادبي چندان دشوار نيست. والدين تنها بايد كمي بيشتر به رفتار و كردار خود مسلط باشند و سنجيده‌تر عمل كنند. دكتر خوشابي در اين باره مي‌گويد: «اين كودكان معمولا حاصل روش‌هاي تربيتي نادرست والدين هستند؛ پدر و مادرهايي كه روش‌هاي فرزندپروري آنها سهل‌گيرانه است. كودكان در اين روش‌ها احترام گذاشتن به بزرگترها را ياد نمي‌گيرند و محدوده‌هاي مربوط به سن خودشان و والدين‌شان را نمي‌توانند به‌درستي رعايت كنند.
گام اول؛ انتخاب موضع درست در قبال فرزند
در يك روش تربيتي درست همان اندازه كه توجه، محبت و حمايت از طرف والدين نسبت به فرزندان وجود دارد، اعمال قدرت، كنترل و ديسيپلين هم بايد وجود داشته باشد. دكتر خوشابي مي‌گويد: «زمان‌هايي كه لازم است پدر و مادر دوست فرزندشان باشند (زمان بازي كردن) مانند يك همسن با كودك بازي كنند و در اين حالت از لحاظ قدرت فرقي بين والدين و كودك نيست. وقتي بچه كار درست يا نادرست مي‌كند، پدرو مادر بايد از موضع بالا بچه را مورد تنبيه يا تشويق قرار دهند و اين اصلا به معناي تنبيه بدني نيست. تشويق به معناي اينكه رفتار مطلوب كودك تقويت شود و استفاده از تنبيه به معناي اينكه رفتارهاي نامطلوب در كودك سرکوب شود.
گام دوم؛ پرهيز از تقسيم برابر قدرت
در روش‌هاي فرزندپروري سهل‌گيرانه ارتباط والدين با كودكان‌شان مثل همسالان‌شان است. همان‌طور كه كودك ممكن است با همسال خودش به‌طور فيزيكي يا كلامي درگير شود، چون در اين روش فاصله‌اي به لحاظ سيستم قدرت بين فرزند و والدين وجود ندارد به همان صورت حد و مرز والدين توسط كودك شكسته مي‌شود و او براي خود جايز مي‌داند كه پدر و مادر را مانند همسالانش مورد توهين و تحقير قرار مي‌دهد. به گفته اين روانشناس كودك اشكال بزرگ در انتخاب روش‌هاي نادرست فرزندپروري والدين است. در حالي‌كه در روش‌هاي نوين فرزندپروري پدر و مادر به‌موقع كنترل كودك را در دست مي‌گيرند و به او اجازه نمي‌دهند از حد و مرز خودش سوءاستفاده و تجاوز كند.
وقتي از تنبيه و تشويق مي‌گوييم از چه حرف مي‌زنيم
وقتي از تشويق حرف مي‌زنيم، مقصودمان تشويق‌هاي كلامي و غيركلامي است. وقتي كودک رفتار مطلوبي دارد، والدين مي‌توانند از تشويق‌هاي غير كلامي (نگاه محبت‌آميز، خنديدن و نوازش كردن سر و...) يا از روش‌هاي كلامي (آفرين گفتن و تعريف كردن از كودك و به نوعي كارش را مورد تاييد قرار دادن) استفاده کنند كه اين موجب افزايش اعتماد به نفس كودك مي‌شود. گاهي هم تشويق‌هاي مادي مي‌تواند جايگزين اين تشويق‌ها شود مثل خريدن كتاب، اسباب‌بازي يا تشويق‌هايي مثل هديه دادن برچسب به كودك كه همه اينها مي‌تواند جزء رفتارهاي تشويقي مثبت باشد. اما در شرايطي كه كودك پدر و مادر را مورد توهين قرار مي‌دهد، پرخاش مي‌كند يا آنها را كتك مي‌زند بايد از روش‌هاي تنبيهي استفاده كرد که يكي از روش‌هاي تنبيهي محروم كردن كودك است.
