به گزارش خبرگزاری دانا ابهام در آینده شغلی، بی توجهی به دانشجویان دکتری در آزمون‌های استخدامی، ضعف ارتباط دانشگاه و صنعت، طولانی بودن دوره سربازی، مشکلات مالی، عدم حمایت از طرح‌های پژوهشی دانشجویان، ضرورت تعهد اختیاری دانشجویان دکتری در دانشگاه‌ها، ظرفیت بالای پذیرش دانشجوی دکتری در برخی دانشگاه‌ها، اجرای قانون سنوات و غیره از مهمترین مباحث مطرح شده از سوی دانشجویان در این نشست بود.
تعدادی از دانشجویان دوره دکتری "عضو کمپین مطالبات دکتری" در دیدار با دکتر سیدضیاء هاشمی سرپرست وزارت علوم نقدها، پیشنهادات و مطالبات خود را در عرصه‌های مختلف صنفی، آموزشی، فرهنگی و غیره، مطرح و خواستار توجه ویژه وزارت علوم به این خواسته‌ها شدند،
حدیثه شیرزادی، دانشجوی دکتری رشته شیمی دانشگاه شهید بهشتی در این جلسه به معرفی این کمپین پرداخت و اظهار کرد: بخش زیادی از مطالبات دانشجویان دوره دکتری درحوزه اختیارات وزارت علوم است و بخش دیگر نیز نیاز به کمک مجلس دارد که در این رابطه دیدارها و رایزنی‌هایی را با مسئولین و ۱۲۰ نماینده مجلس انجام دادیم".
انتقاد از قطع پژوهانه دانشجویان دکتری
در ادامه نرگس حسامی، دانشجوی دکتری تغییرات آب و هوایی دانشگاه زنجان
در زمینه کمک‌هزینه بلاعوض (حقوق ماهیانه) در جلسه گفت: همانطور که در
جریان هستید دانشجویان دکتری در ابتدا باید تعهد تمام وقت به دانشگاه
بدهند. همچنین خیلی از دانشگاه‌ها تعهد عدم اشتغال می‌گیرند به جهت اینکه
دانشجو باید به صورت تمام وقت مشغول پژوهش باشد و بار علمی و پیشرفت علمی
کشور بر دوش این قشر است، ولی لازمه آن یک حمایت حداکثری از این قشر است،
این در حالی است که در حال حاضر فقط وامی برای دانشجویان دکتری در نظر
گرفته شده است که در مقابل هزینه‌های (رساله، آنالیز و...) دانشجویان بسیار
ناچیز است.
وی ادامه داد: شرایط فوق برای دانشجویان آموزش عالی در حالی است که
دانشجویان وزارت بهداشت از همان بدو ورود حقوق دریافت می‌کنند. اما با وجود
اینکه رشته‌های مشابهی در وزارت علوم و وزارت بهداشت وجود دارد که تفاوتی
در دروس و پژوهش آنها نیست، اما دانشجویان این رشته در وزارت بهداشت دارای
حقوق و دانشجویان همان رشته در وزارت علوم فاقد حقوق و پژوهانه هستند؛
البته از سال ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۲ به دانشجویان دکتری پژوهانه‌ای تعلق می‌گرفت که
آن هم قطع شد.
همچنین وحید لهرابیان، دانشجوی دکتری مهندسی هسته‌ای دانشگاه شهیدبهشتی با
تاکید بر اینکه بند فوق (کمک هزینه بلاعوض) نیاز مالی دانشجویان را برطرف
نمی‌کند، افزود: حذف بخشنامه‌های سال ۹۶ و نیز افزودن تمام شرایط نظیر
افزایش مبلغ وام صندوق رفاه، افزایش مدت تنفس و موکول کردن بازپرداخت وام
به دوران پس از اشتغال و یا حداقل پنج سال پس از فارغ‌التحصیلی نمی‌توانند
پاسخگوی رفع مشکلات دانشجویان باشند.
