به دلیل موقعیت طبیعی و ساختار توپوگرافی که رودخانه‌ها، تالاب‌ها، مرداب‌ها و دریاچه‌های کوچک و بزرگ را در بر گرفته، استان آذربایجان غربی، به عنوان زیستگاه مهم حیات‌وحش و گونه‌های جانوری کشور شناخته شده است.
برخی ازاین‌گونه‌ها بومی و برخی دیگر پرندگان مهاجری هستند که زمان مشخصی را در منطقه به سر می‌برند. تنوع گونه‌های جانوری و پرندگان بومی و مهاجر استان، به‌اندازه‌ای دارای اهمیت بین‌المللی است که زیستگاه عمده آن‌ها (به‌غیراز دریاچه ارومیه و جزایر آن) به‌عنوان یکی از مهم‌ترین پناهگاه‌ها و زیستگاه‌های حیات‌وحش از طرف یونسکو به ثبت رسیده و به‌عنوان پارک ملی ارومیه معروف است. در هشتمین کریدور بین المللی مهاجرت پرندگان قرار دارد و نزدیک ۶۰ زیستگاه آبی طبیعی و مصنوعی برای تابستان و زمستان گذرانی انواع پرندگان مهاجر در این استان وجود دارد
آذربایجان غربی در هشتمین کریدور بین‌المللی مهاجرت پرندگان قرار دارد و نزدیک ۶۰ زیستگاه آبی طبیعی و مصنوعی برای تابستان و زمستان گذرانی انواع پرندگان مهاجر در این استان وجود دارد که هرسال با آغاز فصل کوچ و ورود پرندگان جلوه و زیبایی غیرقابل وصفی به طبیعت استان می‌بخشند.
مساحت تالاب‌های استان را بیش از ۷۰۰ کیلومترمربع تخمین می‌زنند که برخی از آن‌ها دارای آب شیرین و برخی شور است، این تالاب‌ها زیستگاه مناسبی برای انواع پرندگان به‌حساب می‌آید و بیش از ۱۴۰ نوع پرنده آبزی در آن‌ها مشاهده‌شده است.
تالاب کانی برازان نخستین سایت پرنده‌نگری کشور، تالاب‌های یادگارلو، حسنلو آق‌گل، عشق‌آباد، قره بلاغ، یاریم قیه و ساری سوی تنها بخشی از ظرفیت عظیم تالاب‌های ملی و بین‌المللی استان بوده که همه‌ساله میزبان هزاران پرنده نادر و کمیاب و مهاجر از سراسر دنیا هستند که می‌تواند زمینه جذب گردشگران را فراهم کند.
آذربایجان غربی قطب پرنده‌نگری کشور به شمار می‌رود
رئیس اداره حیات‌وحش اداره کل حفاظت محیط‌زیست آذربایجان غربی در خصوص ظرفیت و پتانسیل‌های بالای استان در زمینه گردشگری زمستانی و جاذبه‌های طبیعی استان گفت: آذربایجان غربی جزو مناطق سردسیر به شمار می‌رود و این موضوع باعث شده استان در فصول گرم سال میزبان گردشگرانی از نقاط مختلف کشور و دنیا باشد.
امید یوسفی با اشاره به اینکه استان در فصول سرد سال گردشگر کمی دارد، افزود: این در حالی است که آذربایجان غربی دارای ظرفیت و پتانسیل‌های بالایی درزمینهٔ اکوتوریسم ازجمله طبیعت بکر و زیبا و نیز دارا بودن ۶۰ زیستگاه آبی مهم و زیبا است که می‌تواند یکی از قطب‌های گردشگری طبیعت به‌خصوص در فصول سرد سال باشد.
وی ادامه داد: این استان همه‌ساله در ماه‌های پایانی سال میزبان هزاران پرنده مهاجر و نایابی است که جلوه و زیبایی خاصی به طبیعت استان می‌بخشند، جلوه‌ای که متأسفانه چندان موردتوجه مسئولان قرار نگرفته و به‌خوبی از آن درزمینهٔ جذب گردشگر استفاده‌نشده است.
یوسفی خاطرنشان کرد: آذربایجان غربی به دلیل دارا بودن شرایط اقلیمی و جغرافیایی مناسب، وجود زیستگاه‌های غنی برای انواع وحوش، به‌خصوص تالاب‌ها و زیستگاه‌های آبی، قرار گرفتن در مسیر مهاجرت پرندگان و نیز وجود انواع گونه‌های بومی حیات‌وحش به همراه انواع رودخانه و آبشار می‌تواند ظرفیت بالقوه‌ای برای صنعت اکوتوریسم استان باشد.
