به گزارش خبرگزاری دانا، عدالت آموزشی یکی از مهمترین شعارهایی است که پس از پیروزی انقلاب اسلامی همواره مورد تاکید مسئولان نظام بوده است و از همین رو دولت ها در راستای تحقق آن به صورت مداوم طرح هایی را برای تصویب به نهادهای مرجع برده و آورده اند؛ با این همه نگاه به امکانات تحصیلی کودکان و نوجوانان عشایری که حق تحصیل و برخورداری از عدالت آموزشی را مانند هر کودک و نوجوان دیگری در این سرزمین دارند، بیشتر رو به سوی ناعدالتی ها دارد.
در حالیکه بیش از ۱۸۸ هزار دانش آموز عشایری در سراسر ایران مشغول به تحصیل هستند -و البته بیشترین آمار بازماندگان از تحصیل را نیز می توان در میان آنها جستجو کرد-، نسبت گرفتن معلمان به دانش آموز، وجود مدارس چندپایه که محرومیت های بسیاری به همراه دارد، وجود مدارس کپری علیرغم شعارها مبنی بر برچیده شدن این مدارس، وجود مدارسی که در چادرها برپا می شود و کمبود هزار چادر برای مناطقی که به این مدارس نیاز دارند، نبود سرویس بهداشتی برای اغلب مدارس عشایری، کمبود مدارس شبانه روزی، نبود وسایل حمل و نقل در بسیاری از مناطق عشایری و.... نشان می دهد که این روزها توجه مسئولان آموزش و پرورش - دولت- و همچنین خیرین به مهیا کردن زیرساخت های اولیه تحصیل کودکان و نوجوانان عشایر چه میزان اهمیت دارد.
در ادامه طی دو جدول، آمار مربوط به دانش آموزان عشایری و امکانات آموزشی آمده است که توجه به اعداد ما را به مسیرهای تحلیلی متفاوتی می رساند.
جدول شمار یک
جدول شماره 2
محمدرضا سیفی سرپرست دفتر آموزش و پرورش عشایری در گفتگو با خبرنگار مهر، درباره تعداد دانش آموزان و مدارس عشایری با ارائه آماری که در جدول شماره یک و دو آمده است، گفت: ما آمار دقیقی از دانش آموزان کلاس اول نمی توانیم داشته باشیم چرا که عموما در کلاس های چندپایه ثبت نام می کنند و برای ما جدا کردن آنها کار دشواری است.
وی با اشاره به اینکه از تعداد مدارس یک نفره در عشایر علیرغم وجود آنها اطلاع دقیقی در دست نیست، بیان کرد: تعداد دانش آموزان در مناطق عشایری مدام در حال تغییر است. برای همین ارائه برخی آمارها دشوار است. اما به طور کلی ما سه نوع عشایر داریم: ثابت، کوچ رو و نیمه کوچ رو. مثلا در یک منطقه ای ۴۹ درصد دانش آموزان عشایری هستند. اما عموما عشایر ثابت هستند. در عشایر نیمه کوچ رو، پدر و مادر ییلاق قشلاق- ییلاق می کنند اما بچه ها در مدرسه می مانند و در مدل کوچ رو معلم همراه با ایل کوچ می کند و هر جا مستقر شدند، کلاس ها را تشکیل می دهد که عموما هم این معلمان از میان عشایر هستند.
سیفی با اشاره به اینکه ۹۳ درصد مدارس عشایری مختلط هست، علت بالا بودن این آمار را نسبت های فامیلی نزدیک دانش آموزان عنوان و بیان کرد: بیشترین مدارس کپری ما در استان لرستان واقع است و بیشترین مدارس کانتینری هم در همین استان است. بیشترین مدارس ساختمان سازی شده عشایری در استان سیستان و بلوچستان است اما بیشترین آمار دانش آموزان عشایری در استان آذربایجان غربی با بیش از سی هزار دانش آموز است. کمترین آمار دانش آموزان عشایری نیز متعلق به استان همدان است. در برخی استان ها مانند هرمزگان و کردستان ما عشایر نداریم. به طور کلی ما در ۲۳ استان کشور، دانش آموز عشایری داریم.