این دانشجو همچنین یادآور شد: با توجه به مشکلات مالی که دانشجویان دارند،
متاسفانه با وام بسیار کوچک نمی‌توان زندگی کرد. بنابراین بهتر است وام
صندوق رفاه که به صورت سه ماه یکبار پرداخت می‌شود، ماهانه شود و مبلغ آن
از ۶۰۰ به ۸۰۰ هزار تومان برسد. همچنین در خصوص بازپرداخت وام نیز انتظار
می‌رود که حتی‌الامکان تا موقع اشتغال این وام‌ها به تعویق بیفتد.
ضرورت تعهد اختیاری دانشجویان دکتری در دانشگاه‌ها
در ادامه این نشست، رحمانی، دانشجوی دکتری میکروبیولوژی دانشگاه تهران،
توضیحاتی در مورد لحاظ کردن حق انتخاب دانشجوی دکتری در ارائه تعهد عدم
اشتغال به دانشگاه و استفاده از خدمات ناشی از آن از جمله بشمار آوردن مدت
زمان تحصیل به عنوان سابقه کار و فراهم کردن بیمه تامین اجتماعی یا عدم
تعهد و پذیرش جلب رضایت استاد راهنما در جهت انجام کار پژوهشی در عین شاغل
بودن ارائه کرد و گفت: در زمینه تعهد تمام وقت که دانشجویان دکتری به
دانشگاه می‌دهند، در بعضی از دانشگاه‌ها حتی ساعت ورود و خروج باید ثبت
شود، از این طریق امتیازی به دانشجویان تعلق می‌گیرد، بطوری‌که در سال‌های
تحصیل به عنوان سابقه حساب می‌شود تا برای دانشجویان بیمه فراهم شود. از
طرفی دیگر تعدادی از دانشجویان در خارج از دانشگاه شاغل هستند و تمایل به
حضور تمام وقت ندارند، پس بهتر است تعهد اختیاری شود.
بسترهای مناسب تحصیل و پژوهش دانشجویان دکتری
همچنین، مجید طالبی، دانشجوی دکتری نانوفناوری دانشگاه شریف در مورد فراهم
کردن بستر مناسب تحصیل و پژوهش با تلاش برای جذب منابع مالی مختص دانشجویان
دکتری نیز گفت: تقویت ارتباط دانشگاه و صنعت، ایجاد تفاهمنامه‌های همکاری
میان دانشگاه، سایر ارگان‌ها و نهادها جهت استفاده بهینه از پایان‌نامه‌های
دکتری در جهت اعتلای کشور از جمله این بسترها به شمار می‌رود.
نمی‌توان نیازهای دانشجویان را نادیده گرفت
وی همچنین در خصوص ایجاد طرح تدریس اجباری دانشجویان دکتری در دانشگاه‌های
محل تحصیل و سیاست‌گذاری‌های لازم در جهت تعیین مبلغ حق‌الزحمه در شان
دانشجویان دکتری بدون اعمال مالیات بر آن، نیز گفت: موردی که همیشه در
ارتباط با دانشجویان دکتری وزارت علوم مطرح بوده، بحث کمبود بودجه است، ولی
نمی‌توان نیازهای دانشجویان را نادیده گرفت. می‌توان در جهت بهتر شدن
شرایط پژوهش و تحصیل از طریق جذب منابع مالی ارگان‌های دیگر زمینه‌سازی
کرد.
ضرورت تقویت ارتباط دانشگاه و صنعت
این دانشجوی دانشگاه شریف تاکید کرد: ایجاد ارتباط دانشگاه و صنعت از جمله
راهکارهایی است که موجب می‌شود دانشگاه‌ها از تشریفات اداری به یک تشکیلات
جذب سرمایه برای دانشگاه تبدیل شوند که بعد از یک دوره چند ساله بدون نیاز
به یارانه‌های دولت خود دانشگاه بتواند درآمدهای لازم را برای تامین نیاز
دانشجو دراختیار داشته باشد.
هزینه‌های سرسام آور تحصیل در دانشگاه
در ادامه سمیه پورمیدانی، دانشجوی دکتری شهید چمران اهواز در مورد مقرر
کردن پرداخت یارانه خاص به دانشجویان و برآوردن نیازهای مقطعی آنها،
همانند تسهیلات خوابگاهی و... در ۴ فصل سال (همچون رفع هزینه‌های گزاف
تابستان با توجه به تعهد چهار فصل دانشجویان) نیز تاکید کرد: چیزی که در
اذهان عمومی مطرح می‌شود، این است که دانشجوی دکتری تحصیلاتش رایگان است.