۶ تالاب از ۳۴ تالاب بین‌المللی کشور در آذربایجان غربی قرار دارد
رئیس اداره حیات‌وحش اداره کل حفاظت محیط‌زیست آذربایجان غربی با اشاره به قرار گرفتن شش تالاب بین‌المللی از ۳۴ تالاب بین‌المللی کشور در استان، افزود: بر اساس بررسی‌های به‌عمل‌آمده، بیش از ۱۰۰ گونه انواع پرندگان مختلف با جمعیت بالا همه‌ساله به تالاب‌های استان مهاجرت می‌کنند.
درحال حاضر از ۵۲۰ گونه پرنده شناسایی شده در کشور ۲۹۰ پرنده در آذربایجان غربی شناسایی و تثبیت شده است
وی اردک مرمری، غاز پیشانی‌سفید بزرگ، پرستوی دریایی کوچک، اردک سر حنایی، کاکایی سیاه، انواع مختلف آبچلیک، غاز پیشانی‌سفید کوچک، قوی فریادکش، باکلان، لک‌لک سفید، بوتیمار کوچک، کشیم کوچک، حواصیل خاکستری، اگرت بزرگ و کوچک، فلامینگوی بزرگ، آنقوت، گیلار، دم جنبانک ابلق، عقاب طلایی و مرگوس بزرگ و کوچک را از مهم‌ترین پرندگان مهاجر و بومی در استان عنوان کرد.
یوسفی با اشاره به اینکه تاکنون برابر آمار موثق ارائه شده از طرف سازمان حفاظت محیط‌زیست کشور حدود ۵۲۰ گونه پرنده در کشور شناسایی‌شده است خاطرنشان کرد: از این تعداد ۲۹۰ پرنده در استان آذربایجان غربی شناسایی شده است.
وی اضافه کرد: حضور این تعداد پرنده در زیستگاه‌های استان در کنار پرندگان بومی، از قبیل کبک معمولی، میش‌مرغ و انواع پرندگان ظرفیت مناسبی برای جذب گردشگر زمستانی به استان و اکوتوریسم محسوب می‌شود، ظرفیتی که باید بیش‌ازپیش موردتوجه مسئولان قرار گیرد.
سفر کارشناسان اتحادیه پرنده‌نگری اروپا به آذربایجان غربی
رئیس اداره حیات‌وحش اداره کل حفاظت محیط‌زیست آذربایجان غربی در خصوص اهمیت توجه به گردشگری طبیعت در استان گفت: بسیاری از پرندگان ازجمله غاز پیشانی‌سفید کوچک، آنقوت، فلامینگو، غاز پیشانی‌سفید بزرگ و برخی پرندگان شکاری که در دنیا در خطر انقراض قرار دارند دارای بیشترین تعداد در استان هستند که این ظرفیت موجب شده همه‌ساله کارشناسانی از اتحادیه پرنده‌نگری اروپا به استان سفر و راهی تالاب‌های استان برای تماشای این پرندگان نایاب شوند.
یوسفی افزود: ظرفیت‌های یادشده می‌تواند به‌عنوان یک پتانسیل بالقوه در جهت جذب گردشگر به خصوص در فصل زمستان باشد که برای بهره‌مندی از این ظرفیت‌ها اداره کل حفاظت محیط‌زیست آذربایجان غربی با کمک برخی نهادهای ملی اقدام به ایجاد امکاناتی در حاشیه تالاب‌های استان کرده است.
رئیس اداره حیات‌وحش حفاظت محیط‌زیست آذربایجان غربی احداث ساختمان پرنده‌نگری در حاشیه تالاب «کانی برازان» به‌عنوان نخستین سایت پرنده‌نگری کشور را از مهم‌ترین این اقدامات برشمرد و افزود: این ساختمان در دوطبقه احداث‌شده و دارای امکانات مناسبی ازجمله تلسکوپ، دوربین چشمی و دوربین عکاسی است و عموم علاقه‌مندان خصوصاً کارشناسان متخصص پرنده‌نگری می‌توانند از این تجهیزات به‌راحتی استفاده کنند.
بهشت پرندگان در آذربایجان غربی
وی ادامه داد: تالاب بین‌المللی «کانی برازان» با وسعتی قریب به ۹۰۷ هکتار مأمنی برای هزاران پرنده آبزی و کنار آبزی است به‌گونه‌ای که به بهشت پرندگان معروف شده است و همین امر سالانه هزاران گردشگر و علاقه‌مند را برای مشاهده و ثبت لحظه‌های دیدنی به‌سوی خود می‌کشاند.