وی اضافه کرد: در تعریف کوچ هم گاهی این کوچ ۵ کیلومتر است. یعنی افراد از بالای کوه به پایین کوه کوچ می کنند و گاهی ۷۰۰ کیلومتر را برای کوچ طی می کنند و به طور مثال از همدان به خوزستان می روند. بیشترین آمار مربوط به دانش آموزان کوچ رو در استان خوزستان است.
مدارس چند پایه حتما در یک پایه تحصیلی (دبستان یا متوسطه) تشکیل می شود
سرپرست دفتر آموزش و پرورش عشایری در پاسخ به این پرسش که برخی از مدارس عشایری در محیط های غیرمتعارف مانند غارها تشکیل می شود، آیا نمی شود این موارد عجیب را با مدل چادر یا کانتینر جایگزین کرد، اظهار کرد: بله چنین مواردی وجود دارد. بیشترین مدارس ما که تحت عنوان «سایر» می شناسیم و ساختمانی، کپری، چادر و یا کانتینری نیستند در استان کهگیلویه و بویراحمد است.
در حال حاضر بیشتر خیرینی که در این بخش کمک می کنند بومی و محلی هستند. ما به ساخت مدارس ثابت خیلی نیاز نداریم. حتی پیش آمده مدرسه ای در منطقه عشایری ساخته شده و بعد اهالی کوچ کرده اند و نگهداری مدرسه هم برای ما یک چالش شده است
وی با تاکید بر اینکه در کلاس های چند پایه، حتما دانش آموزان همگی از یک پایه تحصیلی (ابتدایی-متوسطه اول و دوم) هستند، ادامه داد: ما همواره یک ریزش دانش آموز از ابتدایی به متوسطه خصوصا در تحصیل دختران عشایر را شاهد هستیم. البته در این سال ها آمار به شکل قابل توجهی افزایش پیدا کرده است اما برای بهبود این وضعیت باید خیرین به کمک ما بیایند. در حال حاضر بیشتر خیرینی که در این بخش کمک می کنند بومی و محلی هستند. ما به ساخت مدارس ثابت خیلی نیاز نداریم. حتی پیش آمده مدرسه ای در منطقه عشایری ساخته شده و بعد اهالی کوچ کرده اند و نگهداری مدرسه هم برای ما یک چالش شده است.
سیفی ادامه داد: ما بیش از هر چیز به کانتینر نیاز داریم که هم محل اسکان معلم می تواند باشد و هم می تواند همراه با عشایر جا به جا شود. همچنین با وجود کانتینر می توان از پنل خورشیدی و فن آوری هم در کلاس استفاده کرد. در وهله دوم هم به چادر نیاز داریم. در حال خاضر ۱۰۰۰ چادر کمبود داریم.
تا پایان سال مدرسه عشایری بدون سرویس بهداشتی نخواهیم داشت
وی درباره وضعیت سرویس های بهداشتی مدارس عشایری و نبود این امکان در اغلب این مدارس تصریح کرد: در مورد سرویس های بهداشتی کاری که شده نسبت به سال های قبل وضع را بهبود بخشیده است. متاسفانه ما کم مدرسه عشایری نساخته ایم که سرویس بهداشتی یا آبخوری ندارد. به سرویس بهداشتی متحرک هم نیازمندیم. در حال حاضر قرارگاه مرکزی محرومیت زدایی سپاه تقبل کرده است تا در یک پروسه تا پایان سال برای تمام مدارس عشایری سرویس بهداشتی و آبخوری بسازد که این کار در سه استان لرستان، کرمان و ایلام صورت گرفته است.