در کنار هزینه‌هایی که مطرح شد، اکثر دانشجوان دکتری از شهرهای غیر دانشگاه
محل تحصیل خود هستند که دارای هزینه‌های گزاف خوابگاه، رفت و آمد و...
هستند.
وی در ادامه گفت: متاسفانه هزینه خوابگاه بسیار بالا است و این هزینه در
تابستان بیشتر می‌شود. همچنین دانشجویان بعد از سنوات غیرمجاز نمی‌توانند
از امکانات دانشگاه استفاده کنند و باید هزینه‌های بیشتری را پرداخت کنند.
همچنین دانشجویان هزینه‌های خوابگاه را هر ترم یا سالی یکبار پرداخت
می‌کنند که بهتر است این هزینه‌ها به بعد از فارغ‌التحصیلی و به صورت
اقساطی انجام شود.
اجرای سنوات برای دانشجویان غیرقانونی است
در ادامه فائزه خانلرزاده، دانشجوی دکتری روانشناسی دانشگاه اصفهان در
زمینه افزایش سنوات مجاز تحصیلی با توجه به الزام پذیرش مقالات علمی پژوهشی
و ISI برای دفاع رساله دکتری و زمانبر بودن این فرآیند از سوی مجلات
معتبر، یا برداشتن شرط مقاله و بازگرداندن شرایط ارزش‌گذاری پژوهش دوران
دکتری به قبل (سنجه مقاله به دلیل نبود وزنه سنگین علمی جهت داوری در داخل
کشور تعیین شد) به ارائه نظرات خود پرداخت و افزود: در دانشگاه‌ها هشت ترم و
در بعضی دیگر ۹ ترم را به عنوان سنوات مجاز در نظر گرفته‌اند و بعد از آن
به دانشجو جریمه تعلق می‌گیرد که میزان این جریمه از دانشگاهی به دانشگاه
دیگر متفاوت است.
وی همچنین تاکید کرد: در بیشتر رشته‌ها بدون اینکه کم‌کاری از سوی دانشجو
صورت بگیرد، بطور طبیعی مدت تحصیل ۶- ۵ سال طول می‌کشد. بنابراین قوانین بر
اساس واقعیات نوشته نشده است و این یک تخلف پژوهشی است که در نتیجه آن
دانشجو از همان بدو ورود این استرس را دارد که تحصیل خود را در سنوات مجاز
به اتمام برساند که در نتیجه آن باعث می‌شود که از کمیت و کیفیت رساله
کاسته شود.
کاهش بودجه‌های پژوهش در دانشگاه‌ها
در ادامه محسنی پارسا، دانشجوی دکتری تخصصی دامپزشکی با اشاره به بحث
جلوگیری از افزایش برنامه ظرفیت دانشجویان دکتری همه دانشگاه‌های کشور و
توجه به نیازسنجی در پذیرش و نیز جلوگیری از رشد بی‌رویه، بی برنامه
رشته‌های دانشگاه‌های معتبر، عدم ارائه مجوز به دانشگاه‌های نامعتبر و
بدون اعضای هیات علمی، اظهار کرد: در سال ۸۰ تحصیل کرده‌های بازار کار ۱۰
درصد و بیکاران تحصیلکرده نیز ۱۰ درصد بودند. سال ۹۰ نیز تحصیلکرده بازار
کار ۲۰ درصد و بیکاران تحصیلکرده ۴۲ درصد شدند. در زمینه بودجه پژوهش نیز
از قبل تا به امروز تغییری در میزان آن صورت نگرفته است و همان ۰.۴۷ درصد
است.
پذیرش دانشجوی دکتری در دانشگاه‌های کم توان متوقف شود
به گفته وی، افزایش برنامه دانشگاه‌ها از دیگر مشکلات آموزش عالی است که از
سال ۸۴ تا سال ۹۴ تعداد دانشگاه‌ها رشد وحشتناک و بی‌برنامه‌ای را داشته
است. پذیرش دانشجویان دکتری در حالی انجام می‌شود که دانشگاه‌های ما
هیچ‌گونه امکاناتی ندارند و در عوض از دانشجو انتظار پژوهش و تحصیل را
دارند. در حال حاضر اکثر ایده‌های دانشجویان به دلیل نبود بودجه رد می‌شود.