در اين شرايط مي‌توان كودك را به مدت پنج دقيقه در اتاق ديگري بگذاريم تا تنها باشد. اين اتاق بهتر است اتاق خودش نباشد تا خودش را با وسايلش سرگرم کند. خيلي از خانواده‌ها اين روش را خشن و به معناي حبس كردن مي‌دانند در حالي كه اين روش به هيچ‌وجه معادل زنداني كردن كودك نيست. باید به كودك بگوييم به دليل رفتار بدت از حضور در جمع محرومي و پنج دقيقه هم اصلا زمان زيادي نيست. البته به ازاي هر سال یک دقيقه به زمان اضافه مي‌شود. حتي مي‌توانیم در اتاق را باز بگذاريم اما نبايد به او اجازه خروج دهيم و اگر بچه رعايت نكرد بايد در اتاق را ببنديم و پس از اتمام زمان والدين بايد به مدت 20 تا 30 دقيقه به كودك كم‌محلي كنند.
چه تنبيهي موثر است؟
مهم نيست از چه روش تنبيهي استفاده مي‌كنيد؛ مثلا كودك را از اسباب‌بازي‌هايش دور مي‌كنيد يا او را از حضور در جمع محروم مي‌كنيد يا اجازه تماشاي كارتون را به خاطر رفتار بدش به او نمی‌دهید، مهم اين است كه تنبيه شما موثر باشد و او متوجه عملكردش شود. دكتر خوشابي در اين باره مي‌گويد: «در شرايطي كه كودك نسبت به تنبيه‌ها واكنش نشان داد؛ مثلا اگر در مقابل محروميت پنج دقيقه‌اي از حضور در كنار والدين بي‌قراري كرد، تنبيه بايد ادامه پيدا كند. تنبيه در شرايطي تاثیرگذار است كه كودك از آن عبرت بگيرد. كودكي كه شاد و خندان از اتاق خارج مي‌شود، تاثيرپذيري لازم را نگرفته و مشخص است كه آن تنبيه كاملا بي‌فايده بوده و با روش ديگري بايد جايگزين شود.
تنبيه‌هايي كه نبايد از آنها استفاده كنيد
انتخاب شيوه‌اي كه براي تنبيه كودك استفاده مي‌كنيم از اهميت زيادي برخوردار است. انتخاب شيوه نادرست اثرات مخربي بر سلامت رواني كودك مي‌گذارد. دكتر خوشابي اين روش‌ها را با شما در ميان مي‌گذارد:
جملات ممنوعه
جملاتي مانند «ديگر مادرت نيستم»، «فقط پدر فلاني هستم»، «دوستت ندارم» يا «از اين به بعد با تو قهرم» از جمله جملات ممنوعه‌اي است كه نبايد هنگام سر زدن خطا و رفتار غلط با كودك در ميان گذاشت. اين جملات به معناي طرد كردن عاطفي كودك و از مصاديق كودك‌آزاري است و والدین باید به شدت ازبه زبان آوردن آن پرهیز کنند.
بازخورد احساسي داشته باشيد
بهترين روش در كنار تنبيه‌هاي صحيح آن است كه پدر و مادر احساس‌شان را با كودك در ميان بگذارند. نبايد به او بگويند چون بچه بدي هستي از دست تو ناراحتم بلكه بايد به او بگويند به خاطر اين رفتار بدي كه انجام دادي از تو عصباني و ناراحتم و الان نمي‌توانم با تو صحبت كنم يا جواب سوالت را بدهم؛ البته اين مدت زمان نبايد بيشتر از 30 دقيقه شود.
حساب شده عمل كنيد
در صورتي كه والدين از شيوه محروم كردن كودك از اسباب‌بازي‌هايش استفاده مي‌كنند بهتر است براي 3تا2 ساعت اين روند را ادامه دهند و در پايان به‌طور مستقيم اسباب‌بازي را به كودك ندهند چون ممكن است كودك به خاطر محروميتي كه كشيده آن را پرت كند. باید اسباب‌بازي را در اتاقش گذاشت تا خودش سراغش رود.
نقش بازي كنيد
در شرايطي كه كودك‌تان پرخاشگري دارد سعي كنيد نقش فرد عصباني را بازي كنيد و مراقب باشيد با عصبانيت براي تنبيه او تصميمي نگيريد. هرگز نبايد با بچه‌اي كه پرخاشگري فيزيكي دارد همان‌گونه برخورد كرد تا بفهمد كارش اشتباه است چون در اين شرايط والدين خود را همسن كودك كرده‌اند و روش تنبیهی‌شان از موضع بالا نيست.
منبع:مجله سیب سبز
برترین ها