با وجود علاقه به حذف سرباز معلم در سیستم آموزشی اما ما به چنین معلمانی در فضای عشایری نیاز داریم و ۶۱۳ معلم ما سرباز معلم هستند که بیشترین تعداد سرباز معلم ها نیز در استان سیستان و بلوچستان با وجود ۱۷۰ نفر است
سرپرست دفتر آموزش و پرورش عشایری با اشاره به اینکه آموزش و پرورش به دنبال این است که سرباز معلم را حذف کند، در عین حال بیان کرد: با وجود علاقه به حذف سرباز معلم در سیستم آموزشی اما ما به چنین معلمانی در فضای عشایری نیاز داریم و ۶۱۳ معلم ما سرباز معلم هستند که بیشترین تعداد سرباز معلم ها نیز در استان سیستان و بلوچستان با وجود ۱۷۰ نفر است.
وی دو استان خوزستان و لرستان را به عنوان استان های محروم در این زمینه نام برد و درباره عشایر استان تهران نیز گفت: در شهرستان های استان تهران ما ۱۸۲ کلاس عشایری داریم که ۱۷۶ تای آنها ساختمان است. در مجموع ۵۲ مدرسه عشایری در استان تهران داریم که ۳۲۰۹ دانش آموز را در دل خود جای می دهند.
سیفی در پاسخ به این پرسش که علاوه بر کمبود چادر و کانتینر چه چالش دیگری در حوزه زیرساختی این حوزه می توانید برشمرید، بیان کرد: ما در مدارس عشایری به شدت به وسائل کمک آموزشی نیازمندیم. مدارس عشایری ما از وسایل آزمایشگاهی محروم هستند. اما شاید همچنان در صدر چالش های ما کمبود چادر برای تحصیل باشد تا لااقل دانش آموزان ما زیر درختان درس نخوانند.
اساسنامه مدارس عشایری اجرا نمی شود
وی در پاسخ به پرسش دیگری مبنی بر اینکه برخی طلبه ها و معلمان که در روستاها یا میان عشایرهستند عکس هایی منتشر می کنند که به طور مثال نشان می دهد در مدرسه ای دانش آموزان روی زمین درس می خوانند، آیا این ها را تایید می کنید، گفت: بله این موارد وجود دارد. وزیر آموزش و پرورش به معاونت پشتیبانی دستور ویژه داده است تا سهمیه ای خاص به این بخش اختصاص پیدا کند تا اساسنامه را اجرا کنیم.
سرپرست دفتر آموزش و پرورش عشایری ادامه داد: طبق تعریف مدرسه عشایری مدرسه ای است که ۵۰ درصد یا بیشتر دانش آموزان آن از عشایر باشند. ما باید به سمت ایجاد فرصت برابر آموزشی برای همه حرکت کنیم. ماده ۷ اساسنامه مدارس عشایری که مصوبه ۱۳۹۳ است می گوید: با توجه به شرایط خاص این دانش آموزان، اجرای پیش دبستانی، آمادگی دوزبانه و سنجش سلامت برای دانش آموزان عشایری همگانی و الزامی و رایگان است. اما هنوز این بند اجرا نشده است. ماده ۵ همین اساسنامه می گوید به منظور افزایش پوشش تحصیلی و جلوگیری از ترک تحصیل دانش آموز عشایر به ویژه دختران، موظف هستیم نسبت به ارائه افزون تر خدماتی چون وسایل رفت و آمد و خوابگاه های مرکزی و راه اندازی مدارس شبانه روزی اقدام کنیم.
وی از خیرین خواست تا در تاسیس مدارس شبانه روزی همت گمارند و اضافه کرد: اولویت در این زمینه راه اندازی مدارس شبانه روزی است اما اگر هم این امر محقق نشد، باید برای دانش آموزان عشایر وسایل نقلیه تهیه کنیم تا آنها را به مجتمع های مرکزی ببرند و بیاورند.