این دانشجو یادآور شد: لازم است دانشگاه‌هایی که امکاناتی ندارند، در پذیرش
دانشجو توسط آنها بازنگری و در صورت عدم نیاز تعطیل شوند، لازم است رشد
بی‌رویه دانشجویان نه فقط در دانشگاه‌های دولتی بلکه در دانشگاه‌های آزاد،
پیام نور و شبانه کاهش یابد. دانشگاه ارومیه با چه امکاناتی و با کدام
بازار کار اقدام به پذیرش ۴۰۰ دانشجوی دکتری کرده است.
تشکیل کمپین صنفی دانشجویان دکتری
همچنین صفی پور، دانشجوی دکتری ایرانشناسی بنیاد ایرانشناسی در زمینه تعریف
جایگاهی برای نماینده دانشجویان به عنوان مشاور وزیر علوم و همکاری در جهت
ایجاد صنف متحد دانشجویان دکتری کشور گفت: در حال حاضر کمپینی تشکیل شده
که به صورت مدنی پیگیر حل مشکلات دانشجویان و فارغ‌التحصیلان دکتری است که
لازم است این تشکیلات رسمی شود. در واقع کمپینی شکل گرفته و از دل این
کمپین مشکلات دانشجویان مطرح شده است که بهتر است یک ساختار رسمی داشته
باشد، چون دانشجویان دکتری بعد از گذراندن دوره‌های کارشناسی و ارشد در
زمینه ساختارهای دانشگاه تجربه کسب کرده‌اند و بنابراین لازم است که
تشکیلاتی رسمی در این زمینه شکل بگیرد.
ابهام در آینده شغلی دانشجویان
در ادامه نازنین باقری، دانشجوی دکتری شیمی دانشگاه مازندران تاکید کرد:
یکسری کاستی‌های قانونی و مقرراتی در وزارت علوم وجود دارد که باعث می‌شود
دانشجو آینده شغلی مشخصی نداشته باشد. تا به امروز این‌گونه بوده که
دانشجویان بعد از فارغ‌التحصیلی در دانشگاه‌ها تدریس می‌کردند، ولی اکنون
این ظرفیت اشباع شده است. بنابراین لازم است دانشگاه و صنعت در هم تنیده
شوند و فاصله‌ها از بین برود.
وی تاکید کرد: متاسفانه صنایع به دلایلی تمایل به پذیرش دانشجویان و
فارغ‌التحصیلان دکتری ندارند از جمله اینکه دانشجوی دکتری فناورمحور کار
نکرده و بیشتر به صورت تئوری کار کرده است. وزارت علوم باید بتواند این
فاصله را کم کند.
جای خالی دانشجویان دکتری در آزمون‌های استخدامی
این دانشجو در ادامه خاطرنشان کرد: در آزمون‌های استخدامی، فارغ‌التحصیلان
دکتری با وجود سال‌ها تلاش اولویتی ندارند. همچنین شرکت‌های پیشرو در عرصه
تکنولوژی در سراسر دنیا یکسری مراکز تحقیقاتی را در دانشگاه‌ها تاسیس
می‌کنند و قسمتی از بودجه سالانه خود را به این منظور اختصاص می‌دهند که
لازم است این مورد نیز در ایران انجام شود. در دنیا اساتید و دانشجویانی که
در این شرکتها مشغول به کار هستند، حقوق خود را از این شرکتها دریافت میک
نند که علاوه بر اشتغالزایی هزینه‌ای هم برای دانشگاه در پی ندارد.
بنابراین بهتر است در ایران نیز سازمان‌های دولتی مراکزی را با خواست و
هزینه خود تاسیس کنند.