تالاب بین المللی کانی برازان با وسعتی قریب به ۹۰۷ هکتار مأمنی برای هزاران پرنده آبزی و کنار آبزی است به گونه ای که به بهشت پرندگان معروف شده است
یوسفی با بیان اینکه تالاب «کانی برازان» که نخستین سایت پرنده‌نگری کشور است با پیوستن به مناطق چهارگانه زیست‌محیطی در فهرست پناهگاه‌های حیات‌وحش کشور نیز به ثبت رسیده است افزود: بر اساس آخرین بررسی‌های انجام‌شده، ۷۵ گونه پرنده آبزی و کنار آبزی متعلق به ۱۱ خانواده در این تالاب شناسایی‌شده که در صورت اضافه شدن گونه‌های خشک زی این تعداد به بیش از ۱۸۰ گونه خواهد رسید که همین امر اهمیت تالاب را بیش‌ازپیش آشکار می‌سازد.
وی یادآور شد: از گونه‌های مهم پرندگان این تالاب می‌توان به فلامینگو، چنگر، اردک بلوطی، اردک سرسفید، حواصیل خاکستری، پرستوی دریایی، اردک مرمری، باکلان کوچک، پلیکان سفید، چوب پا، کشم بزرگ و عروس غاز اشاره کرد، در میان این پرندگان انواع نادری نظیر خروس کولی دم‌سفید، اردک سرسفید و اردک مرمری نیز دیده می‌شود که در کمتر تالابی از کشور تاکنون مشاهده‌شده است.
رئیس اداره حیات‌وحش حفاظت محیط‌زیست آذربایجان غربی احداث اتاقک و محل‌های مناسب قابل‌استفاده برای پرنده‌نگری در تالاب سلدوز و چاپ و انتشار کتابچه‌هایی در خصوص پرندگان را از دیگر اقدامات این اداره کل برشمرد و افزود: رعایت مسائل حفاظتی ازجمله جلوگیری از تخریب زیستگاه‌ها، آتش‌سوزی و ... می‌تواند گام مهمی در صیانت از تالاب‌ها و توسعه صنعت اکوتوریسم باشد.
مدیرعامل انجمن حمایت از حیات‌وحش تالاب «کانی برازان» معتقد است که امروزه با توجه به اهمیت تالاب‌ها و محیط‌زیست در جهان، تالاب بین‌المللی کانی برازان مهاباد نیز به یکی از قطب‌های صنعت گردشگری و توریسم منطقه تبدیل‌شده است که در صورت توجه بیشتر مسئولان متولی، این امر می‌تواند در توسعه و ایجاد اشتغال در این منطقه تأثیر بسزایی داشته باشد.
۴۰ درصد از گردشگران آذربایجان غربی گردشگران طبیعت هستند
معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری آذربایجان غربی نیز در خصوص استفاده از ظرفیت اکوتوریسم و نیز وجود گونه‌های مختلف از پرندگان درزمینهٔ جذب گردشگر گفت: طبیعت بکر و زیبای تالاب‌های مهم و متعدد ظرفیت عظیمی درزمینهٔ اکوتوریسم در استان ایجاد کرده است.
حسین امامی قرار گرفتن تالاب «کانی برازان» به‌عنوان نخستین سایت پرنده‌نگری کشور در مهاباد را مورداشاره قرار داد و افزود: این تالاب سالانه میزبان هزاران گردشگر داخلی و خارجی است که توجه بیش‌ازپیش به آن و ایجاد امکانات و تجهیزات مناسب می‌تواند زمینه‌ساز توسعه گردشگری طبیعت و زمستانی در استان باشد.
در حال حاضر ۴۰ درصد از گردشگران آذربایجان غربی گردشگران طبیعت به شمار می روند
وی با بیان اینکه آذربایجان غربی هم‌اکنون در رتبه ۵ گردشگری طبیعت در کشور قرار دارد گفت: ایجاد امکانات دیده‌بانی، تلسکوپ و... در تالاب کانی برازان و سایر تالاب‌های استان موجب شده همه‌ساله هزاران گردشگر به استان سفر کنند که باید این امر موردتوجه قرار گیرد.
امامی با بیان اینکه در حال حاضر ۴۰ درصد از گردشگران آذربایجان غربی گردشگران طبیعت به شمار می‌روند اضافه کرد: در این راستا به دفاتر گردشگری استان تأکید شده است که پکیج‌ها و بروشورهایی حاوی معرفی جاذبه‌های طبیعی را به گردشگران خارجی و نیز داخلی ارائه دهند تا زمینه شناساندن و معرفی بهتر این ظرفیت‌ها فراهم شود.
معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری آذربایجان غربی معرفی مسیرهای جدید گردشگری به‌خصوص در بخش طبیعت، بوم گردی، ایجاد زیرساخت‌های لازم گردشگری در مناطق روستایی و عشایری را از دیگر اقدامات این اداره کل درزمینهٔ اکوتوریسم عنوان کرد.