ضروت کاهش طول مدت سربازی برای دانشجویان دکتری
در ادامه این نشست، بهروز آفاجانلو، دانشجوی مکانیک دانشگاه صنعتی اصفهان
در مورد کاهش مدت زمان خدمت سربازی برای فار غ‌التحصیلان دکتری یا گذراندن
طر ح‌های پژوهشی در پژوهشکده‌ها صحبت کرد و گفت: در مورد اوضاع آشفته
سربازی فارغ‌التحصیلان دکتری، انتظار حذف سربازی را برای این قشر نداریم
ولی می‌توان در این زمینه اقداماتی را انجام داد. یکی بحث مدت سربازی است
که بین مدرک دیپلم و دکتری از این نظر فرقی نیست و آنگونه که باید در دوران
سربازی از قابلیتهای این قشر استفاده نمی‌شود.
اوضاع آشفته پروژه‌های کسر از خدمت
وی در ادامه تاکید کرد: مورد دیگر در خصوص پروژه‌های کسری از خدمت است که
اوضاع آشفته‌ای دارد و کاملا سلیقه‌ای انجام می‌شود و برنامه منظمی ندارد و
از تمام قابلیتهای این قشر استفاده نمی‌شود. در این زمینه می‌توان با
یکسری از پژوهشکده‌ها ارتباط گرفت و از قابلیتهای فارغ‌التحصیلان دکتری
بهره برد که لازم است وزارت علوم در این زمینه فعالیتهایی را انجام دهد.
در پایان این نشست دکتر ضیا هاشمی، سرپرست وزارت علوم تاکید کرد: نقدها و
پیشنهادهای دانشجویان در خصوص مسائل خود و مباحث کلان آموزش عالی کشور
بسیار مغتنم است و مسئولان وزارت علوم، پاسخ به مطالبات دانشجویان را وظیفه
خود می‌دانند.
وی با تاکید بر لزوم ارتباط هدفمند و نهادینه شده دانشجویان با مسئولان وزارت علوم اظهار کرد: دانشجویان برای انعکاس مسائل صنفی، آموزشی و تحصیلی خود از ظرفیت شورای صنفی دانشجویان که با حضور نمایندگان دانشجویان در سازمان امور دانشجویان وزارت علوم تشکیل می‌شود، استفاده و این نهاد رسمی را تقویت کنند.
سرپرست وزارت علوم با استقبال از طرح مطالبات از سوی دانشجویان، گفت: تلاش می‌کنیم تا جایی که اختیارات قانونی و امکانات آموزش عالی اج ازه می‌دهد به این مطالبات پاسخ خواهیم داد، بنابراین پاسخ به برخی از مطالبات به زمان بیشتر و فراهم شدن برخی بسترهای قانونی و ساختاری نیاز دارد.
وی با اشاره به ضرورت استفاده بیشتر از ظرفیت دانشجویان و دانش‌آموختگان دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی در بخش‌های مختلف جامعه گفت: نیازمند برقراری پیوند بیشتری بین آموزش عالی و جامعه اعم از بخش‌های صنعت، اقتصاد و فرهنگ هستیم.
دکتر هاشمی با بیان اینکه ایجاد اشتغال برای دانش آموختگان توسط وزارت علوم نیازمند قوانین و برنامه‌ریزی‌های دقیق است، تاکید کرد: در همین راستا رشد بی رویه پذیرش دانشجویان دکتری را در همه زیر نظام‌های آموزش عالی محدود کردیم، ولی به علت تقاضای اجتماعی بالا، محدودیت بیشتر در پذیرش دانشجویان دکتری به زمان و برنامه‌ریزی بیشتری نیاز دارد.
سرپرست وزارت علوم اظهار کرد: باید تمرکز اصلی دانشجویان دکتری بر آموزش، پژوهش و نوآوری باشد، ولی در کنار فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی، از نگاه همدلانه، دلسوزانه و نقادانه دانشجویان دانشگاه‌ها به مسائل آموزش عالی استقبال می‌کنیم.
وی در پایان پیشنهاد کرد: کمیته‌ای سه نفره توسط دانشجویان دکتری دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی تشکیل شود تا با برقراری ارتباط و تشکیل جلسات با معاون وزیر و رئیس سازمان امور دانشجویان، راهکارهای لازم را برای پاسخگویی به مطالبات خود به سرپرست وزارت علوم ارائه کنند.
